Çocuk Gelişimi

Gelişim bebeğin anne karnında döllenmesi ile başlayan ve hayat boyu devam eden bir süreçtir. Çocuk gelişimi fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal birçok alanı kapsamaktadır. Çocuk gelişimi kavramı çocuğun anne karnında hayat bulduğu andan itibaren yukarıda bahsedilen her bir alandaki ilerlemesi ve değişimi kastedilmektedir.

Çocukların gelişimi

Çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal alandaki gelişimleri birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler genetik ve çevresel olmak üzere iki ana kategori altında toplanmaktadır. Genetik faktörler bebeğin kalıtım yoluyla anne babasından aldığı genlerin etkileridir. Çocuk anne babasından aldığı genler doğrultusunda gelişimini sürdürecektir. Çevresel faktörler ise çocuğun içinde bulunduğu ortamlardır; aile, okul, kültür ve çocuğun içinde büyüdüğü yerlerin fiziksel özellikleri de çevresel faktörlere birer örnektir.

Çocuk gelişiminde ilk 6 yıl yaşam boyu gelişimin temelini oluşturmaktadır ve bu nedenle çok önemlidir. Çocuk, temel bilgi ve becerileri bu altı yılda kazanacaktır. Bu nedenle çocuğa sağlanan kaynakların mümkün olduğu kadar zengin olması önemlidir. Çocuk gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için çocuğun birçok uyaranla karşılaşması ve ihtiyaçlarının karşılandığı sevgi dolu bir ortamda yetişmesi gereklidir. Çocukların gelişimi ve eğitimi de birbiriyle bağlantılıdır. Ailenin sunduğu etkili iletişim ortamı, güven ve sevgiye dayalı bir disiplin anlayışı ve ihtiyaçları karşılanan bir ortam temel alınarak benimsenen çocuk eğitimi çocuğun gelişimine büyük katkı sağlayacaktır.

Ebeveynlerin çocuk gelişimi hakkında bilgi sahibi olması, hangi yaşta çocuğun hangi becerilerinin gelişmiş olması gerektiğini ve bu becerilerin nasıl destekleneceğini bilmesi çocuk gelişimine en doğru katkıyı yapmalarına yardımcı olacaktır. Bu doğrultuda yaşlara göre gelişim basamaklarını bilmek önem kazanmaktadır.

2 yaş çocuk gelişimi

2 yaşına ulaşmış bir çocuk artık bağımsızlaşmaya başlamıştır. Gelişim basamaklarında kazandığı beceriler çocuğun ebeveynlerinden bağımsızlaşmasını desteklemektedir. Özellikle motor becerileri çocuğun özgürce etrafta dolaşmasına ve keşfetmesine olanak sağlamaktadır. Konuşma becerisinin gelişmesiyle kendini daha iyi ifade etmeye başlamakta ve etrafındaki insanlardan bağımsız, kendi kararları olabilecek bir birey olduğunu fark etmeye başlamaktadır.

2 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Kolaylıkla koşabilir. Koşarken durup tekrar koşmaya başlayabilir.

● Çömelip kalkabilir.

● Oyuncakları götürmek istediği yöne doğru bilinçli bir şekilde itip çekebilir.

● Mobilyalara tırmanabilir ve inebilir.

● Her basamakta iki ayağını bir araya getirerek merdiven çıkabilir.

● Küplerle 6-8 katlı kuleler yapabilir.

● Kalem tutar, karalama ve dairesel çizimler yapar.

Bilişsel Gelişim:

● Kitap resimlerine bakmayı sever, sevdiği resimlerdeki detayları fark eder.

● Fotoğraftaki yakınlarını tanır.

● 50’ye yakın sözcüğü anlar ve kullanır.

● İki kelimelik cümleler kurar.

● Gördüğü şeylerin ve kişilerin isimlerini merak eder ve sorar.

● Vücut bölümlerinin çocuğunu doğru gösterir.

● Basit yönergeleri yerine getirir.

Sosyal Gelişim:

● Kendi kendine fazla dökmeden yiyip içebilir, kaşık kullanabilir.

● Ayakkabısını giyebilir.

● Tuvalet ihtiyacını doğru zamanda söyleyebilir.

● Meraklıdır ve etrafını keşfetek ister.

● Etrafında gördüklerini oyunlarında taklit eder.

● Engellenmekten hoşlanmaz.

● İlgiyi üstünde ister.

Duygusal Gelişim:

● Duyguları yoğun hissettiğinde ebeveynlerinin veya bakım verenin desteğine ihtiyaç duyar, sarılmak ister.

● Kızgınlığını ve isteklerini dile getirirken kısa süreli öfke nöbeti geçirebilir.

● İlginin başka bir çocukta olmasına öfkelenir.

3 yaş çocuk gelişimi

3 yaşındaki çocuğun benlik algısı gelişmeye başlamıştır ve cinsiyet ayrımını anlamaya başlar. 3 yaş, çocukluk döneminin oyun çağıdır. Çocuk becerilerini oyun ile geliştirmektedir. Kendine güveni ve bağımsız olma arzusu artan çocuk 3 yaşında çevresine karşı daha meraklıdır ve keşfetme arzusu yüksektir.

