Taktil Savunma (Duyusal Savunmacılık)

Çocuğunuzda Taktil Savunma Var mı?

*Çocuğunuz sarılmalardan veya yumuşak dokunuşlu okşanmalardan hoşlanmıyor mu?

* Ellerinin kirli olmasından veya farklı dokudaki materyallere dokunmaktan (kum, parmak boyası, hamur, çim vs…) hoşlanmıyor mu?

* Bazı kıyafetleri giymeyi şiddetle reddediyor mu? Etiketlerden rahatsız oluyor mu?

Bu soruların çoğuna cevabınız “evet” ise, çocuğunuz taktil savunma belirtileri gösteriyor olabilir.

Taktil savunma pek fark edilmeyen bir bozukluktur ama buna rağmen çoğu zaman çocuk üzerinde etkileri büyüktür. Hem gündelik hayattaki hem de okuldaki becerilerini olumsuz yönde etkiler.

Taktil Savunma Nedir?

Taktil savunma normal dokunuşlara negatif veya aşırı heyecanlı bir şekilde tepki verme halidir. Birçok insanın zor hissettiği dokunsal uyarılara aşırı tepki verebilirler. Buna aşırı duyarlılık veya aşırı hassasiyet denir.

Bir çoğumuzun sinir sistemi gereksiz bilgileri veya duyumları filtre eder. Örneğin, kıyafetlerimizin bize sürekli dokunması veya kolumuzdaki saat gibi. Bir süre sonra kıyafetimizin bize dokunduğu bilincimizden çıkar, unuturuz. (Duyusal duyarsızlaşma)

Aşırı duyarlı çocukların sinir sistemi biraz daha farklı çalışır. Sonuç olarak kendilerini sürekli rahatsız hissederler ve dokunuşlar karşısında rahatsız olurlar. Bunun sonucunda okulda, sınıf içerisinde dikkatleri rahatsız oldukları durumlara yöneldiğinden, aktiviteye odaklanmada zorluk yaşarlar.

Dokunmayı önlemek için yerlerinde oturamazlar ve rahatsızlık hissini azaltmak için sürekli hareket ederler.

Çocuğunuzda Dokunsal Savunma Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız?

1- Başka çocuklarla oyun oynamada sorun yaşıyorsa veya çocukların yanında durmaktan kaçınıyorsa. Örneğin, taktil savunma problemi olan çocuklar sıraya girme esnasında çok isteksiz davranırlar. Hafif bir dokunuşu vurma gibi algılayabilirler, bu nedenle iterek/vurarak cevap verebilirler. Bu çocuklar genellikle davranış bozukluğu gösteriyor diye etiketlenirler.

2- Çocuğunuz sıcak havada bile uzun kollu tişört giymeyi tercih ediyorsa. Bu tercih sebebi dokunuşlardan kendini korumak olabilir.

3- Bazı pürüzlü dokulara, farklı tekstürlere sahip ürünlerden rahatsız oluyorsa.

4- Bazı günler aşırı derece sarılma arayışı içinde olup bazı günler de dokunuşunuzu tamamen reddediyorsa.

5- Ellerinin kirli olmasından son derece rahatsız oluyorsa ve parmak boyası, hamur gibi materyallerle oynamayı sevmiyorsa.

6- Saçlarının yıkanmasından, taranmasından, dişlerini fırçalamaktan hoşlanmıyor ve kaçınıyorsa.

7- Saç kesiminden veya tırnak kesiminden rahatsız oluyor, sevmiyorsa.

8- Çim ve/veya kuma yalınayak basmaktan kaçınıyorsa.

Dokunsal Savunma Gösteren Bir Çocuğa Yardımcı Olmak İçin Neler Yapabilirsiniz?

1- Asla çocuğun arkasından ona dokunmayın. Ani dokunuşlardan kaçının. Dokunacağınız zaman ya sizi görmesini sağlayın ya da dokunacağınızı ona bildirin ve izin isteyin.

2- Bazı çocuklar derin basınç ve net dokunuşlardan hoşlanırlar. İstikrarlı ve net dokunuşlar tepki doğurmak bir yana iritasyonu azaltmaktadır. Bu yüzden zorlayıcı aktiviteler öncesinde çocuğa masaj yapmak, üzerine ağır battaniye veya yorgan örtmek, yastıklar arasında nazikçe sıkıştırmak iyi gelebilir.

3- Parmak boyası, kum gibi taktil oyunlar oynadığınız zaman çocuğu oyuna katılması için zorlamayın. Ellerinin kirlenmesinden rahatsız olabilir. Onu zorlamak, materyale karşı daha da şüpheci olmasına neden olacaktır.

4- Hangi kumaşların ya da giysi türlerinin, oyuncakların ya da sosyal durumların (örneğin kalabalık bir alışveriş merkezinde yürümek) çocuğunuzda olumsuz tepkiler yarattığına dikkat ediniz.

5- Annenin veya bir arkadaşının dokunuşları çocuğu rahatsız etmeyebilir ama başkalarının dokunuşları rahatsızlık verebilir. Çocuğunuzun tepkisini izleyerek, yeni insanlarla ve yeni materyallerle derecelendirerek ilişki kurmasını sağlayın.

6- Oyun, yemek, banyo vb. içine değişik dokunsal deneyimler katınız. Örneğin çocuğunuz banyoda ve kollarını bacaklarını ve hatta yüzünü sabun/traş köpüğü ile kaplayıp oyuncak ayı olabilir. Daha sonra lifle ya da banyo süngeri ile kendini silip temizleyebilir.

7- Sanal oyunlar oynayınız. Örneğin Çimde yuvarlanmak, kuma gömülmek, parmaklarını hamura bulaştırmak, dar yerlerden sürünerek geçmek gibi fırsatlar yaratınız.

Bebeğinizin/Çocuğunuzun dokunuşlarınızdan kaçınmalarını kişisel bir reddetme olarak algılamayın. Onun tolere edemediği siz değil dokular, dokunuşlardır.

Tüm bunların ötesinde güvenlik ya da başka bir kritik olay olmadıkça çocuğu hiçbir şekilde, korku duyduğu bir aktiviteyi yapmaya zorlamayın. Nazikçe çocuğu oyalayarak ya da yumuşakça ikna ederek aktivitenin gerçekleştirilmesini sağlayın. Çocuğu aşırı derecede zorlamak yalnızca sinir sistemindeki korku reaksiyonlarına sebep olacak ve onları arttıracaktır. Ayrıca taktil sisteme de hiçbir faydası olmayacaktır.