Corona virüs nedeniyle evde çocuklarla kalınca dikkat edilmesi gereken noktalar

Evde zorunlu kalınan zamanı sakince geçirmek, evde kalmaya alışık olmayan çocuk için de, tam veya yarı zamanlı işe giden ve istediğinde sokağa çıkmaya alışık olan anne-baba için de zordur. Kardeşleri bir arada mümkün olduğunca kavgasız tutmak daha da zordur. Amacımız bu önlemleri sıralayarak, evde ailece geçireceğiniz bu günleri daha az stresli olmasını sağlamaktır.

1. Corona virüsün ne olduğunu ve neden evde kaldığınızı çocuğunuzun yaşına uygun olarak kısaca sade bir dille net olarak anlatın.

2. Çocuğunuzu korkutmadan mesajlarınızı pozitif bir şekilde verin. Örneğin, “ellerini yıkamazsan hasta olursun” yerine “ellerimizi yıkayarak temizleniriz ve sağlıklı kalırız” deyin.

3. Çocukları televizyondaki korkutucu haberler ve görüntülerden uzak tutun.

4. Evde temel alışkanlıklara özen gösterin.

● Temel alışkanlıkları sürdürmek ne kadar önemli ise, henüz kazanılmamış alışkanlıkları çocuğunuza kazandırmak o kadar önemlidir. Evde çocuğunuzla birlikte geçireceğiniz uzun saatleri iyi değerlendirin, uygulanabilir programlar yapın, çocuklarınıza sorumluluklar verin ki sizin yorgunluğunuz azalsın, sabrınız tükenmesin, birlikteliğiniz keyifli olsun.

Temizlik:

● En önemli temel alışkanlık temizliktir. Çocuğunuz temizlik alışkanlığını kazanmamışsa, öncelikle ona temizlenmeyi öğretin.

● Alışılageldiği üzere el ve yüz yıkatın, tercihan birlikte yıkayın.

● El yıkama kurallarına uyun. El yıkama şeklini ve süresini uzmanların önerdiği gibi bir çocuk şarkısı söyleyerek sürdürün. Böylece el yıkamayı zevkli kılın çocuğunuzun da sabrını uzatın.

● Diş fırçalatın, tercihan birlikte müzik eşliğinde ve aynada mimikler yaparak fırçalayın.

● Banyo yaptırın, banyo saatini eğlenceli kılın .

Beslenme:

● Yaşına uygun olarak, öğünlerde çocuğunuza çeşitli gıdaları gerekli miktarda çocuğa sunun. Evdesiniz diye öğün atlamayın, ona sürekli de yemek vermeyin.

● Henüz yeme alışkanlığı kazanmamışsa çocuğunuza yemek seçmemeyi, dengeli beslenmeyi, belli bir yerde oturarak (mama sandalyesinde veya sofrada) yemeyi öğretin. Kendi kendine yemeyi teşvik edin. Yemek yere dökülürse panik yapmayın. Mutfak veya taşlık bir alanda yedirin. Yerken ağzı, burnu, elleri, saçları kirlenirse sürekli temizlemeyin, yemeğin sonunu sabırla bekleyin.

● Sofraya gelirken pijama ile değil günlük giysilerle gelmeye özen gösterin ve sofra kurallarına uyun.

Uyku:

• Çocuğunuzun uyku saatlerini aksatmayın.
• Yatma-kalkma saatlerini kaçırmayın.

● Tatil olmayan günlerde yapıldığı gibi yatma-kalkma ritüllerine uyun.

● Yatma-kalkma sırasında çocuğun kendi kendine hazırlanmasına ve eşyalarını toplanmasına fırsat verin. Uyanınca kahvaltı öncesi odasını havalandırın.

Disiplin:

● Disiplinli davranmaya özen gösterin, ne çok katı davranın, ne de sınırsız olun. Daha önceden koyduğunuz kurallara uygun hareket edin.

● Kurallarda esneklik yapın ancak çocukları tamamen başıboş bırakmayın.

● Hoşgörülü davranın ancak tavizkar olmayın. Sıkıntıdan kaynakladığı bahanesi ile çocuğunuzun saygısızlığına izin vermeyin.

