Çocuklara Paylaşma Nasıl Öğretilir?

Paylaşım yapmak, çocukların ilerideki sosyal becerileri ve diğer insanlar ile iş birliği yapabilme becerileri konusunda önemli bir temeldir. Sevdiği bir oyuncağını veya sevdiği bir insanın ilgisini paylaşabilmek, çocuklar için zorlayıcı bir eylem olabilir. Aynı zamanda hem çocuğun ihtiyaçlarını göze alma hem de paylaşım yapabilmesini sağlama konuları arasındaki dengeyi kurmak için ebeveynlerin ekstra bir çaba sarf etmeleri gerekebilir.

Çocuğun Paylaşım Yapması Nasıl Desteklenir?

Paylaşmanın Anlamının Açıklanması

Çocukların paylaşım yapma konusunda zorlanmasının sebeplerinden biri paylaşım kavramını tam olarak anlaması olabilir. Örneğin, siz çocuğunuzdan oyuncağını bir arkadaşı ile paylaşmanızı istediğinizde çocuğunuzun zihninde oyuncağın artık ona ait olmayacağını ve bir daha onunla oynayamayacağı gibi düşünceler oluşabilir. Bu durumda, çocuğa bir süreliğine o oyuncakla başkasının oynayacağı, fakat sonrasında tekrar onun olacağı açıklanabilir.

Ayrıca, oyuncak veya kıyafet gibi somut şeyler dışında çocuğa gösterilen ilgi gibi soyut kavramlarında paylaşılabileceği çocuğa aktarılabilir. Örneğin, küçük kardeşinin veya bir ortamda kendinden küçük birinin olduğu bir durumda, ebeveynlerin diğer çocuğa da ilgi göstermesini, kendine olan ilgi ve sevginin azalması olarak algılayabilir. Böyle bir durumda etrafındaki insanların ilgisinin zaman zaman kendisinin dışındaki kişilere ve olaylara kayabileceğini, fakat bunun ona olan sevginin veya ilginin eksildiği anlamına gelmediğinin açıklanması önemli olacaktır.

Çocuklarda Karşılıklı Paylaşım

Paylaşım yapmanın karşılıklı bir şey olduğu, onun paylaşım yaptığı kadar diğer insanların da onunla paylaşım yapabileceği aktarılmalıdır. Örneğin, bir arkadaşı ile oynuyorken ortadaki oyuncaklar konusunda anlaşmazlık yaşadıklarında birbirleri ile karşılıklı bir şekilde paylaşmalarını önerebilirsiniz. İki tarafın da istediği oyuncak için sıra sıra oynamalarını isteyebilirsiniz.

Empati Kurma Becerilerinin Desteklenmesi

Araştırmalar, 6 ve 9 yaş aralığında çocukların kendilerine ait önemli kaynakları paylaşmalarının daha küçük yaş gruplarına göre fazla olduğunu gösteriyor. Bu yaş grupları arasındaki paylaşım becerisini farkının sebebi olarak diğer insanlara karşı olan empati ve çocuğun çevresinde sosyal olarak kabul edildiğine olan inancı gösteriliyor (Malti ve ark., 2012).Çocukların okul öncesi dönemde, özellikle 2-3 yaşlarında benmerkezci bir bakış açıları olur. Bu yaşlardan sonra diğer insanların duygu ve düşüncelerini daha iyi kavramaya başlarlar. Bu aşamada, başka insanların hangi durumda ne hissettiğini veya ne düşündüğünü sorgulamasını sağlamak ve çocuğunuzun bu konuda düşünmesini desteklemek, empati kurma konusunda ona yardımcı olabilir.Bu sayede paylaşım yapmaya daha yardımsever ve empatik bir çerçeveden bakabilir. Buna ek olarak, oyun gruplarında veya kreşte sosyalleşmesi de empati becerisini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Diğer çocuklar ile iletişime geçerek paylaşım yapmayı daha iyi öğrenebilir.

Seçenek Sunulması

Çocuğunuz, kendi isteği dışında bir eşyayı paylaşması gerektiğini anladığında kontrolü elinden alınmış hissedebilir. Bu durumda kontrolü elinde tutmak için paylaşım yapmayı reddedebilir. Bu durumda çocuğunuzu zorlamamalı, bunun yerine seçenekler sunulmalıdır. Örneğin, birbirine benzer iki oyuncak var ise arkadaşının önce onun seçeceği oyuncak ile oynayabileceği, sonrasında sıra sıra değiştirerek diğer oyuncaklar ile beraber oynaması teklif edilebilir.

Grup Çalışmasına Teşvik Edilmesi

Araştırmalar, çocukların bireysel hareket ettikleri durumlar ile karşılaştırıldığında grup çalışması içerisindeyken daha adaletli paylaşım yaptığını göstermektedir (Hamann ve ark., 2011). Bu sebeple, çocuğunuzun paylaşım yapmasını istediğiniz bir durumda karşısındaki bir veya birden fazla arkadaşı ile ufak görevler vererek amaçlarına ulaşmak için beraber çalışmalarını sağlayabilirsiniz. Bu sayede grup çalışması deneyimi edinen çocuk, grup içinde nasıl hareket edildiğini gözlemler, iş bölümünü kavrar ve ortak amaca ulaştıktan sonra kaynakları eşit dağıtmayı öğrenir.

Ebeveynlerin Rol Model Olması

Çocukların doğduklarından beri yer aldığı ve gözlemlediği ilk insan ilişkileri ebeveynlerinin oluşturduğu ilişkilerdir. Sosyal ilişkilerde nasıl davranmaları gerektiği, duygu ve düşüncelerini nasıl açıklayacakları gibi birçok sosyal ve duygusal beceri gerektiren konuyu ilk olarak ebeveynlerden görürler. Bu yüzden anne ve babadan gözlemlenen davranışlar, çocuğun zihninde doğru ve yapılması gereken davranış şeklinde kodlanır. Bu yüzden, çocuğunuzun paylaşma becerilerini desteklemek istiyorsanız, sizin de başka insanlar ile paylaşım yaptığınızı görmesi gerekir. Bu paylaşım kendi aranızda da yapılabilir. Örneğin, evde tek bir bilgisayar vardır; bu durumda anne ve baba olarak ikinizin işinin de sıra ile halledilebileceği bir şekilde çözüme ulaşmak, çocuğunuzun paylaşım yapmayı içselleştirmesine ve kendi hayatında uygulamasına yardımcı olacaktır.