Ergenliğe Geçiş

Ergenlik Dönemi Nedir?

Ergenlik (puberte) dönemi, çocukların hormonal ve bedensel değişiklikler sonucunda biyolojik olarak erişkin olma sürecidir. Adolesan dönemi ise biyolojik gelişime ek olarak ruhsal gelişme ve psikososyal olarak da olgunlaşma sürecini kapsar.

Ergenlikte olan değişimler nelerdir?

Bu süreçte vücutta cinsiyete özgü değişiklikler, boy uzamasında hızlanma olur ve erişkin boya ulaşılır, üreme yeteneği kazanılır.

Kızlarda ilk ergenlik bulgusu meme bölgesindeki pembe bölgenin altında nohut büyüklüğündeki ağrılı şişlik şeklinde kendini belli eden meme büyümesidir (telarş). Bundan 3-6 ay sonra genital bölgede tüylenme başlar (pubarş), büyüme hızlanır. Yaklaşık bir yıl sonra en hızlı büyüme, iki yıl sonra ilk adet kanaması (menarş) olur. Toplamda 2-3 yılda erişkin boya ulaşılır ve ovulasyon (yumurtlama) başlar.

Erkeklerde ilk ergenlik bulgusu testislerin büyümesidir. 6 ay kadar sonra genital tüylenme başlar. Yaklaşık iki yıl sonra seste çatlama, hızlı uzama olur, sonraki yıllarda sakal çıkmaya ve erişkin vücut yapısı şekillenmeye başlar. Toplamda 4-5 yılda ergenlik gelişimi tamamlanır ve spermatogenez başlayarak fertilite kazanılır.

Bu dönemde her iki cinste de meydana gelen genital ve koltuk altı kıllanması, cilt yağlanması, akne, ter kokusu ise yine bu dönemde adrenal bezin androjen hormon yapımını artırması sonucu oluşur.

Ergenlikte boy büyümesi ne kadardır?

Ergenlik başladığı zaman çocuklar erişkin boylarının %80-85’ine ulaşmış durumdadırlar. Kız çocukları menarş olduklarında erişkin boylarının yaklaşık %97’sini kazanmışlardır. Ergenlik süresince toplam olarak kızlar 16-25cm, erkekler ise 20-28cm uzarlar, epifiz denilen uzama plağının kapanması ile son boya ulaşılmış olur. Epifiz plağının kapanma hızı her ergende aynı değildir, bu nedenle uzama süresi ve miktarı farklılık gösterir

Büyüme önce el-ayaklarda başlar, sonra uzun kemikler daha sonra gövde ve yüz kemikleri büyür. Ergenlerde uzun kemiklerin büyüme döneminde büyüme ağrıları olabilir, ayrıca göz-el koordinasyonu kuruluncaya kadar sakarlık görülebilir.

Normal ergenlik başlama yaşı kaçtır? Ergenlik başlangıç yaşını etkileyen faktörler nelerdir?

Normal ergenlik başlama yaşı kızlarda 9-11 (8-13) yaş, erkeklerde 10-12 (9-14) yaştır. Başlangıç yaşını etkileyen faktörler başlıca genetik (%50-75), beslenme, yaşanılan iklim ve fiziksel aktivitedir. Bu faktörlerin etkisi ile kemik yaşı kızlarda 10, erkeklerde 11 yaşa ulaşırsa ve çocuk yeterli kiloya sahipse beynin hipotalamus bölgesindeki ergenlik başlatıcı bölgeye sinyaller gider. Oradan hipofize, hipofizden de gonadlara (yumurtalık ve testis) uyarı giderek ergenlik başlamış olur.

Kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce başlayan ergenlik erkendir ve incelenmesi gerekir.

Ergenlikte en sık görülen sorunlar nelerdir?

Ergenliğin erken ya da geç başlaması, büyüme, beden algısı ve psikososyal sorunlara neden olabilir.

Meme problemleri başlıca, erkeklerde pubertal jinekomasti, kızlarda asimetrik, büyük ya da yetersiz meme gelişimi olarak görülür.

Kız çocuklarında adet düzensizliği ve aşırı tüylenme görülebilir.

Yeme bozuklukları; ergenlikte obezite ya da anoreksia sık görülür ve kalıcı sorunlara yol açabilir, erken fakedilerek önlem alınması gerekir.

Psikososyal sorunlar; pekçok nedenle gelişebilir, fark edildiğinde uzman yaklaşımı gerektirir.