5. Evde çocuklara yaşlarına uygun sorumluluklar verin.

● Bu süre onları sorumluluk sahibi yapmak için de iyi bir fırsattır. Sofra kurup kaldırmak, oda toplamak, yemek hazırlığı yapmak, kirli çamaşırları kirli torbasına veya sepetine atmak, temiz çamaşırları katlamak, oyuncakları düzenlemek, özbakım ihtiyaçlarını yardımsız gidermek…… çocukların üstlenebileceği görevlerden bazılarıdır. (Bu sorumlulukların yerine getirilmesi, çocuğunuzun el becerisini, dikkatini ve özgüvenini geliştirir).

6. Aile içi işbirliği ve yardımlaşma sağlayın

● Yemek hazırlığı sırasında meyve-sebze yıkamak, kek-kurabiye yapımı sırasında yumurta çırpmak, çamaşırları beyazlar-renkliler diye ayırmak, kendi yıkanmış çamaşırlarını gruplandırıp yerlerine yerleştirmek, çocukların anne-babalarına yardımcı olabilecekleri ve el becerilerini gerçekleştirecek işlerdendir. Ailenin ortak ihtiyaçlarını giderirken, aile bireyleri arasında yaşa uygun iş bölümü yapmak, hem siz yetişkinlerin işini ve yorgunluğunu hafifletecek, hem çocuğunuza ayıracağınız zamanı uzatacak, sabrınızın da tükenmesini geciktirecek, hem de çocuğunuzun dayanışma, paylaşma, empati becerilerini geliştirecektir. İşbölümü çocuklar arasında olduğu gibi anne-baba arasında da yapılmalı, tüm ev işleri anneden, kız çocuklarından ve büyük çocuklardan beklenmemeli, babalar da, erkek çocuklar da, küçükler de becerileri doğrultusunda görev üstlenmelidir.

7. Ev içi zamanınızı programlayın.

● Gün içinde mutlaka camları açarak ailece temiz hava alın. Balkonunuz varsa balkona çıkarken parka gider gibi giyinin ve çocuk doktorunuz yasaklamadıkça günde 1-2 defa balkonda yürüme-koşma-zıplama, basit jimnastik hareketleri , çocuk yogası ile enerjinizi atın. Balkonunuz yoksa bunları evde açık veya kapalı camın önünde uygun giyinerek yapın. Çocuklarınızın okulda jimnastik öğretmeninden öğrendiği hareketleri size göstermesine izin verin. Bu süreye spor saati adını verebilirsiniz.

● Gün içinde kendi başına oyun oynama zamanı belirleyin. Bu sürede çocuğunuzun kendini oyalamak için istediği su, kum, kil, hamur, boya malzemeleri birlikte hazırlayın. Yalnız olduğu bu sürede güvende olduğundan emin olun bu süreyi istediği gibi, kimseyi yanında istemeden, dinlenerek-oynayarak-okuyarak-müzik dinleyerek, şarkı söyleyerek, dans ederek… geçirebileceğini hatırlatın. Bu süre çocuğunuza bağımsızlaşmayı öğretirken sizin için de bir mola oluşturacaktır.

● Kitap okumaya zaman ayırın. Okuma saati olarak belirlenen sürede okunacakları çocuğunuzla birlikte önceden hazırlayın. Okunacaklar (Tablet ve cep telefonunun dışında) Öykü , masal-şiir kitabı, uzay – hayvanlar – bitkiler – ülkeler hakkındaki kitaplar, kısa hikaye kitapları, uzun romanları, klasikler, resimli romanlar, dergiler olabilir. Çocuğunuz küçük ise ona siz okuyun, okuyacak yaşta ise kendi kendine okuyabilir, okuduğunu kaydedebilir, sonra özetleyebilir, hoşlandığı ve hoşlanmadığı kısımları sizinle tartışılabilir.

● Okul çağı çocukları için ders çalışma-ödev yapma saatleri belirleyin. Bu saatte yapılacakları günlük olarak planlayın. Yıl içinde öğrenilenleri tekrar etmek, eksikleri gidermek, güçlü olan alanlarla ilgili alıştırmalar yapmak, deneylerle öğrenilenleri pekiştirmek, ansiklopedi, harita, küre gibi görsellerden ve tabletten yararlanarak bilgiyi kalıcı kılmak için bu süreyi kullanın.

