Okula Yeni Başlayan Çocuk Psikolojisi

Anaokuluna başlama, çocuğun gelişimindeki en önemli adımlardan biri olmakla birlikte kendine ait ilk sosyal ortamı oluşturma deneyimidir. Okul öncesi eğitim, 0-6 yaş arasındaki erken çocukluk olarak adlandırılan sürecin en önemli basamaklarından biridir. Pek çok çocuk bu dönemde ilk defa ebeveynden ayrı kalmayı deneyimler. Her şeyin yeni ve farklı olduğu, kuralların bulunduğu bu sosyal ortamda yaşananlar minikler için çok da kolay bir süreç olmayabilir.

Çocuklar okul ile sosyal etkileşim ağını genişletmeye, şimdiye kadar kendisi ile ilgilenen ebeveynlerden ya da bakım veren kişilerden ayrı bulunduğu ortamda kendi ayaklarının üzerinde durmaya çalışırlar. Dolayısı ile anaokuluna başlama süreci tıpkı biz yetişkinlerin yeni bir işe başlangıcında olduğu gibi zorlayıcı ve buna bağlantılı olarak da stres yaratan bir durum olabilmektedir.

Stres yaratan bu durumun şiddeti çocuktan çocuğa göre değişiklik gösterebilmektedir. Ailenin ilişkisi, çocukla bağlanması, çocuğun kişilik özellikleri, anne babamın tutumları ve okul ortamı çocuğun adaptasyon sürecini nasıl geçireceğinde yol gösterici olmaktadır. Öte yandan ilk kez girdikleri ve adapte olmaya çalıştıkları bu yeni ortamda kaygılanmaları oldukça beklendik bir durumdur. Kaygıyı ve stresi azaltmak adına çocukların ilk defa anne-babadan ayrıldığı bu dönemde, önemli olan öncellikle çocuğun öğretmeniyle güvenli bağ kurmasıdır. Böylece anneden ayrıldığı anda yanında güvenebileceği ve onu sakinleştirebileceğine inandığı birisinin olması çocuğa kendini çaresiz hissettirmez. Zamanla, ortamı tanıdıkça, öğretmeni ve arkadaşları ile bağ kurdukça rahatlayacak, rahatladıkça ortamdan keyif almaya başlayacaktır.

Sonuç olarak, anaokuluna başlamak aileler ve çocuklar için heyecanlı olduğu kadar ayrılık kaygısının da sıklıkla yaşandığı bir süreçtir. Genellikle ayrılığın ilk yaşandığı zamanlarda çocukların kafasında anne-babalarını bir daha göremeyeceklerine veya ev yerine artık okulda mı kalacaklarına dair düşünceler olabilir. Önemli olan, anne-babaların okula olan güvenini çocuğa yansıtmaları ve bu süre zarfında onların hep yanında olacaklarını hissettirmeleridir.

Okula yeni başlayan çocuğun uyum (oryantasyon) sürecini kolaylaştırmak için neler yapılabilir?

