Çocuk Psikolojisi

Çocukluk dönemin, bireyin hayatında çok etkili bir zamandır. Çocuklukta yaşanan olaylar – en ufak, hatta önemsiz diye nitelendirebileceğimiz olaylar – yetişkinlikte nasıl hissettiğimizi veya davrandığımızı direkt olarak etkileyebilir. Bir çocuk psikoloğu ise, bu çok önemli yaşam döneminde, çocuk psikolojisi veya çocuk gelişimi adı verilen özel bir gelişim psikolojisi dalı içinde çalışır.

Çocuk Psikolojisi Nedir?

İnsanların doğumdan ergenliğe kadar büyüdüğü bu süreçte nasıl değiştiklerini kapsayan ve bu önemli değişimlerin nasıl meydana geldiğini açıklamaya çalışan bir alandır. Bu alan çok geniş olduğu ve birçok soruyu yanıtlamaya çalıştığı için, genellikle gelişim belirli alanlara ayrılır. Bunlar, çocukların fiziksel, bilişsel (düşünme, hafıza vb.) ve sosyal/duygusal gelişimine göre ayrılan alanlardır. Çocuklar gelişimsel ‘kilometre taşlarına’ ulaşır. Bahsedilen kilometre taşları, çocuğun yürüme ve konuşma gibi benzer yaş aralığında elde ettiği becerileri yansıtır. Çocukların bu becerilere nasıl ulaştığı, nasıl bu becerilerin geliştiği, sosyal ve kültürel faktörlerin gelişimi nasıl etkilediği araştırılır. Ayrıca gelişim psikolojinin bir dalı olan çocuk psikolojisi, ebeveynlere ve öğretmenlere çocukları daha iyi anlamaları ve onları en iyi nasıl destekleyeceklerini öğrenmelerine yardımcı olur. Bu nedenle hem ebeveynlere hem de öğretmenlere, çocukların gelişiminde daha etkin bir rol oynayabilmeleri konusunda faydalıdır.

Çocuk Psikoloğu Nedir ve Ne Yapar?

Çocuk psikoloğu, bebeklikten ergenliğe kadar gelişim sürecini inceler ve süreci anlamlandırmaya çalışan uzman kişilerdir. Çocukların nasıl öğrendiklerini, nasıl düşündüklerini, duygusal tepkilerini, etrafıyla olan etkileşimlerini, akran ilişkilerini, duygularını, mizaçlarını ve gelişmekte olan kişiliklerini incelerler. Yani, çocuk ve çocuk gelişimi ile ilgili olan her şeyi anlamaya ve anlamlandırmaya çalışırlar. Psikologlar farklı alanlarda uzmanlaşabilir ve sadece o alan içerisinde çalışabilir. Örneğin, eğitim psikoloğu olan bir uzman, okul ortamında çocukların gelişimlerini desteklerken; bir klinik psikolog, atipik gelişim gösteren çocuklarla çalışabilir.

Çocuk Psikolojisi Neden Önemlidir?

Çocuk psikolojisi çocukların gelişimini daha iyi anlamak ve gelişimine destek olabilmemiz açısından bir rehber görevi görür. Aynı zamanda, ailelere ve öğretmenlere çocuğun gelişimini sağlıklı bir şekilde destekleyebilmeleri açısından yardım eder.

Çocuk Gelişimi ile İlgili Önemli Teoriler

Çocuk gelişiminde uzmanlaşmış olan Piaget, çocukların bilişsel gelişiminin farklı aşamalarda olgunlaştığını ve yaşa göre düşünme kabiliyetlerinin de değiştiğini öne sürmüştür. Piaget, çocukların bu bilişsel aşamaları olgunlaşma ve çevrelerindeki nesnelerle etkileşime girmesiyle birlikte geliştiğini ifade etmiştir. Örneğin, 7-11 yaş aralığındaki çocuklar sadece somut nesneler hakkında mantıklı ve sistematik düşünebilirken; 12 yaş ve üstündeki çocuklar ise rahatlıkla soyut kavramlar üzerine akıl yürütebilmektedir. Diğer yandan, çocuk gelişimi üzerine uzmanlaşmış olan Vygotsky ise, çocuk gelişimi için en önemli şeylerden birinin çocuğun akranları ve yetişkinlerle olan etkileşimi olduğunu öne sürmüştür. Öğrenmenin ilk başta sosyal etkileşim yoluyla başladığı, daha sonra içselleştirildiğini belirtmiştir. Yani, çocuk için kendinden daha deneyimli ve bilgili kişiler ile aynı çevrede bulunmasının ve etkileşime girmesinin bilişsel gelişimi için çok önemli olduğunu ileri sürmüştür. Çoğunlukla, araştırmalar çocukların gelişimini etkileyen dış etkenler üzerinde durmaktadır. Fakat, çocukların kendi gelişimlerinde ve maruz kaldıkları çevresel etkenlerin çeşitlerini seçmede rolü vardır. Gelişim ve değişim tek taraflı olmamaktadır. Örneğin, bir bebek bile nereye bakacağını veya nereye yöneleceğini seçebilmektedir. Çocuğa bağlı özellikler, – çocuğun mizacı gibi – yetişkinlerin ve akranlarının onlarla olan etkileşimlerinin şeklini etkilemektedir. Bir yetişkin, yeni ortamlara ve/veya kişilere daha çabuk ısınabilen bir çocuk ile daha kolay ve rahat oyun oynayabilecekken; yeni ortama ve kişilere daha zor ısınabilen bir çocukla daha mesafeli davranması gerekebilir.

Sonuç

Çocuk psikolojisi, çocukların bilişsel, sosyal ve fiziksel değişimleri dahil olmak üzere çocukların tüm yönlerini tanımlamaya çalışan bir geniş bir alandır. Alan içerisinde önemli olan isimlerin katkılarıyla bugüne kadar birçok bilgi elde edilmiştir ve bir dizi önemli psikolojik soru yanıtlanmaya çalışılmıştır.

Persentil hesaplama aracını da ziyaret edebilirsiniz.