ÇOCUKLARDA MESLEK EĞİLİMİNE AİLENİN ETKİSİ NEDİR?

Hepimiz topluma ve kendimize katkıda bulunmak adına ve hayatımızı idame ettirebilmek adına meslekler seçeriz ve bu mesleğin ne olacağına bir anda karar veremeyiz. Yıllar boyu kendimizi keşfetmeye yönelik düşünür, buna yönelik araştırmalar ve planlar yaparız. En nihayetinde eyleme geçer, yıllar sonra o mesleğin erbabı oluruz. Esas muhakeme ve karar verme mekanizması ve alınan eğitimlerle meslek seçimi yaşları ortalama 13 yaşından sonra gerçekleşse de kişinin yetenek ve ilgilerini ilk kez tanıdığı çok önemli bir dönem vardır: Çocukluk Dönemi

Çocukluk döneminde mesleklere yönelik kapsamlı ve bilinçli olmayan ilk farkındalıklar başlar. Medya dünyasının içine doğan günümüz çocuklarının medya platformlarından görerek sempati duydukları karakterler olabilir. Örneğin 3-4 yaşlarında “Ben büyüyünce süper kahraman olacağım!” sözlerini duyabiliriz. Bununla birlikte çocuklar, “Büyüyünce babam gibi öğretmen olacağım”, “Annem gibi doktor olacağım’’ gibi cümleler kurarak hayran oldukları büyüklerinin mesleklerine sempati duyduklarını ifade edebilirler. Bu sözler çocukluk dönemi kapsamında oldukça normaldir fakat bu dönemde etkin karar verme ve muhakeme mekanizmaları henüz tam aktifleşmediğinden bu sözler genellikle birer söylem olarak kalmaktadır.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

BENİM KIZIM MÜHENDİS OLACAK! BENİM OĞLUM DOKTOR OLACAK.

Çocukların hayranlık duydukları büyüklerin mesleklerine sempati duymalarının yanı sıra bir de ebeveynlerin küçük yaşlardan itibaren çocuklarına empoze etmeye çalıştığı mesleklerden söz edebiliriz. Sevgili ailelerimiz, bu sakıncalı bir durumdur. Çocuğun karar verme mekanizması henüz tam aktifleşmediğinden, kendisine sürekli biçimde dayatılan bu mesleği ileride bilinçsiz bir şekilde kabul edebilirler fakat bu seçim, kendi yeteneği ve ilgisi doğrultusunda olmadığı için ileriki uzun yaşamında mesleki bir mutsuzluk ve kimlik karmaşası yaşamasına neden olabilmektedir. Tabii ki çocuğunun iyiliğini isteyen siz değerli ailelerin çocuklarına yönelik hayallerinin olması çok normaldir fakat çocuğu aslında olmadığı bir kimliğe zorla büründürmek sizce ne kadar doğrudur? Hedeflerimiz onun hedefi olmadığında, gerçek yeteneği ve ilgisinin olduğu bir meslek için ileriki hayatında bir pişmanlık yaşadığında ebeveynler olarak bu durumdan ne kadar mutlu olursunuz ?

Çocukluk döneminin meslek eğilimine etkisi nedir?

Esasında bu dönem çocukların bir mesleğe karar vermekten çok karakter ve kişilik özelliklerinin oluştuğu, ortaya çıktığı bir dönemdir. Yetenekler ve ilgiler, oyunlarda ve hoşlanılan aktivitelerin seçiminde baş gösterir. Örneğin kimi çocuklar oyun hamuru gibi el becerisine yönelik oyunları daha çok tercih ederken kimi çocuklar koşma, atlama, zıplama gibi bedensel alandaki oyunları daha çok tercih edebiliyor. Kimi çocuklar iletişime dayalı oyunları daha çok severlerken kimi çocuklar bireysel şekilde legolarla yeni bir şeyler üretmeyi tercih edebiliyor.

Bu durum yüzde yüz kesin bir bilgi vermemekle birlikte bize çocuğun ilgisiyle ve kendine daha çok hitap eden zeka türü hakkında birtakım ipuçları verebilir. Örneğin müzik aletiyle oynamayı seven bir çocuğun işitsel yöndeki eğilimi ile duygusal özellikler taşıdığı, müziğin de matematiksel ve bedensel zekayı geliştirdiği ve bu yöndeki çocukların müzisyen, yazar, matematik alanlarına eğilimi olacağı öngörülebilir.

Çocuklarda meslek seçimi testleri var mıdır, nelerdir?

