Çocuklarda Benlik Algısı

Erikson’un kuramına göre, erken çocukluk, gelişimin girişimcilere karşı suçluluk duygusu çelişkisini içerdiği bir dönemdir. Emekleme çağındaki çocuğun, temel seviyedeki kendini anlaması, okul öncesi çocuğun kendini vücut bölümleri, maddi varlıklar ve fiziksel aktiviteler yoluyla ifade etmesine dönüşür. Çocuklar 4-5 yaşına geldiklerinde, kendilerini karakter özelliklerine göre tanımlamaya da başlarlar. Küçük çocuklar kendilerini ve diğerlerini eskiden düşünüldüğünden daha gelişmiş bir biçimde anlamaktadır.

Çocuklarda Benlik Saygısı

Orta ve geç çocuklukta kendini anlama, toplumsal kıyaslama dahil sosyal ve psikolojik karakteristikleri giderek daha fazla kapsar. Çocuklar orta ve geç çocukluk döneminde bakış açısı kazanmayı arttırırken toplumsal anlayışları da arttıran bir psikolojik derinlik kazanırlar. Benlik kavramı, benliğin alana özgü değerlendirmesi anlamına gelir. Benlik saygısı, benliğin genel değerlendirmeleri anlamına gelirken, aynı zamanda benlik değeri ve benlik imajı olarak da geçer. Benlik saygısı ile okul performansı arasında zayıf bir ilişki varken inisiyatifle arasında daha güçlü bir ilişki söz konusudur. Benlik saygısı dört şekilde artırılabilir:

1. Düşük benlik saygısının nedenlerini tespit etme,
2. Duygusal destek ve sosyal onay verme,
3. Çocukların başarmalarına yardımcı olma,
4. Başa çıkmalarına yardımcı olma

Düşük Benlik Saygısının Nedenlerini Tespit Etme

Yapılacak müdahale, benlik saygısının düşük olmasının nedenlerine yönelik olmalıdır. Çocuklar kendileri için önem taşıyan alanlarda başarılı performans gösterdikleri zaman benlik saygıları en üst düzeye çıkar. Bu nedenle çocuklar, başarılı oldukları alanları bulmaya ve değerlendirmeye teşvik edilmelidir. Akademik beceriler, sportif beceriler, fiziksel çekicilik ve sosyal kabul bu alanlardan olabilir.

Duygusal Destek ve Sosyal Onay

Benlik saygısı düşük kimi çocuklar, geçimsiz ailelerden gelmekte veya istismar ya da ihmal gördüğü halde hiçbir destek görmeden yetişmektedir. Alternatif olarak bazı durumlarda gerek öğretmen veya koç gerekse önemli bir yetişkin aracılığıyla resmi olmayan desteğinin yanı sıra, bazı programlar aracılığıyla resmi destek sağlamak mümkün olabilir.

Çocukların Başarmalarına Yardımcı Olma

Başarı da çocukların benlik saygısını geliştirebilir. Örneğin gerçek becerilerin çocuklara doğrudan öğretilmesi böylece başarının artması ve buna bağlı olarak da benlik saygısının yükselmesi ile sonuçlanır. Çocuklar hedeflerine ulaşmalarını sağlayacak bilgilerinden ve geçmişte başardıklarından yola çıkarak benlik saygılarını geliştirirler.

Çocukların Başa Çıkmalarına Yardımcı Olma

Çocuklar bir problem karşısında problemden kaçmak yerine onunla başa çıkmayı denediğinde genellikle benlik saygıları artar. Kaçmak yerine başa çıkma davranışı devam ederse, çocuklar genelde problemlerle gerçekçi, dürüst ve savunmacı olmayan bir şekilde yüzleşir. Bu da tercih edilen değerlendirme düşüncelerine, dolayısıyla da kendiliğinden ortaya çıkan ve benlik saygısını geliştiren onay duygusunu doğurur.

Öz Yetkinlik Nedir?

Kişinin bir durumun üstesinden gelerek olumlu sonuçlara varabileceğine dair inançtır. Bandura, öz etkinliğin çocukların başarılı olup olmamasını etkileyen kritik bir faktör olduğunu kabul eder. Schunk ise öz yetkinliğin, öğrencilerin görev tercihini etkilediğini ve öz yetkinliği zayıf öğrencilerin pek çok görevden kaçındığını söyler. Kendini düzenlemenin gelişmesi de çocukların gelişiminin önemli bir parçasıdır. Erikson’a göre dördüncü gelişim evresi, başarılı olmaya karşı yetersizlik duygusu, orta ve geç çocukluk yıllarının en önemli karakteristiğidir.