Çocuk ve Gençlerde Madde Bağımlılığı | Çocuklu Dünya
 
Gelişim Sorunları

Çocuk ve Gençlerde Madde Bağımlılığına Karşı Ne Yapılmalı?

Tarih: 15 Şubat 2020 - Cumartesi
Uzman görüşü için konu öner.

Çocuk ve Gençlerde Madde Bağımlılığına Karşı Ne Yapılmalı?

ÇOCUK VE GENÇLERDE MADDE KULLANIMI


Madde bağımlılığı, son yıllarda dünyada ve ülkemizde oldukça artış göstermektedir. Bu artışın gelişen teknoloji, değişen dünya standartları, ekonomik , toplumsal, sosyal vb. birçok boyutta birden fazla nedeni olabilmektedir.


Nedeni her ne olursa olsun bu tehlikeli durum hem çocuklarımızı /gençlerimizi hem de ailelerini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir. Şüphesiz bu tehlikeli durumdan en çok etkilenen olgulardan biri çocuğun bireyselliğinin yanı sıra aile içi ilişkilerdir. Bu nedenle bu konuda edinilecek her türlü bilgi, hem ailelerde hem gençlerde büyük bir farkındalık yaratacaktır.

Kanımca bu tehlikeye karşı açacağımız savaşta yapılacak en büyük hamle, herhangi riskli bir durum baş göstermeden duruma karşı tedbir almaktır. “Düşmanımızı daha yakından tanıdıktan sonra harekete geçmeliyiz” felsefesinden yola çıkarak önce madde bağımlılığı kavramların kendisini tek tek ele alacağım.

(**Leyla Baysan Arabacı ve arkadaşlarının kaynakça da belirttiğim makalesindeki kavram tanıtımlarıdır**.)

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı
Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun
Uzmanlarla seminerler
Uzmanlara danışma

Madde nedir?

Madde, “kötüye kullanım ve bağımlılığa yol açabilecek, değişik yollarla alınabilen, duygu durum, algılama, biliş ve diğer beyin işlevlerinde değişikliğe yol açan her türlü kimyasal”ı kapsamaktadır.

Maddenin kötüye kullanımı nedir?

Madde’nin kötüye kullanımı ise “Yasal olmayan bir maddenin (örneğin: esrar) kullanılmasını ya da yasal olan bir maddenin (örneğin: alkol) zarar verici boyutta kullanılmasını ifade eder.

Bağımlılık nedir?

Bağımlılık, “Bir maddenin amacı dışında ve o maddeye karşı gelişen tolerans sonucu, gittikçe artan miktarlarda alınması, kişinin yaşamında sorunlara neden olmasına rağmen kullanımının ısrarlı biçimde sürdürülmesi ve madde alımı azaltıldığında ya da bırakıldığında yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması ile karakterize bir tablodur.

Bağımlılık durumunda her maddenin etki süresi ve niteliği farklıdır. Fakat zamanla vücut bu maddelere alışır. Bir önceki etkiyi elde edebilmek adına alınan doz ve kullanım sıklığı her geçen gün artar. En nihayetinde kişi vücuda madde alımı üzerindeki kontrolünü kaybetmeye başlar. Böylelikle zamanla kişinin işlevselliğinde, uyumunda hatta günlük yaşam becerilerinde madde kullanımına bağlı bozulmalar görülür.

Ülkemizde en çok kullanılan zararlı maddeler sigara, esrar, uçucu maddeler (tiner vs.), eroin, kokain ve haplardır. Özellikle sigaraya başlama yaşı çok düşmüş, genç kesimde oldukça yaygınlaşmıştır. Bununla beraber ülkemizde de dünyada da sigara kullanımı diğer alışkanlıklar kadar dikkat çekmemektedir. Hatta toplumda normal kabul edilebilir bir hale gelmiştir. Halbuki yapılan araştırmalar bize sigaranın bir basamak etkisi gösterdiğini ve ileride diğer maddelerin kullanımında önemli bir geçiş yolu olabileceğini söylemektedir.

Çocuk ve gençler neden maddeye yönelme ihtiyacı hisseder?

