Boşanma Ve Çocuk

Çocuk kişisel kimliğini, sosyal ve kültürel değerleri içinde bulunduğu aile yapısı aracılığıyla öğrenir. Çocuk, yetişkinlik döneminde geldiğinde kendi kuracağı ailedeki ilişkilerini yaşadığı aile ortamındaki ilişkilerini yansıtarak oluşturur. Bu nedenle, çocukların gerek aile içi gerek sosyal ilişkilerinde sağlıklı ilişki kurabilmeleri için şans tanınmalıdır.

Çocuk, diğer insanlara nasıl davranacağını, bir sorunla karşılaştığında o sorunla nasıl başa çıkacağını aile içinde gördüklerini içselleştirerek dışarıya da o şekilde yansıtır (Aral & Başar, 1998). Toplumsal kültür unsurları aile içerisinde çocuğa aktarılır; böylece çocuk toplum içerisinde kültürün en küçük taşıyıcısı olarak yerini alır (Bilgeseven, 1989).

Kültür aktarımının yanı sıra, çocuk gelişiminde ve çocuk eğitiminde anne-baba-çocuk ilişkisi önem taşımaktadır, bu nedenle ebeveynleri boşanmış aileye sahip çocukların gelişiminin sekteye uğramaması için evden ayrılan ebeveynin bilinçli bir ebeveyn olarak çocuğa bu eksikliği hissettirmemesi gerekmektedir (Aral & Özdal, 2005). Aile içerisindeki sağlıklı iletişim sağlıklı sosyal ilişkiler kurulmasına öncülük eder. Aile içi problemlerin çoğu kişilerin uyumsuzluklarından değil sağlıklı iletişim kurma becerilerine sahip olmamalarından kaynaklanır (Durğun, 2016).

Boşanan Anne Baba Çocuğuna Nasıl Davranmalı?

Ayrılık kararı alan anne-babaların boşanması gerçekleştikten sonra kimi anne-babalar ilişkilerine çocukları için dostça devam edebilirken kimi anne-babalar da aralarındaki gerginlik, huzursuzluk, kızgınlık ve öfke ile başa çıkamayarak duygularını çocuklarına yansıtırlar. Çocuğun anne-babasız büyümesine sebebiyet verdiklerini düşündükleri için kendilerini suçlu hiss1eden ebeveynler çocuklarına her zamankinden daha abartılı davranışlarda bulunurlar (Yılmaz, 2001; İbiloğlu, 2012). Kişisel çatışmalardan dolayı boşanan ve çocuklarını bir ebeveyni eksik olarak büyüten anne-babalar çocukların bu eksikliğini maddi armağanlarla gidermeye çalışırlar. Ailenin dağılmasını maddi armağanlarla doldurmaya çalışan anne-babalar çocukların mülkiyet duygularını arttırmakta ve paylaşmayı öğrenmesini engellemektedir. Bu durum da dolayısıyla çocukların sosyal ilişkilerini ve çocuk psikolojisini de etkilemektedir (Kelly, 1976; Santrock, 1976).

Bunun yanı sıra, boşanma sonrası ilişkilerine dostça devam edemeyen ve boşandığı eşine karşı öfkesinden kurtulamayan anne-babalar, çocuğunu diğer eşine karşı kullanabilmektedir. Çocuğa sürekli diğer ebeveyni kötüleme, suçlama, kendilerini kurban olarak gösterme, diğer ebeveynin ailesini terk ettiğini söyleme gibi davranışlarda bulunurlar. Bu olaylar karşısında zaten bir yıkım yaşayan çocuğun aklı daha da karışır (Yıldırım, 2004; Yavuzer, 1992). Tüm bunların yanında, özellikle anne-babaların velayet konusunda yaşadıkları uzlaşmazlık da çocukların gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. (Aydın & Baran, 2010)

Klinik Psikolog Mirey Kasuto’nun “Boşanma Sonrası Çocukta Ortaya Çıkan Değişikler” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.

Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkisi

Çatışma halinde olan ebeveynler her ne kadar bunu çocuklarına yansıtmadıklarını düşünseler de çocuklar bunu fark eder ve etkilenirler (Öztürk, 2008). Anne-baba arasındaki çatışma, çocuk üzerinde depresyon, kaygı, anksiyete, sosyal içe dönüklük, saldırgan davranışlarda bulunma gibi ruh sağlığı değişkenlerinin etkilenmesi ile sonuçlanabilmektedir. Boşanmış ailenin çocuğu olmak çocuğun suçluluk, terk edilmişlik, istenmeme ve sevilmeme gibi birçok duyguyu bir arada yaşamasına sebep olabileceği için boşanma sürecinin çocuk için nasıl algılandığı ve öz saygısının ne derece etkilendiğini belirlemek çocuğun ruhsal sağlığı açısından önem taşımaktadır.

Aynı zamanda, boşanan ailelerde çocuğun psikolojisi diğer çocuklara göre daha farklı olabilir., doğum günleri, tatiller, okul aktiviteleri gibi özel günlerde iki ebeveyninin de katılıp katılmayacağı üzerine derin düşüncelere dalabilir (Hockenberry, 2014). Bu nedenle çocuklara boşanma sonrasındaki aile düzeni hakkında doyurucu bilgiler verilmelidir. Çocuğa durumu gerektiği kadar, fazla detaya inmeden, çocuk tarafından anlaşılır bir şekilde anlatmak çocuğun kafasındaki soru işaretlerini gidermesine yardımcı olacaktır. Ebeveynler ayrılmış olsa bile çocuk ile ilgili konularda ortak karar vererek çocuğun çıkarları ve iyiliği göz önünde bulundurularak, eşler arası kişisel çatışmalar göz ardı edilerek birlikte bir karar alınmalıdır (Aral & Sağlam, 2012; Perese, 2012).

Tüm bunlardan yola çıkarak, ebeveynlerin sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmaları, sağlıklı ruh yapısıyla gelişmiş bireyler yetiştirmelerini sağlamaktadır. Dolayısıyla çocuğun içerisinde bulunduğu aile yapısı ve ebeveynlerin iletişimi çocuğun nasıl bir ruhsal yapıya sahip olacağını etkilemektedir (Kelly, 2000).

ÇocukluDünya Editörünün mesajı: Anne ve babanın boşanma süreci kimi zaman dostça kimi zamansa kavgalarla sürmektedir. ailelerin çocuklarının psikolojisi için bu süreci olabildiğince dostça sürdürmesi oldukça önemlidir. Çocukların kendilerini terk edilmiş hissetmemesi adına süreç boyunca ve sonrasında anne ve babalar çocuklar ile aralarında iletişimin bir değişimi olmayacağını anlatmalı ve bu şekilde hareket etmelidir.

Boşanma sebebi ne şekli ne olursa olsun çocuk ile ilgili alınan kararların birlikte alınıyor olması, çocuk üzerinden çatışma yaşanmaması, özel günlerde çocuğun yanında her iki ebeveyninde bulunabiliyor olması çocuğun gelişimi için oldukça önemlidir.