12-13 yaştan sonrası için Holland Mesleki Tercih Envanteri, Mesleki Eğilim Envanteri gibi bireyin mesleki eğilimine yönelik ipucu olabilecek pek çok araç bulunmaktadır. Fakat bu araçlar iyi bir okuma-anlama düzeyi gibi fiziksel olgunluk gerektirirken bir yandan da kendini tanıyan zihinsel olgunlukta bireyler istemektedir. Bu testlerin çocukluk döneminde uygulanması çocuk gelişimi kavramı açısından uygun değildir. Bu nedenle aileler 12-13 yaş olgunluk dönemine kadar olan süreçte kendi eğlenceli testlerini kendileri oluşturabilir. Örneğin, çocukların anlayabileceği düzeydeki mesleklerin resimlerinin bulunduğu bir sürü büyük kartlar oluşturulabilir. Bu kartların üzerinde o mesleğe dair birkaç tanımlayıcı özellik yazılır. Ve bu özelliklerle aile içinde basit bir tabu oyunu oynanabilir. Cevaptan sonra resimler her incelendiğinde o meslek üzerine basitçe tartışılabilir. Veya ikinci bir oyun olarak her bir meslekten iki adet kart ile ′′Eşini Bul′′ oyunu oynanabilir. Çocuk iki öğretmeni veya iki doktoru bulduğunda "Doktorlar ne yaparlar?" gibi soruları cevaplayıp doktor kartlarını devre dışı bırakırlar. Oyunların sonunda ′′Peki, sen en çok hangi mesleği sevdin? Hangisini olmak isterdin?′′ sorularıyla da özel bir farkındalık ve ipucu kazanabilirler. Oynanacak tüm bu eğlenceli oyunlar çocuk eğitimi ve çocuk psikolojisi açısından da oldukça faydalıdır. Özetle çocukluk döneminde çocukların ilgi,yetenek ve meslek eğilimlerini test şeklinde açığa çıkartmak biraz da siz değerli ailelerimizin yaratıcılığıyla ve ilgisiyle mümkündür.

Meslek seçiminde ailelere öneriler

• Öncelikle çocukların her biri yaratıcı bir zeka ile dünyaya gelir. Hayal güçleri çok geniştir. Ve bu durum onların zihinlerini de geliştirir. Zihni gelişen çocuk ileride karşılaşacağı problemlere daha yaratıcı ve üretken çözümler bulur. Bu nedenle çocuğunuzu dinlemeli ve o zengin hayal gücünü sekteye uğratmamalısınız.
• Çocuğunuzun kişisel özelliklerini çok iyi gözlemlemelisiniz.
• Güçlü yönlerini keşfetmesini sağlamalısınız.
• İlgi duyduğu alanları tanımaya çalışmalısınız. Oyunlarını ve oyunlarında tercih ettiği karakterini gözlemlemelisiniz.
• Başardığı konular sizin için küçük konular olsa bile onu ciddiye alarak takdir etmelisiniz. Yüreklendirmelisiniz. Sizin için çok küçük olan bir davranış onun için çok büyük ve kutsal olabilir. Çocukla iletişim, her zaman oldukça etkilidir. 
• İstemediği konularda zorlamamalısınız. Bu onu zorladığınız alandan daha da uzaklaştıracaktır.
• Araştırma ve inceleme isteği varsa fazla ertelemeden onunla birlikte araştırmalısınız.
• Çocuğu aşan mükemmeliyetçi ve abartılı beklentiler sunmamalısınız. Bu durum çocuğunuzu yaralayacaktır.
• Grup çalışmalarına, sanatsal faaliyetlere, spor aktivitelerine vb. farklı alanlara katılımını sağlamalısınız. (isteği dahilinde) Örneğin çocuğunuzun kara kalem çalışmasına yeteneği varsa bu yeteneğini görebilmesi için bir kara kalem aktivitesi ile karşılaşması gerekir. Ya da yap-boz-birleştir gibi mekanik bir yeteneği varsa bunu görebilmesi için bir şeyleri yapıp bozmasına izin vermeniz gerekir. Ona çeşitli alanlarda uygun ortamlar sunmalısınız.
• Evde bazı eşyaları (zarar verebilecek cam, elektrik vs. olmamak kaydıyla) bozup tekrar yapmasına izin vermelisiniz. Bu onun yaratıcılığını,el becerilerini ve mekanik zekasını güçlendirecek, ona özgüven kazandıracaktır. 
• Çocuğun kendi başına keşifler yapmasına müsaade etmelisiniz.
• Her yerde çocuğun yetenekleri ve ilgilerini abartılı bir şekilde anlatmamalısınız. Çünkü her çocuk kendine has bu bilgilerin paylaşılmasından hoşlanmayabilir.
• Ve en önemlisi sizin çocuğunuz ile diğer çocuk iki farklı beden de iki farklı kişiliktir. Ve en nihayetinde çocuğunuz başlı başına özeldir. Kıyas yapmak çocukları üzer, çaresizlik , kıskançlık ve başarısızlık hissettirebilir.

Her çocuk kendi özel istiridyesinde ayrı güzelliklerde birer incidir. Kendi dünyası ve kendi özellikleriyle gerçektir.

Tıpkı kendi ailesi gibi :)

Kaynakça:

Rehberlik. (2007). Ankara: Pegem Akademi.

Yeşilyaprak, B. (2016). Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.

Duygulu,S.(2016, Mayıs).çocuklarda meslek seçimi.makale kütüphanesi