Madde bağımlılığı problemlerinin tek bir sebebi yoktur. Genelde baş edilemeyen bir veya birçok problemin etkisini azaltmak adına kullanılan faydasız ve zararlı bir baş etme metodudur. Bununla beraber arkadaş grubu etkisi, popülarite ve merakta etkenler arasındadır. Daha detaylıca baktığımızda şu durumlardan bahsedebiliriz:

• Yetersiz ya da çok aşırı ebeveyn gözetimi ve ikazı, fazlasıyla ciddi bir disiplin

• Aile çatışması – aile içi şiddet

• Ebeveyn ve çocuk arasında iletişim ve anlayış eksikliği

• Gencin alkol ve madde kullanımını destekleyen ebeveyn tutumu, ebeveyn alkolizmi veya madde kullanımı

• Gencin yaşadığı ve çözümleyemediği travma

• Psikolojik sıkıntı ve problemler

• Duygusal dengeyi sağlamakta zorlanma

• Çocuk/ Gencin cinsel-fiziksel istismarı ve ihmali

• Arkadaş grubu baskısı, dışlanma korkusuyla hayır diyememek

• Yüksek heyecan arayışı

• Madde kullanımına karşı kurallar ve beklentilerin ifade edilmemesi

• Kullanmanın az zararlı olduğunun düşünülmesi

Çocuğun madde bağımlısı olduğunu gösteren işaretler nedir?

Öncelikle söylememiz gereken şey madde bağımlılığı durumunun bir anda ortaya çıkmayıp süreç halinde yavaş yavaş geliştiğidir. Bu süreçte çocuğa/gence en yakın sosyal varlık olan ailenin iyi bir gözlemci olması ve çocuğuna bilinçli bir şekilde yaklaşması gerekmektedir. Hafife alınmayacak kadar özel bir süreçtir.

Genel olarak çocuğun dış görünümünde, arkadaş çevresinde veya sağlığında belirgin değişimler görülür. Genç daha fazla para harcamaya başlar ki daha ilerlemiş hallerinde ailesinden ve arkadaşlarından izinsiz bir şekilde para alma durumları dahi görülebilir. Bunların dışında:

• Fiziksel kanıt ( Cebinde sigara paketi görmek)

• Kanlanmış gözler, gözaltı morlukları, burun akıntısı, sık sık boğaz ağrısı, hızlı kilo kaybı gibi fiziksel değişiklikler

• Olumsuz davranış değişiklikleri ve okulda düşen başarı

• Kişisel görünümüne, öz bakımına ilgisizlik

• Duygusal uzaklaşma, kendi içine çekilme, depresyon, veya sürekli yorgunluk

• Dalgınlık ve hafıza problemleri

• Ruh halinde, yeme içme ve uyuma alışkanlıklarında değişimler

• Arkadaşlıklarda değişim

• Boş zamanlarında bulunduğu yerler hakkında doğruyu söylememe

• Düşmanca davranışlar, alınganlık

• Ev içi ilişkilerde olumsuz tutum

Madde bağımlılığı durumunda ne yapılmalıdır?

• Öncelikle bu belirtilerden bazıları ergenlik dönemi belirtileri olabilir. Anlık panikten uzak durmalısınız. İlk yapmanız gereken şey çocuğunuzu daha dikkatli ve kapsamlı gözlemlemektir. Yaptığınız gözlemlerin sonucunda gerekli bilgileri toplayıp harekete geçmeden önce alanında yetkin bir uzmandan destek almalısınız.

• Eşinizle soruna dair durum ve çözüm odaklı olarak yapıcı bir şekilde konuşmanız desteğinizi arttıracaktır. Eşler ile olumlu işbirliği ve paylaşım önemlidir.

• Soğukkanlılığınızı korumalısınız. Çocuğunuzla konuşmadan önce durum hakkında daha detaylı bilgi toplamalısınız.

• Hazır olduğunuzda onunla kesinlikle sağlıklı ve sakin bir iletişim kurmalısınız. Kurduğunuz bu iletişim şekli bu süreçte oldukça belirleyici bir rol oynayacaktır. Mümkün olduğunca suçlamadan, yargılamadan, öfkelenmeden yalnızca onu anlamaya çalışmalısınız. Aksi takdirde sert, saldırgan ve suçlayıcı bir üslupla yaklaşımınız zaten hassas bir dönemde olan çocuğunuzu ürkütüp sizden tamamen uzaklaştıracaktır. Unutmayın, sizden kaçtığında kendini zararlı maddeye yönelten kişilere sığınabilir. Ve inanın onu zararlı maddeye yönelten bu kişiler, çocukların bu hassas noktasını kullanarak onları duygusal olarak ele geçirebilecek kurnazlıkta kişilerdir. Çocuğunuzu ürkütecek tepkilerden uzak durmalısınız.