3 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Merdivenlerden ayak değiştirerek çıkabilir, inerken her iki ayağını bir basamakta birleştirerek iner.

● Alçak basamak ve yükseltilerden atlayabilir.

● Koşarken engellerden kaçabilir.

● Tırmanmakta ustalaşır.

● Üç tekerlekli bisiklet sürebilir.

● Kısa süre tek ayak üzerinde durabilir.

● Küplerle 9 katlı kule oluşturabilir.

● İpe büyük boncukları geçirebilir.

● Çocuk makası kullanabilir.

Bilişsel Gelişim;

● Benmerkezci bir dil ile konuşur.

● Cümleler dil bilgisine daha uygun olmaya başlamıştır.

● 300’e yakın kelime bilir.

● Kendi kendine uzun uzun konuşur.

Sosyal Gelişim:

● Kaşık ve çatal kullanabilir.

● Pantolonunu ve kilotunu indirip kaldırabilir, düğmeleri iliklemekte ve fermuarları çekmekte yardıma ihtiyaç duyar.

● Ellerini yıkayabilir.

● Ev işlerine yardımcı olmaya çalışır, bunu yapmaktan zevk alır.

● Sembolik oyunlar oynar.

● Başka çocuklarla oyun oynamaktan zevk almaya başlar.

● Diğer insanlara güvenmeye ve ilişki kurmaya başlar.

Duygusal Gelişim:

● Yeni girdiği ortamlarda utanabilir.

● Kızgınlık, mutluluk, üzüntü ve korku gibi temel duyguları tanır ve ifade edebilmeye başlar.

4 yaş çocuk gelişimi

4 yaşına gelen çocuk artık toplumun kurallarını anlamaya başlamaktadır. İsteklerini erteleyebilmeyi ve beklemeyi öğrenmektedir. Birlikte oynamaktan hoşlandığı belirli arkadaşlar edinir ve oldukça hareketlidir. Kazandığı bedensel beceriler çocuğun güvenle atlama, zıplama ve bisiklet sürme gibi aktivitelere ağırlık vermesine neden olmaktadır.

4 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Merdivenlerden ayak değiştirerek inip çıkar, koşarak inip çıkabilir.

● Ağaca, mobilyalara parktaki oyuncaklara rahatlıkla tırmanabilir.

● Topu atabilir, atılan topu tutabilir.

● Bedenini ustalıkla yönetir.

● Küçük nesneleri iki parmağıyla tutabilir.

● Küçük boncukları ipe dizebilir.

● Kalemi doğru tutmaya başlar.

Bilişsel Gelişim:

● Etrafına olan merakı artar ve sıklıkla “Neden?”, “Nasıl?”, “Niçin?” gibi sorular sorar.

● Uzun öyküler dinleyip anlatabilir.

● Birkaç tekerleme, şiir veya şarkıyı ezberleyip söyleyebilir.

● Basit yap-bozları yapabilir.

● Kendi fikirleri vardır ve dile getirir.

Sosyal Gelişim:

● Kendi kendine ustalıkla çatal kaşık kullanarak yemek yer.

● Ellerini yıkar, kurular ve dişlerini fırçalayabilir.

● Giysilerini çıkarır, giyer.

● Mizah anlayışı gelişmeye başlar, şakalar yapar.

● Birlikte olacağı, oynayacağı arkadaşlara ihtiyaç duyar.

● Memnuniyetsizliğini fiziksel saldırı yerine kelimelerle ifade etmeyi öğrenmeye başlar.

Duygusal Gelişim:

● Yakın olduğu kişilerin duygularını anlamaya başlar.

● Ebeveynlerini memnun etmek önem kazanır ve bu doğrultuda davranışlar sergileyebilir.

● Duyguları iniş çıkışlı olabilir.

● İstediklerinin gerçekleşmemesine hala zor tahammül eder, böyle durumlarda bağırabilir ve kötü sözler söyleyebilir.

5 yaş çocuk gelişimi

İlk çocukluk döneminde çocuğun çoğu gelişim basamağını tamamladığı yaş 5 yaştır. 5 yaşındaki çocuk tüm alanlardaki becerilerinde oldukça iyidir. Toplum kurallarını az çok öğrenmiştir ve buna uygun davranmayı başarabilmektedir. Ebeveynler 5 yaşına gelen çocuğun daha uyumlu ve sevecen bir çocuk olduğunu fark edecektir.

5 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Bir çizgi üzerinde dengeli bir şekilde yürüyebilir.

● Tek ayak üzerinde dengede durabilir.

● Tek ayak üzerinde ileri doğru sıçrayabilir.

● Tırmanma, atlama, zıplama gibi becerilerinde ustalaşır.

● Kalem ve fırçayı oldukça iyi kullanır.

Bilişsel Gelişim:

● İki şey arasında ilişki kurabilir.

● Hala benmerkezci bir bakış açısı vardır.

● Zaman kavramını öğrenmeye başlar.

● Yaşına uygun kolay sorumluluklar alabilir.

● Kendisi ile ilgili temel sorulara cevap verebilir.