• Okul uyum sürecinde ailenin ve okulun hedefi çocuÄŸun yaÅŸayacağı bu süreçteki stresi en minimuma indirmek olmalıdır. Dolayısı ile ailenin okulla iÅŸ birliÄŸi içinde olması çok büyük önem taşımaktadır.
• Aile ile çocuÄŸun evde kurdukları iliÅŸki ÅŸekli, okul içerisinde çocuÄŸun öğretmeniyle ve arkadaÅŸlarıyla kuracağı iliÅŸkiyi etkileyecektir. EÄŸer aile içerisinde bakım veren ile çocuk arasında güvenli baÄŸlanma oluÅŸmuÅŸ ise ve evde sürekli olarak bireyselleÅŸme ile ilgili konuÅŸuluyorsa çocuÄŸun okula adaptasyon süreci çok daha kolay olur.
• Okula uyum sürecinin baÅŸarılı ve saÄŸlıklı ÅŸekilde geçirilmesinin tek doÄŸru yöntemi yoktur. Her okulun alıştırma tarzı farklı olabilir. Bu nedenle de çocuklarınızın birbirinden farklı kiÅŸilikleri olduÄŸu göz önüne alınınca bu süreçte kendi çocuÄŸunuz için en uygun yöntemli okulu seçmek oldukça önemlidir.
• Öğretmeni ile annenin sürekli temasta olması hem anneye hem çocuÄŸa iyi gelecektir. Annesiyle öğretmenin iliÅŸki kurduÄŸunu gören çocuk okulun güvenli bir alan olduÄŸunu hisseder. ÇocuÄŸu hakkında bilgi alan anne de kendini bu sürecin bir parçası gibi hisseder, annenin okula güveni artar ve kendini daha iyi hisseder.
• Bu süreçte en önemlisi konulardan bir tanesi de ailenin hazır olmasıdır. Çocuk aileden kopmaya hazır olsa bile, anne babalar hazır olmadığı için süreci uzatabilmektedirler. Anne-babalar çocukları okula baÅŸlayacakları için hem heyecanlı hem de kaygılı olabilirler. Ancak bu duyguları çocuÄŸa yansıtmayacak ÅŸekilde yaÅŸamak çocuÄŸun adaptasyon dönemini kolay geçirmesi ve okula güven duyması açısından önemlidir.
• ÇocuÄŸunuz zorlandığı görüldüğü takdirde pes etmeden okulla iÅŸ birliÄŸi içinde olup kaygıları paylaÅŸmak yine ebeveynlere çok iyi gelmektedir.
• Okulun ilk günü çocuÄŸun giyeceÄŸi kıyafeti kendisinin seçmesi, sevdiÄŸi bir oyuncağı yanında getirmesi ve okul çantasını gidip birlikte satın almak motivasyonunu artıracaktır.
• ÇocuÄŸun okula baÅŸlayacağını 1-2 ay önceden söylemektense, okula baÅŸlayacağı günden kısa bir süre önce söylemeniz hem kaygısını daha az yaÅŸamasını saÄŸlayacak hem de daha az strese sokacaktır.
• ÇocuÄŸa mümkün olduÄŸunca dürüst olmak gerekmektedir. Onu okula bırakırken mutlaka onu okul bitince almaya gelineceÄŸini, sürekli olarak vurgulamak yine bu sürece yardımcı olacaktır.

 

* * * * * * * * * * * *

ÇocukluDünya Yıllık Premium üyesi olarak uzman seminerleri katılıp, sorularınızı uzmanlarımıza yönlendirebilirsiniz. Aşağıdaki soru-cevaplar uzman seminerlerimizden alınmıştır. Siz de üye olup, uzman seminerlerine katılabilir ve eski video kayıtlarını da görebilirsiniz. Seminerlerimizi burada görebilirsiniz.

İkinci sınıfa başlayacak çocuğumun okulunu değiştirdik. Bu değişimi onu rahatsız etmeyecek şekilde nasıl anlatabiliriz?

Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon:Okul değişikliği gibi önemli kararları bu kararın nedenine uygun bir şekilde basit bir cümlelerle anlatmak önemlidir. Örneğin öğretmenlerin, eğitimin iyi olduğu gibi nedenleri anlatabilirsiniz. Kararı açıkladıktan sonra şarttır. Bu konuda düşündüklerini duygularını ve endişelerini anlamak ve hissettiklerini anlattırmak, bunlara çözüm üretmek önemlidir. Yeni okul hakkında olumlu düşünceler edinmesine yardım etmek, yeni okulunda arkadaş edinmesi için fırsat yaratmak şarttır.

Anne babanın rahat ve olumlu tutumu çocuğu kendini güvende hissetmesini kolaylaştırır. Onu her zaman yanında olduğunuzu hissettirin onu eleştirmeden dinleyin. Endişe ve korkularını küçümsemeyin, onunla konuşun onu dinleyin. Çocuklar anne babaların tutumu ve davranışlarından etkilenir.

Desteğinizi hissettirmek çok önemlidir. Yeni okulunda başarılı olmak, arkadaş edinmek için önerilerini dikkate alın, çabalarını destekleyin. Çocukların okul değişikliği gibi süreçlerdeki ihtiyaçlarına duyarlı olmak, açık iletişim kurmak ve oyun uygun desteği sağlamak uyum sürecinin olumlu bir şekilde geçirmelerine yardımcı olur.