• Aile üyelerinin her birinin birbirini desteklemesi, olumlu olumsuz tüm şartlarda beraber olacaklarını belirtmeleri ve sevgilerini birbirlerine ifade etmeleri hem çocuk hem de ebeveynler için çok önemlidir. Böylelikle çocuk ihtiyacı olan duygusal desteği kendi güvenli alanından- ailesinden- temin edecektir. Bu da kendi hayatına yönelik ailesine yapacağı paylaşımları arttıracaktır. Birbirinize her koşulda olan sevgi ve desteğinizi belirtmelisiniz.

• Son olarak ilk maddeyi tekrar edeceğim. Mutlaka bir uzmandan destek-yardım talep etmelisiniz.

*ALTIN KURAL*

ÇOCUK/GENÇLERİ MADDEYE YÖNELİMDEN KORUMAK İÇİN NE YAPILABİLİR?

Her zaman belirttiğim gibi maddeye açılacak savaştaki en büyük gücümüz problem henüz görülmeye başlamadan önce tedbir almaktır. Bu nedenle bu bölüme altın nokta adını veriyorum. Çocuklarımız sadece ailelerinin değil toplumun da değerli birer parçasıdır ve yarının büyükleridir. Her biri hepimiz için özeldir. Bu nedenle bu alanı önemsemekteyim:

• Çocukları sevgi ve şefkatle büyütme altın anahtardır. Sevgi ve şefkati tanıyan, ailesinde her an kabul edilen çocukların benlik saygıları yüksek olur. Benlik saygısı yüksek olan çocuklar hayır diyebilme becerisini ve ailesiyle paylaşımlarda bulunma özelliklerini geliştirir.

• Çocuğunuzun hayatında yaşadığı problemleri bilmelisiniz. Bununla beraber yaşadığı problemleri size anlatabileceğini bilmesi ve size anlatabiliyor olması çok önemlidir. Bu bağlamda güvenli,paylaşım içindeki bir aile atmosferini oluşturmak çok değerlidir.

• Tutarlı, ailece ortak kararlaştırılmış kuralları olan, adaletli aileler her zaman idealdir. Çocuk sınırlarını bilir. Yaşadığı olumsuz durumları, baş edemediği problemleri ailesine anlatmaktan çekinmez. Ve her durumda ailesinin yanında olacağını bilir. Fakat bu ’’Tüm dünya sana ait evladım. Herkesi kır, geç, ez; biz de kırıp geçer ezeriz. İstediğini kontrolsüce yap’’ demek değildir. Çünkü bu sınırsızlık,kuralsızlık ve kontrolsüzlükte çocuk ne yapacağını bilemez. Ve bu durum sosyal hayatında başka problemlere yol açar.

• Düşüncelerini ve hislerini ifade etmesine fırsat vermek çocuğun benlik saygısını yükseltir Değerli olduğunu bilir ve kendisine zarar verecek insanlara karşı çıkma gücünü kendinde bulur.

• Arkadaş çevrelerini yakından izlemek ve arkadaşlarının ailelerini tanımak güvenli ortamı oluşturmak açısından oldukça önemlidir. Okul dışında neler yaptığını ,hangi etkinliklerde bulunduğunu bilmeniz size fayda sağlar.

• Spor, edebiyat, gönüllü kuruluşlarda çalışma, hobiler edinmeleri en güvenli yoldur. Bu hobiler çocuğu deşarj edecek , boş zamanlarını etkin ve yaratıcı kullanmasını sağlayacak,kendini işe yarar ve üretken hissettirecek hatta problemleriyle baş ederken başvuracağı sağlıklı yollar haline gelecektir.


Son Olarak Anne Baba Olmak Bir Sanattır.

Sizlerde Birer Sanatkarsınız.

Her Sanat Eseri Sanatçısnın İzlerini Taşır.

Yani Çocuklarınız Sizleri Örnek Alır.

Madde Bağımlılığı Konusunda Çocuğunuza Rol Model Olun!


Kaynakça

BAYSAN ARABACI, L., TAŞ, G., & DİKEÇ, G. (2017). Çocuk ve Ergenlerde Madde Kullanımı, Suça Yönelme,Ruhsal Bozukluklar ve Hemşirelik Bakımı. Bağımlılık Dergisi , 18 (4), 135-144.


Üye olup, Haftalık Programımızı uyguladığınızda, 14 gün içinde çocuğunuzdaki değişimi fark edeceksiniz.
Çerez Kullanımı
Kişisel verileriniz, mevzuata uygun olarak toplanıp işlenir. Detaylı bilgi almak için Verilerin Korunmasını inceleyebilirsiniz.
X