Disleksi özel bir okuma bozukluğudur. Disleksi, zeka düzeyi normal hatta normalin üstünde olan, doğru okumasını engelleyecek herhangi bir zihinsel, nörolojik, duyusal, görsel ve işitsel sorunu olmayan bireyin, standart bir eğitimle kendisinden beklenen sürede ve düzeyde okuyamaması durumudur.
Disleksi, bir okuma bozukluğu olduğu için, bazı çevrelerde ilkokul 1.sınıfta okuma öğrenimi başladığı ana kadar dikkat çekmeyebilir, ancak çocuk bir okul öncesi eğitim kurumuna gidiyorsa, okuma-yazma alıştırmalarında başarılı olamıyorsa, evde anne babanın masa başında yaptırmak istediği kalem- kağıt-makas çalışmalarında zorlanıyorsa, ilkokuldan önce fark edilebilir.
Disleksi riski taşıyan okul öncesi dönem çocuklarında aşağıda hatalar sık görülür:
· Kağıt kalem faaliyetlerinden hoşlanmama
· Adını yazarken harfleri ters yazma
· Yazıyı sağdan sola yazma
· Örnekteki harfleri ve rakamları ters kopyalama
· Yönleri karıştırma
· Satıra veya belli sınırların içine sığmama
· Ayakkabılarını sürekli ters giyme
· Gideceği yönü bulamama
· Yanlış sözcük kullanma
· Gecikmiş konuşma
· Deyim-tekerleme-şarkı-şiir öğrenememe
· Öğretildiği halde renkleri adlandırılmama
· Günleri ve mevsimleri sayamama
· Verilen komutları sırası ile akılda tutamama ve yerine getirememe
3-4-5 hatta 6 yaş çocuklarında doğal olan bu hatalar, yetişkinlerin uyarılarına ve yaptırdıkları alıştırmalara rağmen düzelmez, ısrarla devam ederse, bu çocukların özel öğrenme güçlüğü/ disleksi riski taşıdıkları düşünülebilir.
· Harfleri tanımama, seslendirememe (harflerin karşılığı olan sesleri öğrenememe)
· Benzer harfleri karıştırma ( b-p, m-n,b-q, E-F )
· Benzer ancak yönleri farklı harfleri ve rakamları karıştırma (b-d, n-u, 6-9 ) (ayna hayali)
· Hece içinde harflerin yerini değiştirme (“Atam” yerine “atma” okuma)
· Sözcüğü veya rakamı ters okuma (‘’Top’’u ‘’pot’’, “12” sayısını “21” okuma)
· Peş peşe gelen sesli-harfleri (hain) veya sessiz harfleri (ark)okuyamama
· Okumaya çalışırken yerini kaybetme, harf, hece, kelime, satır atlama
· Harf, hece ekleme nedeniyle anlamsız sözcük türetme
· Ağır okuma, okumaya çalışırken anlamadan okuma ,aynı sözcüğü bazen doğru bazen yanlış okuma (“ dede” sözcüğünü bazen “dede”, bazen” bebe” okuma)
· Sözcük değiştirme, yazıdaki sözcüğün yerine eş anlamlı bir sözcük koyma (yazıdaki “okul” sözcüğünü “mektep” diye okuma)
· Türkçeyi sağdan sola doğru okuma
· Noktalama işaretlerine uygun okumama, nokta olan yerde durmama
· Kelimeleri hecelerken yanlış kesme ( be-yaz yerine bey-az diye heceleme)
· Okuduğunu anlamama, kısmen anlama veya anladığını anlatamama
· Okuduğu parçanın ana fikrini anlamama veya konu ile ilgili sadece birkaç fikir hatırlamadır.
Bu hataların hepsi, disleksi tanısı almış bir bireyde görülmeyebilir, bazen birkaçı, bazen pek çoğu görülebilir.
Doğru okuyamadığı metin kendisine okunduğunda, okunanı çok iyi anlar, yorumlar, hatırlar, anlatabilir. Kendi okuduğunda anlamadığı, çözemediği problem, ona okunduğunda, problemi kavrar, işlemleri zihinden yapar, doğru sonuca ulaşabilir.
Dislekside sık görülen okuma hataları, yazıda, kopyalamada, imlada (diktede), kompozisyon yazımında, aritmetikte (hesapta) de görülebilir.
Yazıda zorlanmaya “disgrafi” denir.
Disgrafi belirtileri: Disleksi özelliklerinin bir kısmı ve harfleri çarpıtma, harfleri irili ufaklı yazma, büyük küçük harf ayırmadan yazma, harf ve kelimeleri ya yapışık ya çok ayrı yazma, yazıyı satıra oturtamama, sayfa düzeni sağlayamama, okunaksız yazma…
Aritmetikte (hesapta) zorlanmaya “diskalküli” denir.
Diskalküli belirtileri : Disleksi özelliklerinin bazıları ve rakamları tanımama, rakamları karıştırma, rakamları ters okuma, rakamları yanlış yazma, basit işlem yapamama, işlem tekniğini kavrayamama…
Disleksi disgrafi ve diskalküli, “özel öğrenme güçlüğü” şemsiyesi altında toplanabilir.
· Yapılması gereken ilk iş: Öğretmen veya çocuk doktoru yönlendirmesiyle gerekirse tıbbi muayene (görsel, işitsel, nörolojik veya psikiyatrik) ve psiko-pedagojik değerlendirme ile çocuğun yetenekleri ile yetersizliklerini saptamak, özellikleri ve zorlukları doğrultusunda ona uzman tarafından hazırlanmış, özel bir program ve çalışma planın uygulamaktır. Güçlü yönlerinden hareketle yetersiz yönlerini geliştirmek, kolaydan zora, basitten karmaşığa, somuttan soyuta giden eğlenceli ve geliştirici aktiviteler ve alıştırmalarla, (Çocuklu Dünya’da her yaş ve ihtiyaca cevap veren aktiviteler bulunmaktadır) çocuğu bilinçlendirmek ve adım adım başarıya götürmek ana hedeftir.
Bütün bu aktiviteler, okul öncesi dönemdeki tüm çocuklara bilgi, beceri ve okul olgunluğu kazandırırken, disleksi- öğrenme güçlüğü riski taşıyan çocukların da yeteneklerini geliştirir, yetersizliklerini giderir veya hafifletir, böylece özgüvenlerini arttırır, öğrenme ve başarı isteğini kamçılar.
Çalışma, alıştırma, mücadele, sebat, sabır ve güvenle üstesinden gelinmeyecek zorluk azdır. Bilinçlenme, bilgilenme ve ekip çalışması ile disleksinin yarattığı sorunlar hafifletebilir. Bu aktivitelerle, disleksinin çözümlenmesi için ilk adım okul öncesi dönemde atılmış olur.
Öznur Karaeloğlu’nun “Çocuklara Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin 10 Tavsiye” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.
Başarılı bir şekilde güncellendi
Başarılı bir şekilde silindi
İşleminiz gerçekleştirilirken hata oluştu.