Toksik Stres Nedir ve Çocuğunuzun Gelişiminde Nasıl Etkileri Var?

Stres, günlük yaşamımızda oldukça sık karşımıza çıkan ve zaman zaman daha şiddetli zaman zaman daha hafif düzeyde hissedebildiğimiz bir duygu. Toksik stres ise koruyucu ilişkilerin var olmadığı, uzun süre deneyimlenen stres olarak tanımlanabilir. Yapılan araştırmalar, optimum düzeyde yaşanan stresin zararının bulunmadığını ve çocukluk döneminde belirli bir düzeye kadar yaşanan zorlukların duygusal dayanıklılığın güçlenmesine zemin hazırladığını gösterirken yoğun ve sık sık deneyimlenen tolerans penceremizin dışında kalan toksik stresin duygusal anlamda çeşitli sorunlara yol açabileceğini de gösteriyor.

Toksik Stresin Nedenleri Nelerdir?

Eğer, çocuğun fiziksel ve duygusal ihtiyaçları sürekli olarak karşılanmaz ise bu durum çocukta toksik stres yaratabilir. İhmal ve gerekli ilgiyi göstermeme, fiziksel olarak çocuğun yanında bulunuyor olsak da duygusal anlamda erişilebilir olmama, yetersiz beslenme, fiziksel ihtiyaçların karşılanmaması, sözlü veya fiziksel şiddet, annenin stresli bir hamilelik süreci geçirmesi ve depresif ebeveynlik çocukluk döneminde toksik stres yaratabiliyor ve ilerleyen yıllarda bu deneyimlerin uzun süreli etkileri sürüyor.

Toksik Stresin Çocuğunuzun Gelişiminde Nasıl Etkileri Var?

Çocuklukta deneyimlenen toksik stresin gelişmekte olan beyin yapısı üzerinde negatif etkileri olduğu, fiziksel ve zihinsel gelişimi çeşitli yönlerden etkileyebildiği görülmektedir. Sağlıklı gelişim için ise, strese karşılık verebilen ve iyi işleyen beyin fonksiyonları kritik bir role sahiptir. Aynı zamanda, davranış, hafıza öğrenme süreçleri, stres tepkileri karşısında kendisini regüle etmeye yönelik uzun süreli sonuçlar oluşturabileceği yapılan araştırmalarda görülmektedir. İlerleyen yıllarda ise, çeşitli fizyolojik zorlanmalara veya kaygı bozuklukları, depresyon gibi çeşitli psikolojik zorlanmalara neden olabilmektedir. Toksik stres, çocukta, uyumsuz başa çıkma becerilerinin gelişimine, yaşadıkları zorlayıcı yaşam olayları ile oluşan toksik strese karşı yetersiz stres kontrolü ve duygu regülasyonuna sahip olmasına yol açabilmektedir.

Yaşamın ilk yıllarında temel bakım veren ile kurulan ilişkilerdeki dinamikler ilerleyen yıllarda da stres hormonun üretimini regüle etme noktasında kritik bir öneme sahiptir. Temel bakım verenleri ile güvenli bağlanmayı deneyimleyen çocuklar ilerleyen yıllarda üzüldüklerinde veya korktuklarında daha kontrollü bir stres hormonu reaksiyonuna sahip olurlar. Bu sayede, yeni deneyimleri ve dünyayı keşfetme becerisi kazanırken karşılaşılan zorluklar noktasında psikolojik sağlamlıklarını yüksek tutabilmektedirler. Diğer yandan, güvenli bağlanmaya sahip olmayan çocuklar, daha az stres karşısında dahi daha yüksek stres hormonu seviyesine sahip olabilmekte ve duygularını regüle etmekte zorlanmaktadırlar.

Özetle, karşılaşılan olayın yarattığı stres seviyesinin yanı sıra çocukluk deneyimleri de ilerleyen yıllarda duyguları, toksik stres karşısında verilen tepkileri regüle etme noktasında kritik bir role sahiptir. Eğer, çocuk ve temel bakım veren arasında güvenli bağlanmaya dayanan bir ilişki varsa, çocuğun karşılaştığı zorlayıcı yaşam olaylarıyla daha sağlıklı yollar kullanarak baş edebileceği söylenebilir. Bunun yanı sıra, toksik stresin yarattığı olumsuz etkileri gördüğümüz ve fark ettiğimiz noktada, bir uzmandan yardım almak önemlidir.