Diş Buğdayı Nedir?

diş buğdayı

Diş buğdayı Orta Asya’da ortaya çıkan ve günümüze kadar ulaşan bir Şaman geleneğidir. Çocuğun diş çıkarmasını kutlamak için düzenlenir. Kutlamada çocuğun diş çıkarma sürecini ağrısız, ateşlenmeden geçirmesi ve hayat boyu sağlıklı dişlere sahip olması temenni edilir.

Diş buğdayı kutlamasında çocuğun çıkan ilk dişini gören kişinin özel bir hediye  alması beklenir, hatta bazı yörelerde bu kişi dişi gördüğünde bebeğin elbisesini yırtar ve aileye müjdeli haberi verir. Daha sonra diş buğdayı kutlaması organize edilir ve yakınlara, akrabalara iletilir.

Diş Buğdayı Nasıl Kutlanır?

diş buğdayı kutlaması

Kutlama süreci yöreden yöreye bazı farklılıklar gösterse de temel adımlar genellikle aynıdır.

Öncelikle, çocuk kutlama alanının ortasına oturtulur ve kafasının üzerinden hedik dökülür. Çocuğun başında kalan hedikler ipe dizilir. Bu ipe dizilen hedikler çocuğun dişlerinin düzgün şekilli, inci gibi çıkmasını simgeler. İpe dizilmiş hedikler kız çocuklarının başına, erkeklerin ise boynuna takılır.

Yere dökülen hedikler ise kuşlar için cam önüne veya kapıya bırakılır. Geleneğin bu adımı da çocuğun büyüdüğünde insanlık ve doğa için faydalı olmasını simgeler.

Ayrıca, diş buğdayı kutlamasında çocuğa birçok farklı meslek grubunu simgeleyen araçlar sunulur. Çocuğun seçimine göre gelecekteki mesleğinin belirlendiğine inanılır. Örneğin; kitap seçen çocuğun öğretmen, makas seçenin terzi olacağına dair beklentiler oluşur.

Bazı yörelerde ise sadece makas, kuran ve altın sunulur. Kuranı seçen çocuğun okuyacağına, makası seçen kız çocuğunun ev hanımı olacağına, altını seçenin zengin olacağına inanılır.

Günümüzde bu gelenek daha modern bir hal alarak diş partilerine dönüşmüştür.

Diş Buğdayı Nasıl Hazırlanır?

Diş buğdayının ana malzemeleri buğday ve nohuttur. Bazı yörelerde bulgur da tercih edilebilir fakat yaygın olan malzeme buğdaydır. Bulgur tercih eden yörelerde geleneğin ismine diş bulguru olarak da rastlanabilir.

Haşlanan buğday ve nohuta ek malzemeler tamamen tercihe bağlı olarak seçilir. Yaygın olarak kullanılan ek malzemeler: badem, leblebi, ceviz, fındık, tarçın ve çeşitli şekerlerdir. Süsleme ve sunumda diş şeklinde jelibonlar da kullanılmaktadır. Bu tarifte buğday dişi simgelediği için haşlanma derecesi ve diriliği önemlidir, lapa olmamasına özen gösterilir.

Diş buğdayına ek olarak misafirlere kek, börek, tatlı gibi ikramlar da sunulur. Bunlar genellikler anne tarafından değil, yakınları tarafından hazırlanır.

Diş Buğdayının Anneye Etkileri

Diş buğdayı geleneğinin çocuk için amaçlarının yanı sıra asıl somut faydası anne için ortaya çıkmaktadır. Anneler hamilelikte ve lohusalık döneminde genellikle zorlanırlar ve kendilerine çok az zaman ayırabilirler. Tüm bu anne için yeni ve zor süreçten sonra diş çıkarma süreci başlar. Bu da yeni zorlu bir sürecin habercisidir. Bu süreçte çocuklar genellikle geceleri ateşlenir ve huysuzlanır dolayısıyla anneler de uykusuz ve huzursuz geceler geçirir.

Annenin yakınları ve akrabaları bu kutlama vesilesiyle anneye destek olurlar. Ona yalnız olmadığını ve her türlü ihtiyacında yanında oldukları hissettirler. Bu gelenek annenin sosyalleşmesine ortam hazırlarken, maddi ve manevi desteği de beraberinde getirir. İkramlar ve organizasyonu genellikle iş bölümü ile annenin yakınları halleder.

Diş buğdayı kutlaması çocuğun geleceği ile simgesel bir ilişki kurarken, anneye de büyük bir sosyal destek sağlar.

 

Bu yazı Yaren Türkmen tarafından hazırlanmıştır.