Sosyal Gelişim:

● Bıçak kullanabilir.

● Kıyafetlerini kendi başına çıkarıp giyebilir.

● Oyunları karmaşıklaşır ve çeşitlenir.

● Arkadaşlarını seçmeye başlar.

● Mizah anlayışı gelişir.

● Arkadaşları ile işbirliği içinde olur.

Duygusal Gelişim:

● Empati kurmayı öğrenir.

● Yenilgiyle başa çıkamaz, kızar, üzülür, oyunu bırakmak isteyebilir.

6 yaş çocuk gelişimi

6 yaş çocuk gelişiminde dikkati önemli ölçüde çeken şey çocuktaki değişim olacaktır. Gelişim alanlarının çoğunda ilerleme kaydetmiş olan çocuğun çoğu becerisi gelişmiştir ancak olumlu ve olumsuz tutum arasında gidip gelebilmekte ve sıklıkla kararsızlığa düşebilmektedir.

6 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Kaba motor ve ince motor kasları gelişmiştir.

● El işlerini ustalıkla yapar.

● Harfleri ve şekilleri çizme becerileri gelişir.

● Birkaç kelime yazabilir.

● Saçlarını tarayabilir.

● Geriye doğru zıplayabilir.

Bilişsel Gelişim:

● Kelime dağarcığı yaklaşık olarak 10 bin kelimeye ulaşır.

● Dikkat süresi ve konsantrasyon becerisi gelişmiştir.

● Nesneleri belirli özelliklerine göre gruplayabilir.

● 20’ye kadar sayabilir.

● Saat ve zaman kavramını öğrenmeye başlar.

● 3 aşamalı talimatları yerine getirebilir.

Sosyal Gelişim:

● Cinsel kimliğin farkındadır.

● Yardıma ihtiyacı olduğunda yardım ister.

● Kuralları anlar ve uyar.

● Doğru ve yanlış davranış kavramını öğrenir.

Duygusal Gelişim:

● Başkalarının duygularını anlar ve isimlendirir.

● Keyfi çabuk bozulabilir.

● Üzgün arkadaşını teselli eder.

● Empati gösterir.

● Kendi duygularını ifade edebilir.

7 yaş çocuk gelişimi

Artık okul çocuğu olan 7 yaşındaki çocuğun bilişsel ve sosyal gelişiminde hızlı gelişmeler görülecektir. Ailesinin yanında okul ortamı, arkadaşları ve öğretmenleri de hayatında önemli yer kaplamaya başlayacaktır. 7 yaşında giren çocuk erken çocukluk dönemini geride bırakmıştır. Günlük ihtiyaçlarını kendi başına karşılayabilen ve kendi kendine yetebilen bir çocuk olmuştur.

7 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Fiziksel gelişim erken çocukluk dönemine kıyasla yavaşlamıştır.

● İnce motor becerileri gelişir.

Bilişsel Gelişim:

● Yeni şeyler öğrenmek yerine mevcut bilgilerinde ustalaşmayı seçer.

● Akıl yürütme becerisi gelişir.

● Hala somut düşünme evresindedir.

● Hayal ve gerçek arasındaki farkı algılayabilir.

● Doğru ve yanlış ayrımını kavrar.

Sosyal Gelişim:

● Başkalarının düşüncelerini önemsemeye başlar.

● Kabul görmek, sevilmek ve başarılı olmak önemli olur.

● Kuvvetli arkadaşlık ilişkileri geliştirmeye başlar.

● Ahlak ve adalet kavramlarını öğrenmeye başlar.

Duygusal Gelişim:

● Empati yeteneği gelişir.

● Utanç ve suçluluk duygusu gelişir.

● Kendi davranışlarını, yaptıklarını ve ürettiklerini eleştirmeye başlar.

● Kaygısı yüksek olabilir.

8 yaş çocuk gelişimi

8 yaş çocuk gelişimi de bir önceki yılda olduğu gibi yavaş olmasının yanında bilişsel gelişimlerinde bir hızlanma dikkati çekmektedir.

8 yaş çocuk gelişimi basamakları;

Fiziksel Gelişim:

● Motor becerileri gelişmeye devam eder.

● Futbol, voleybol ve basketbol gibi oyunları başarıyla oynayabilir.

● Dans ve atletizm gibi alanlardaki becerileri gelişir.

● Hareket etmeyi sever.

Bilişsel Gelişim:

● Okuma yazma becerisi gelişmiştir.

● 1000’e kadar sayabilmeye başlar.

● Basit problemleri çözmeye ve basit çarpma işlemlerini yapmaya başlar.

Sosyal Gelişim:

● Çoğu işini yardımsız yapmayı başarabilir.

● Diğer kişilerin kendileri hakkında düşünceleri önemlidir, onaylanmamak ve eleştirilmek öfkelendirebilir.

● Bağımsız olmayı ister.

● Fikirlerini paylaşmaktan ve diğerlerinin kendisini dinlemesinden hoşlanır.

Duygusal Gelişim:

● Duygularını gizlemeyi öğrenirler.

● Duygusal olarak zorlandıklarında yetişkinlerin desteğine ihtiyaç duyarlar.