● Masa başı aktivitelere zaman ayırın. Kalem-kitap çalışmaları, kesme-yapıştırma-boyama, yaratıcılık aktiviteleri için malzeme hazırlayın. Çocuğunuz küçük değilse kağıt, kalem, makas, yapıştırıcı, pastel boya, parmak boyası, hamur, düğme, pirinç, kuru fasulye, hamur, renkli yün çileleri, kumaş parçaları kullanabilirsiniz. Bu aktivitelerin bir kısmında çocuğa eşlik edin, bir kısmında da çocuğu yalnız bırakarak size sürpriz hazırlamasını isteyin. Yaptıklarını da odasına asarak sergi hazırlayın.

● Günlük programı yaparken, bir hareketli (canlı) aktivite ile bir hareketsiz (sakin) aktiviteyi peşpeşe koyun. Örneğin (hayvan taklidi yapma, jimnastik, atlama, hoplama, atlama, çocuk yogası, müzik boyunca zıplama, müzik sonunda durma, dans… gibi) bir hareketli aktiviteden sonra (kitap bakma veya okuma, yerde kutu oyunu oynama, dinlenme , uyuyan birini taklit etme, müzik dinleme… gibi) sakin bir aktivite yaptırın. Özetle bir eğlenceli, bir sıkıcı, bir yorucu bir dinlendirici, bir dikkat gerektiren bir gevşeten oyun planlayın.

8. Ailece zaman geçirin.

● Birlikte vakit geçirmek dip dibe olmak, sürekli beraber oynamak olarak anlaşılmamalı. Çocuk yalnız olmaya ve yalnız oynamaya da alıştırılmalı.

● Kardeşlerin birlikte oynayacağı oyunlara da ailece oynanan kutu oyunlarına da zaman ayırın. Taklit oyunları, kutu oyunları ile hem ailece eğlenmek hem de çocuğunuza paylaşma, kazanma, kaybetme, rekabet etme, sıra bekleme davranışlarını kazandırmak için iyi bir fırsattır. Bilmece, bulmaca, film-kitap anlatma faaliyetlerini de yapabilirsiniz.

● Çocuklarınıza ekran başında zaman geçirme olanağı da verin, ancak ekran süresini, bu sürede seyredilecekleri ve oynanacakları önceden birlikte planlayın. Bilgisayar oyunlarını ve dijital araç-gereç kullanım saatlerini de beraber kesinleştirin. Birlikte faaliyet saatinde ya anne ya baba devrede olun böylece diğer ebeveyne nefes alma imkanı oluşur. Anne-baba çocuklarla nöbetleşe ilgilenerek hem kendinize zaman ayırabilir, hem sabrınızı uzatabilirsiniz.

● Ailece seyredilecek filmleri ortaklaşa belirleyip, bunlara zaman ayırın. Film seyrettikten sonra film, konu ve karakterler hakkında tartışmayı ihmal etmeyin. Film kahramanlarını taklit ederek bu birlikteliği daha da keyifli kılın.

9. Kardeş kavgalarını en aza indirgemeye özen gösterin.

● Ailece geçirilen birliktelikler, sofra başında geçirilen süreler, aktivite saatleri kardeş kavgalarına en uygun zamanlardır. Kardeşlere sıra ile söz hakkı vermek, sıra ile oyun-film ve aktivite seçtirmek, çocukları kıyaslamamak, tartışmalarına karışmamak, şiddete dayalı kavgaları yasaklamak, anlaşmazlıklarında taraf tutmamak, büyükten daima fedakarlık beklememek, küçüğün hatalarını kabullenmemek, anne-büyük, baba-büyük, anne-küçük, baba-küçük ayrı ayrı ikili zaman geçirmek, kardeş kavgalarını azaltan davranışlardır.

● Sonuç olarak diyebiliriz ki: zorunlu olarak ailece evde kaldığınız bu süreyi verimli geçirmek isterken, uygulanması güç programlar oluşturmaktan ve bunlara uymak için baskıcı davranmaktan kaçının, tüm kazanılmamış alışkanlıkları çocuğunuza kısa bir sürede kazandırmaya çalışmayın, günlerinizi titizlikle doldurmaya özenmeyin, planlarınızın aksayabileceğini kabullenin, evinizin çok düzenli olmamasına göz yumun, eşler arasında işbölümü yapın, bütün çabanıza rağmen çocuklarınızın sıkılabileceklerini kabullenin, kendinize zaman ayırmayı ihmal etmeyin, arasıra plansız programsız saatlerin ve gelişigüzel aktivitelerin de eğlenceli, öğretici ve zevkli olabileceğini unutmayın.