Depresyonun Çocuklar Üzerindeki Etkisi

Depresyon belirtileri çocuktan çocuğa çeşitlilik gösterebilir. Toplumda genellikle çocukların depresyondan etkilenebileceği fikri pek akla getirilmez. Aslında küçük çocuklar da, erişkinlere benzer mutsuz ruh hali ve üzüntü sergileyebilirler.

Çocuklarda depresif ruh hali daha çok eylemsel-tepkisel hareketler ve saldırgan davranışlar ile kendini gösterebilir. Uzun süren bu yöndeki değişimler aile tarafından ciddiye alınmalı ve anlaşılmaya çalışılmalıdır.

Depresyonun Birincil Belirtileri;

Mutsuzluk, keyifsizlik ve ümitsizlik duygularıdır, diğer belirtileri ise:

• Sözel agresyon /patlamalar veya yoğun ağlamalar
• Çaresizlik hisleri
• Sosyal çekilme
• Artmış veya azalmış iştah
• Engellenme ve eleştiriye artan tahammülsüzlük
• Uykusuzluk veya aşırı uyuma
• Konsantrasyon zorluğu
• Yorgunluk ve enerji kaybı
• Olağan tedavilere cevap vermeyen fiziksel şikayetler (baş ağrıları ve karın ağrıları)
• Günlük faaliyetlerde, sosyal olaylarda, okul ve ev ortamında her zamanki işlevselliğinin gerisinde kalma
• Değersizlik veya suçluluk duyguları
• Düşüncelerini odaklayamama
• Ölüm veya intihar düşünceleri

Okul Öncesi Çocuklarda Depresyon

Okul öncesi yaş grubunda da depresyon belirtileri benzer olarak; üzgün görünme, gülümsememe, ağlama, mızmızlanma, kilo almama, hareketlerde yavaşlama, oyuna ve etkinliklere ilgisizlik gibi depresif belirtilerin yanı sıra, karın ağrısı, ayrılık anksiyetesinde artış, oyuncaklara, eşyalara kendine ya da başkalarına yönelik agresyon gibi farklı belirtiler ile de dikkat çekebilir.

Okul öncesi yaş grubunda depresyon oranı %0.9, okul çağında çocukluk depresyonu %1.9, ergenlik döneminde ise depresyon oranları %5-6 aralığında gözlenir.

Ebeveynlerinden birinde depresyon öyküsü olan çocuklarda risk %20-30; 2 ebeveynde olduğunda ise risk %40-50 oranlarına çıkabilir.

Çocuklukta ölüm düşünceleri göz ardı edilebilecek veya “çocuktur, öylesine söylüyordur” diyerek geçiştirilebilecek bir durum değildir. Son dönemde yapılan bir araştırmada çocukların bu yöndeki söylemleri “klinik olarak önemli işaret” olarak ifadelendirilmiştir. Bu tür söylemlerin ele alınıp gelecekte ne olduğu izlenen bu araştırmada; okul öncesi dönemde 10 çocuktan 1’inde bu ifade ile karşılaşılabilirken, ortaokul döneminde 3-4 çocuktan birinde rastlanabildiği tespit edilmiştir. Özellikle erken başlangıçlı psikiyatrik bozukluklarda mutlaka sorgulanması gereken bir belirti olarak üzerinde durulmuştur.

Amerikan Akademisinin Çocuk ve Ergen Psikiyatri dergisinde 2015’de yayınlanan bir makalesinde anaokul dönemindeki 306 çocuğun duygusal durumunun gelecekte ne olacağı araştırma konusu olmuş. Çocuklar 3, 7 ve 7-12 yaş arasında olmak üzere 3 kez değerlendirilmiş. Başlangıçta %11’inde ölüm düşünceleri saptanmış ve bu grubun 4 yıl sonra yapılan değerlendirmesinde %75’inin halen bu fikri taşıdığı tespit edilmiş. Tabii ki bu araştırmada mükerrer kez söylenen “öleyim de kurtulun benden” veya benzeri düşünceler üzerinde durulmuş. Bu söylemler daha sık olarak erkek çocuklarda tespit edilmiş ve yüksek oranda annedeki psikiyatrik problemler ile ilişkili olduğu saptanmış. Aynı zamanda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu ile bir arada bulunma olasılığının da önde olduğu belirlenmiş.

ÇocukluDünya Editörünün mesajı: Depresyon yalnızca yetişkinlerde görülen bir rahatsızlık değildir. Çocukluk döneminde de sıkça karşılaşabilinen depresyon çocukların işlevlerini engelleyen bir rahatsızlık olarak tanımlanır. Çocukluk dönemi depresyonunun belirtileri yetişkin depresyonunun belirtilerinden daha farklıdır. Çocukluk dönemi depresyonunda çocuklar sık sık üzüntülü olup ağlayabilirler. Uzun süre devam eden bir enerji eksikliği olabilir ve sürekli canları sıkılabilir. Kendilerini sosyal olarak soyutlayıp çevresindeki insanlarla iletişim kurmayı kesebilirler. Bu sebeple de ilişkilerinde çeşitli sorunlar meydana gelebilir.

Depresyon geçirmekte olan çocuklarda bu rahatsızlığın erken tanı ve tedavisi çok büyük önem arz etmektedir. Bu rahatsızlık kapsamlı bir tedavi ve uzmanlar eşliğinde profesyonel bir yardım gerektirir. Bu yardımlar hem çocuğa hem de aileye eş zamanlı olarak uygulanır. Psikolojik yardımların yanı sıra bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir. Bu durumlarda da psikolojik destek ve ilaç tedavisi eş zamanlı olarak yürütülür.