Okul Öncesi Dönemde Çocukların Beslenmesi

Çocukların sağlıklı yetişkin bireyler olabilmesi, anne karnından başlar ve sağlıklı bir ortamda büyümeleri ile devam eder. Çocuk gelişiminde erken çocukluk dönemi 1-5 yaş arası çocukları kapsar, 1-3 yaş oyun çağı ve 3-6 yaş arası da okul öncesi dönem olarak ikiye ayrılır.

Okul öncesi dönemi çocukları sürekli bir büyüme gösterirler. Bu büyümenin istediğimiz oranda gerçekleşebilmesi için günlük almaları gereken kalori, makro ve mikro besin öğelerinin o yaş grubundaki çocukların ihtiyaçlarına uygun miktarlarda olması önemlidir.

Yapılan araştırmalarda yetişkinlerde görülen diyabet, koroner kalp hastalıkları, bazı kanser tipleri gibi çeşitli hastalıkların çoğunun çocukluk dönemindeki yanlış beslenme alışkanlıkları ile ilgili olduğu saptanmıştır. Bu nedenle beslenme ve yeme alışkanlıkları için aileler çocuklarına yol gösterici bir rehber olmalı, çocuklarının beslenmesinde ihtiyaçları olan enerji ve besin öğelerini almalarını sağlamak ve beslenmelerini düzenlemek adına uzman kişilerden yardım almalıdırlar.

Bu dönemdeki çocuklar beslenme, giyinme ve tuvalet gibi ihtiyaçları için artık ailelerine daha az bağlıdırlar ancak her konuda olduğu gibi beslenme konusunda da anne ve babayı bir rol model olarak görmeye devam ederler. Bu anlamda ebeveynlerin çocuklarına söyleyeceklerinden çok kendilerinin yapacakları daha etkili olmaktadır. Çocuklarına sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak isteyen anne ve babalar bu alışkanlıkları ilk olarak evde kendileri uygulamalıdırlar.

Beslenme Önerileri

Okul öncesi çocukların pek çoğunun günlük beslenmeleri düzensizdir. Bu düzensizlik bir öğünde az besin alıp daha sonraki öğünde bunu kapatmak şeklinde olabilir. Bezen yetersiz beslenilen bir günü, fazla beslenilen bir gün izleyebilir ya da yemek öncesi şekerli besin, abur cubur tüketmek isteyebilirler, tükettikleri zaman iştahları kapanabilir ve öğün atlarlar. Aileler bu durumun önüne geçmeli zararlı yağ ve basit şeker alımını sınırlandırmalı, alışkanlık haline getirilmesini önlemelidirler. Çocuğun günlük gereksinmesinin karşılanması kadar düzenli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması da oldukça önemlidir. Öğünlerin düzenli olması ve öğün atlamama çocukluk çağında kazandırılması gereken önemli bir beslenme alışkanlığıdır.

Yapılan bir araştırmada 3-5 yaş arası çocukların %60’ının günde üçten fazla, altı yaşındaki çocukların ise %50’sinin günde beş öğün tükettikleri belirlenmiştir. Günlük dört öğünden az tüketen çocukların enerji, kalsiyum, protein, C vitamini ve demiri yetersiz aldıkları saptanmıştır.

Çocuk gelişimi için çocukların sabah, öğle, akşam öğünleri yeterli ve dengeli olmalı, ihtiyaçlarına göre gün içerisinde ara öğünlerle desteklenmelidir. Çocukların midesi yetişkin mide boyutu ile aynı değildir. Okul öncesi çocukların porsiyonları yetişkin porsiyonlarının 1/4’ü ile 1/3’ü arasında olmalıdır.

Çocuklar yemeğe oturdukları zaman yemeği öncelikle görünüşü ile değerlendirmektedirler. Bu yüzden her öğünde sağlıklı ve renkli tabak modeli öncü olmalıdır. Tabakta farklı renkli besinlerin uyum içinde yer alması ve çeşitli şekiller ile eğlenceli hale getirilmesi çocuğun iştahını açar.

Besin gruplarına göre günlük önerilen miktarlar;

* Süt grubu; Çocukların güçlü kemiklere, dişlere ve kaslara sahip olması için önemli bir protein, kalsiyum kaynağıdır. Bu gruptan günde 2-3 porsiyon tüketilmelidir. 1 su bardağı süt, 1 kase yoğurt, 1,5 su bardağı ayran ile günlük süt grubu gereksinimi karşılanabilir. Süt grubundan hiçbir ürünü tüketemeyen çocukların çorbalarına süt veya yoğurt eklenmesi bir alternatif olabilir.

* Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller; Protein, demir, çinko ve B grubu vitaminleri bakımından zengindir. Et, tavuk veya balıktan 2-3 köfte kadar tüketilmelidir. Yumurta, anne sütünden sonra kaliteli proteine sahip tek besindir. Özellikle çocuk beslenmesinde önemli bir yere sahiptir, sık sık kahvaltılarda yer almalıdır.

2-3 pişmiş köfte büyüklüğünde et

3-4 parça küçük tavuk budu

3-4 yemek kaşığı kadar pişmiş kuru baklagil

1 yumurta

1 porsiyon olarak kabul edilir.

* Tahıllar; İyi bir kompleks karbonhidrat kaynağıdırlar ve çocukların aktiviteleri için gerekli enerjiyi sağlarlar. Bu grup besinlerden günde 3-6 porsiyon tüketilmesi önerilir.

1 dilim ekmek

4-6 yemek kaşığı makarna veya pilav

4-6 tane kraker

1 porsiyon olarak değerlendirilir.

* Sebze ve meyveler; Sebzeler vitaminler, mineraller ve fitokimyasal birleşiklerden çok zengindir. Günde 3 porsiyon sebze tüketilmesi gerekir. 3 yemek kaşığı pişmiş yemek, bir tabak iyi yıkanmış sebzeden oluşan salata, ara öğünlere dilimlenmiş havuç dilimleri, sebze suları gibi seçenekler tercih edilebilir.

Meyveler, çocukların cildi, göz ve diş eti sağlığı için gereken A ve C vitamini, potasyum, kalsiyum ve diğer mineralleri içerir. Bu dönemde günde 2 porsiyon meyve tüketimi önerilir. Çocuklarınıza ara öğünlerde abur cubur yerine sağlıklı atıştırmalık olan 1-2 adet dilimlenmiş meyve veya dilimlenmiş salatalık vermenizi öneririm.

1 küçük boy elma

8-10 adet orta boy çilek

1/2 su bardağı yaban mersini

1 orta boy portakal

1 porsiyon olarak değerlendirilir.

NOT: Çocuğunuzda besin alerjisi veya hassasiyeti varsa doktorunuzun tavsiyelerini ön planda tutmanız önerilir.

Yazar: Stajyer Diyetisyen Beyza Uyan

Bebek beslenmesiyle ilgili diğer yazılarımız;

Hamilelikte Beslenme Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Murat Çarak

Çocuklarda Yeme Fobisi ve Aşırı Yeme Psikolog Doktor Feyza BAYRAKTAR