Nörojen mesane nedir ve nasıl gelişir?

Sağlıklı bir mesane idrarı depolayıp boşaltmak ile görevlidir. İdrar boşaltma işeme olarak adlandırılır. İşeme; sinir sisteminde bulunan beyin, omurilik ve kuyruk sokumu bölgesinde bulunan merkezler tarafından kontrol edilir.

Nörojenik mesane nedir?

Mesanenin iki ana fonksiyonu vardır. Birincisi düşük basınç ile idrarı depolamak. İkincisi ise zamanı geldiğinde içinde hiç idrar kalmayacak şekilde idrarı boşaltmak.

İdrar boşaltma işeme olarak adlandırılır. İşeme; omirilik, omirilikte bulunan merkezler ve üst merkez olarakta beyin tarafından kontrol edilen bir fonksiyondur. Mesane fonksiyon bozuklukları yanlış işeme alışkanlıklarından, fiziksel yetersizliklerden ve nörojenik nedenlerden kaynaklanabilir. Mesane fonksiyonunun normal olması için sağlam bir sinir sistemi gereklidir. İşeme merkezleri ile sinir iletim yollarının nörojenik bozukluğu sonucu mesanenin fonksiyonu bozulur. Bu durum nörojenik mesane olarak adlandırılır.

Nörojen mesane belirtileri nelerdir?

Nörojenik mesane çok geniş bir terimdir. Yeterince işeyebilen nörojenik mesaneli çocuklar da olabilir, hiç işeyemeyip sonda kullanan çocuklar da olabilir. Bu farklılığın nedeni mesane ve işemeyi kontrol eden yapılardaki sinirlerin etkilenimdeki farklılıklardır.

Nörojen mesaneli hastalarda görülen belirtiler nelerdir?

● Sık sık tuvalete gitme

● Ani sıkışma hissi nedeniyle tuvalete gitme

● Sıkıştığında erteleme manevraları, sonrasında kaçırma

● Çok sıkışarak gidip az işeme

● Sabah işemeyi unutma

● İşeme ihtiyacı hissetmede azalma

● Sıkışık olmadığı halde yüksek volümlü işeme

● İşerken zorlanma/ıkınma

● Kesik kesik işeme

Nörojen Mesane Nedenleri Nelerdir?

İşemeyle ilgili yolların çalışmasından sorumlu sinirlerde ve bölgelerde meydana gelebilecek her türlü hastalık sonucu nörojen mesane tablosu oluşabilir. En sık nedeni spina bifida denilen nöral tüp problemleri olsa da birçok nedeni vardır:

● Spina Bifida

● Gerilmiş Kord Sendromu

● Omurilik yaralanmaları

● Serebral Palsi (Beyin Felci)

● Kafa travması

● İnme (Felç)

● Tümörler

● MS

● Dar kanal, Bel fıtığı

● Parkinson vs

Nörojen mesaneye sahip çocukların değerlendirmelerinde neler yapılabilir?

Nörojen mesaneye sahip çocuk geldiğinde öncelikle detaylı bir doktor muayenesi yapılır. Bu muayene esnasında böbrek, mesane ultrasonu ve tam idrar tahlili istenebilir.

Eğer işeme fonksiyonu var ise üroflowmetre ile işeme değerlendirilir. Üroflowmetre ile kişinin işeme koordinasyonu yani işeme anında idrarı tutmaya yarayan kasların davranış şekli değerlendirilir.

Normalde işeme anında pelvik taban dediğimiz idrar ve dışkıyı tutmaya yarayan kaslar gevşemelidir. Eğer bu koordinasyon bozulursa işeme fonksiyonu da bozulur ve mesanede artık idrar kalmaya başlar. Üroflowmetre öncesi ve sonrası ultrason ile mesanedeki idrar miktarı ölçülür. İşeme sonrası ultrason ile mesanede ölçtüğümüz idrar miktarı bize artık idrarı gösterir. Mesanede artık idrar kalması idrar yolu enfeksiyonun ve mesane fonksiyonlarının bozulmasının en önemli nedenidir.

Tüm bu değerlendirmelerden sonra pelvik tabanda özelleşmiş fizyoterapistler tarafından pelvik taban kasları fonksiyonel olarak değerlendirilmelidir. Pelvik taban kasları cinsel bölgenin hemen üstündeki kemikten arkadaki kuyruk sokumuna kadar devam eden kas ve bağ dokusundan oluşan yapıdır. Bu yapının fonksiyonundaki bozulmalar sonucu idrar ve/veya dışkı kaçırma, organ sarkmaları, işeyememe, sık idrar yolları enfeksiyonları görülebilir. Nörojen mesaneye sahip çocuklarda da mesanede meydana gelen bozulmalar pelvik tabanda da bozukluklara neden olacağı için pelvik taban mutlaka detaylı olarak değerlendirilmelidir.

Fizyoterapist değerlendirmesinde pelvik taban değerlendirmesinin yanı sıra çocuğun postürü, esnekliği, mental durumu, varsa TAK (Temiz Aralıklı Kateterizasyon) kullanımı, el fonksiyonları, bağırsak fonksiyonları, duyusal seviyesi, refleksleri detaylıca değerlendirilmelidir. Ayrıca alt üriner sistem semptomları sorgulanmalıdır.

Tüm bu değerlendirmeden sonra ilgili doktor ve ilgili fizyoterapist bir araya gelerek çocuğun ihtiyaçlarına özel bir tedavi programı çizerler.