Okula Yeni Başlayan Çocuk Psikolojisi

Anaokuluna başlama, çocuğun gelişimindeki en önemli adımlardan biri olmakla birlikte kendine ait ilk sosyal ortamı oluşturma deneyimidir. Okul öncesi eğitim, 0-6 yaş arasındaki erken çocukluk olarak adlandırılan sürecin en önemli basamaklarından biridir. Pek çok çocuk bu dönemde ilk defa ebeveynden ayrı kalmayı deneyimler. Her şeyin yeni ve farklı olduğu, kuralların bulunduğu bu sosyal ortamda yaşananlar minikler için çok da kolay bir süreç olmayabilir.

Çocuklar okul ile sosyal etkileşim ağını genişletmeye, şimdiye kadar kendisi ile ilgilenen ebeveynlerden ya da bakım veren kişilerden ayrı bulunduğu ortamda kendi ayaklarının üzerinde durmaya çalışırlar. Dolayısı ile anaokuluna başlama süreci tıpkı biz yetişkinlerin yeni bir işe başlangıcında olduğu gibi zorlayıcı ve buna bağlantılı olarak da stres yaratan bir durum olabilmektedir.

Stres yaratan bu durumun şiddeti çocuktan çocuğa göre değişiklik gösterebilmektedir. Ailenin ilişkisi, çocukla bağlanması, çocuğun kişilik özellikleri, anne babamın tutumları ve okul ortamı çocuğun adaptasyon sürecini nasıl geçireceğinde yol gösterici olmaktadır. Öte yandan ilk kez girdikleri ve adapte olmaya çalıştıkları bu yeni ortamda kaygılanmaları oldukça beklendik bir durumdur. Kaygıyı ve stresi azaltmak adına çocukların ilk defa anne-babadan ayrıldığı bu dönemde, önemli olan öncellikle çocuğun öğretmeniyle güvenli bağ kurmasıdır. Böylece anneden ayrıldığı anda yanında güvenebileceği ve onu sakinleştirebileceğine inandığı birisinin olması çocuğa kendini çaresiz hissettirmez. Zamanla, ortamı tanıdıkça, öğretmeni ve arkadaşları ile bağ kurdukça rahatlayacak, rahatladıkça ortamdan keyif almaya başlayacaktır.

Sonuç olarak, anaokuluna başlamak aileler ve çocuklar için heyecanlı olduğu kadar ayrılık kaygısının da sıklıkla yaşandığı bir süreçtir. Genellikle ayrılığın ilk yaşandığı zamanlarda çocukların kafasında anne-babalarını bir daha göremeyeceklerine veya ev yerine artık okulda mı kalacaklarına dair düşünceler olabilir. Önemli olan, anne-babaların okula olan güvenini çocuğa yansıtmaları ve bu süre zarfında onların hep yanında olacaklarını hissettirmeleridir.

Okula yeni başlayan çocuğun uyum (oryantasyon) sürecini kolaylaştırmak için neler yapılabilir?

• Okul uyum sürecinde ailenin ve okulun hedefi çocuğun yaşayacağı bu süreçteki stresi en minimuma indirmek olmalıdır. Dolayısı ile ailenin okulla iş birliği içinde olması çok büyük önem taşımaktadır.
• Aile ile çocuğun evde kurdukları ilişki şekli, okul içerisinde çocuğun öğretmeniyle ve arkadaşlarıyla kuracağı ilişkiyi etkileyecektir. Eğer aile içerisinde bakım veren ile çocuk arasında güvenli bağlanma oluşmuş ise ve evde sürekli olarak bireyselleşme ile ilgili konuşuluyorsa çocuğun okula adaptasyon süreci çok daha kolay olur.
• Okula uyum sürecinin başarılı ve sağlıklı şekilde geçirilmesinin tek doğru yöntemi yoktur. Her okulun alıştırma tarzı farklı olabilir. Bu nedenle de çocuklarınızın birbirinden farklı kişilikleri olduğu göz önüne alınınca bu süreçte kendi çocuğunuz için en uygun yöntemli okulu seçmek oldukça önemlidir.
• Öğretmeni ile annenin sürekli temasta olması hem anneye hem çocuğa iyi gelecektir. Annesiyle öğretmenin ilişki kurduğunu gören çocuk okulun güvenli bir alan olduğunu hisseder. Çocuğu hakkında bilgi alan anne de kendini bu sürecin bir parçası gibi hisseder, annenin okula güveni artar ve kendini daha iyi hisseder.
• Bu süreçte en önemlisi konulardan bir tanesi de ailenin hazır olmasıdır. Çocuk aileden kopmaya hazır olsa bile, anne babalar hazır olmadığı için süreci uzatabilmektedirler. Anne-babalar çocukları okula başlayacakları için hem heyecanlı hem de kaygılı olabilirler. Ancak bu duyguları çocuğa yansıtmayacak şekilde yaşamak çocuğun adaptasyon dönemini kolay geçirmesi ve okula güven duyması açısından önemlidir.
• Çocuğunuz zorlandığı görüldüğü takdirde pes etmeden okulla iş birliği içinde olup kaygıları paylaşmak yine ebeveynlere çok iyi gelmektedir.
• Okulun ilk günü çocuğun giyeceği kıyafeti kendisinin seçmesi, sevdiği bir oyuncağı yanında getirmesi ve okul çantasını gidip birlikte satın almak motivasyonunu artıracaktır.
• Çocuğun okula başlayacağını 1-2 ay önceden söylemektense, okula başlayacağı günden kısa bir süre önce söylemeniz hem kaygısını daha az yaşamasını sağlayacak hem de daha az strese sokacaktır.
• Çocuğa mümkün olduğunca dürüst olmak gerekmektedir. Onu okula bırakırken mutlaka onu okul bitince almaya gelineceğini, sürekli olarak vurgulamak yine bu sürece yardımcı olacaktır.