Çocuklarda Duygu Regülasyonu

Duygu regülasyonu, baÅŸ etmekte zorlanılan bir durum, zorlayıcı bir duygu ile karşılaÅŸtığımızda duygu, davranış ve bedendeki duyumları fark edip en uygun tepkileri verebilmeyi saÄŸlar.

• Bebeklikten okul öncesi döneme kadar 0-6 yaÅŸ aralığındaki çocuklar duygularını düzenleme becerisine sahip deÄŸillerdir.
• Regülasyon becerisini bir kas gibi düÅŸünebiliriz. Zaman içerisinde pratik yaparak güçlenir.

Bakımverenler/Ebeveynler Olarak Önce Kendi Duygu Regülasyonumuz Nasıl SaÄŸlanabilir?

• YetiÅŸkin olarak ne hissediyoruz, duygularımızla nasıl kalıyoruz bunu fark edebilmek oldukça kıymetli.
• Her birimiz ebeveynlik rolümüze kendi geçmiÅŸ deneyimlerimizi öÄŸrenmelerimizi ve hayallerimizi yansıtırız. Ebeveynlik yaparken kendi yetiÅŸtirilme tarzımızdan etkilenmemiz, kendi ebeveynlerimizin yaptıklarını uygulamamız ya da tam tersini uygulamamız olasıdır.
• Bu durumda kendinize yöneltebileceÄŸiniz birkaç soru vardır;

Çocukken sizin evinizde duygular nasıl ifade edilirdi?

Duyguların ifade edilmesine rahatlıkla alan açılır mıydı?

Şu an yetişkin halinizle duygularınızı rahatlıkla ifade edebiliyor musunuz?

YoÄŸun duygular yaÅŸadığınızda bunları karşılama biçiminiz nasıldır? ÖrneÄŸin, çok öfkelendiÄŸinizde ne yapıyorsunuz?

Bu sorular üzerinde biraz düÅŸünmeniz faydalı olacaktır.

• Kendi yetiÅŸtirilme tarzımızı anlamlandırdığımızda nasıl bir ebeveyn olmak istediÄŸimizi seçebiliriz.
• EÄŸer çocuÄŸa karşı tamamen otoriter, katı olunursa çocukta korku veya boyun eÄŸmeye ve sonucunda isyan etmeye sebebiyet verebilir.
• EÄŸer çocuÄŸa sadece sınırsızca hoÅŸgörülü olunursa çocukta sınırsızlık meydana gelir. Ä°deal olan hem hoÅŸgörülü hem de sınırlı olabilmektir.

Çocuklar Duygu Regülasyonunu Nasıl ÖÄŸrenebilir?

• Çocuklar duygu düzenleme becerilerini bakım verenlerinden hayatındaki temel figürlerden öÄŸrenirler. Temeli öngörülebilir, tutarlı, sorumlu yanıt veren ebeveynlikten geçer. Çocuk bu yaklaşım ile bunu edinebilmektedir.
• EÄŸer çocuk onun için önemli olan bir bakım vereni ile regüle olmayı, dönüÅŸmeyi, sakinleÅŸmeyi ya da duygusunu hissedebilmeyi deneyimlediyse bütün bu alanlarda iyi olma hali önemli bir biçimde artıyor.
• Çocukların anne karnından itibaren özellikle duygularımızdan sorumlu olan beynin saÄŸ yarımküresi sol yarımküreye göre hızlıca geliÅŸim gösterir. Anne karnından itibaren anne ile duygusal bir iletiÅŸim içinde olan çocuk duygularını düzenleme becerisini temel bakım vereni ile kurduÄŸu baÄŸlanma iliÅŸkisi ile geliÅŸtirir.
• Bakım verenler olarak bu konuda rol model olursak, kendi duygularımızla kalabilmeyi, duygularımızı yönetebilmeyi ve bunu onlarla beraber yaparak göstermek onların da bu becerilere sahip olmalarına yardımcı olur.
• Öz regülasyon becerisi sayesinde çocuk farklı stres kaynaklarıyla nasıl baÅŸ edeceÄŸini fark edip kendine özgü stratejiler geliÅŸtirebilir ve duygusal esneklik de kazanmış olur.
• Yapılan araÅŸtırmalar gösteriyor ki çocukların duygularını regüle edebilme becerilerinin nörobiyolojik olarak öÄŸrenip içselleÅŸtirdiÄŸi, çok geliÅŸtiÄŸi 2 dönem vardır. Bunlardan biri bebeklik dönemi (yaÅŸamın ilk 1-2 yılı), diÄŸer dönem ise ergenlik dönemi. ÇoÄŸu ebeveyn ko-regülasyon (duygu regülasyonu için rehberlik etme) için 1-2 yaşın çok küçük olduÄŸunu düÅŸünebilir ancak bebekler yüz ifadeleri ve ses tonu ile duygularını gösterirler.

ÇocuÄŸunuza Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

• ÇocuÄŸunuzla birlikte duygular hakkında yazılmış olan çocuk kitaplarından okuyabilirsiniz. (Sence bu çocuÄŸun yüzü neden böyle, sence bu çocuk ne hissetmiÅŸ olabilir gibi sorularla duyguları isimlendirmesini fark etmesini saÄŸlayabilirsiniz.)
• Duygular afiÅŸinden yararlanabilirsiniz.
• Nefes egzersizi yaptırabilirsiniz. ‘’Åžimdi seninle oyun oynayacağız, parmağını dudağına yaklaÅŸtır parmağının çiçek olduÄŸunu hayal et ve kokla sonra da parmağının bir pasta mumu olduÄŸunu hayal et ve üfle.’’
• ÇocuÄŸunuzun dikkatini dağıtmaktan kaçının (duygularından uzaklaÅŸtırır).
• Evlerinizde regülasyon köÅŸeleri yapabilirsiniz. Evin sessiz, sakin bir köÅŸesine yumuÅŸak minderler, oyuncak çadır, battaniye koyabilirsiniz. Duvara duyguları gösteren yüz ifadeleri (duygu termometresi) asabilirsiniz.
• Bir sepetin içine 5 duyuya hitap edecek sakinleÅŸtirici nesneler (rüzgar gülü, mızıka, oyun hamuru, kağıt, renkli boya kalemleri, kokulu el kremi, tuzlu çubuk kraker, renkli duyusal ÅŸiÅŸeler, pelüÅŸ bir oyuncak, duygular ile ilgili hikaye kitabı) koyabilirsiniz.

Her ÅŸeyde olduÄŸu gibi tüm bu becerileri çocuk sakin ve almaya açıkken öÄŸretilmeli. Sinir sistemi yüksekken, algıları kapanmışken anlatılması mümkün deÄŸildir. Sakin bir zamanda ÅŸöyle diyebilirsiniz: Biliyor musun ben canım sıkkınken … yapıyorum iyi geliyor. Sen öfkelendiÄŸinde, üzüldüÄŸünde ne yapalım bunları bir yazalım diyebilirsiniz.