Duyu Bütünleme

Duyu bütünleme ve Ergoterapi kuşkusuz çok duyduğunuz konulardandır. Bu yazımızda duyu bütünlemenin ne olduğunu derinlemesine inceliyoruz.

Duyu Bütünleme nedir?

Duyusal bütünleme - veya duyusal entegrasyon – çevremizle (sosyal ve fiziksel) olan etkileşimimizde, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuların etkili kaydı ve doğru yorumlanması ve bu uyaranları beynin anlamlı ve tutarlı bir şekilde davranması için alma, organize etme ve tepki verme şeklidir. Nöro-fizyolojik bir yöntemdir.

Duyusal bilgiyi işlemede güçlük çeken çocuklar Duyusal İşleme Bozukluğu ya da Duyu Bütünleme Bozukluğu olarak tanımlanırlar.

Duyusal Bütünleme / Entegrasyon neden önemlidir?

Yeni doğanlar, görebilir, duyabilir ve vücutlarını hissedebilir, ancak bu duyuları iyi organize edemez; bu nedenle bu bilgi çok az anlama gelir. Mesafeleri algılayamazlar veya bir nesnenin şeklini diğerinden ayırt edemezler. Çocuklar çeşitli duyusal girdilere maruz kaldıkça, bunları yavaş yavaş beyinleri içinde organize etmeyi öğrenir ve onlara anlam verebilir. Tek bir duyuya daha iyi odaklanabilirler ve sonuç olarak performans artar. Hareketleri sarsıntılı ve sakar olmaktan daha işlenmiş hale gelir ve aynı anda birden fazla duyusal girdiyi yönetebilir. Duyuları organize eden çocuk, verdiği yanıtları modüle edebilir.(Yani gerekli gereksiz olan uyaranları ayırt edebilir) ve sonuç olarak dünyayla daha bağlantılı ve duygularını kontrol edebilir görünürler.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Çocukların duyusal süreci verimli olduğunda, çevreye uygun tepkiler oluşur ve uygun beceri, davranış, dikkat ve self regülasyon( Fiziksel, emosyonel ve kognitif tepkileri kontrol edebilme becerisi) ortaya çıkar. Çocuklar sınıfta belli bir süre oturabilir ve sınıfta verilen bilgileri alabilirler. Böylece akademik performansları yükselir. Çocuk kendi bedenini çevresine ve kendisine göre anlamlandırır. Bunlar başarılı bir kaba motor gelişimini beraberinde getirir. Bu da çocuğun sosyal gelişimine yardımcı olur.

Etkili Duyusal Bütünleme / Duyu-Motor Entegrasyonu Geliştirmek İçin Gerekli Olan Yapı Taşları Nelerdir?

Etkili duyu bütünleme/entegrasyon için tüm duyu sistemlerinin birlikte çalışması gerekir. Aslında duyusal sistemi oluşturan 7 duyunun olduğunu ve bilgiyi diğer birçok beceriye yapı taşı olarak işleyen bu duyusal sistemler olduğunu bilmek önemlidir.

Görsel Duyu; Gördüklerimizi anlama ve yorumlama yeteneğidir. Görsel sistem, aydınlık ve karanlık kontrastı, renk ve hareket hakkında bilgi almak için kullanılır. Retinayı uyaran ışık dalgaları ile ortamdaki görsel girdiyi tespit eder.

İşitsel Duyu; Duyulan bilgileri anlama ve yorumlama yeteneğidir. İşitme sistemi gürültü ve ses bilgisi almak için dış ve orta kulağı kullanır. Hacim, ses perdesi ve ritm hakkında bilgi alırlar. Seslerin anlamlı hecelere ve kelimelere dönüştürülmesi önemlidir.

Tat Duyusu; Ağızdaki tat ile ilgili bilgileri yorumlama yeteneğidir. Tat duyumlarını almak için dil üzerindeki reseptörler kullanılır. Tat duyusunun güvenli ya da zararlı olup olmadığını belirlemek için dilden gelen kimyasal enzimleri algılar.

Koku Duyusu; Kokuları yorumlama yeteneğidir. Kokunun zararlı olup olmadığını belirlemek için havadaki parçacıkların kimyasal yapısı hakkında bilgi almak için burnu kullanır.

Dokunma duyusu; Vücuda gelen bilgilerin cildimiz tarafından yorumlanabilme yeteneğidir. Basınç, titreşim, hareket, sıcaklık ve ağrı gibi hisleri almak için ciltteki reseptörleri kullanır. Anne karnında 5-6. Haftalardan gelişmeye başlayan duyumuzdur. Bu nedenle genel sinirsel organizasyon için çok önemlidir.

Proprioseptif (Vücut Farkındalığı) duyu; Vücut parçalarımızın birbiriyle olan ve vücudumuzun uzayda nerede olduğunun ilişkisini yorumlama yeteneğidir. Kasların gerilmesi, bükülmesi çekilmesi sıkıştırılması gibi hareketlerde kaslardaki reseptörlerden gelen bilgileri, kemikler , eklem içi reseptörler, tendonlardan gelen bilgileri vücudun konumu ve hareketi hakkında bilgilendirmek için kullanır. Sinir sistemi organizasyonu için önemli olan duyularımızdan biridir.

Vestübüler (Denge) duyusu; Hareket ve denge ile ilgili bilgileri yorumlayabilme becerisidir. Vestübüler sistem, hareket, yön değişikliği, baş pozisyonunun değişikliği ve yerçekimi değişikliği hakkında bilgi almak için iç kulaktaki yarım daire kanallarını kullanır. Ne kadar hızlı veya yavaş hareket ettiğimiz, denge, baş ve boyundan gelen hareket, uzayda vücut pozisyonu hakkında bilgi alır. Sinir sistemi organizasyonu açısından önemli olan bir diğer duyumuzdur.

Bir Çocukta Duyu Bütünleme/ Duyusal Entegrasyon Problemi Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?

Çocuğunuzda duyusal Entegrasyon/ Duyu Bütünleme problemi var ise;

* Zayıf Dikkat

* Uygunsuz Davranış

* Aşırı aktif ve hareketli

* Aşırı hareketsiz ve hareket etmekten kaçınma

* Öğrenme becerilerinde zorluk çekme

* Kalabalık alanlarda ya da grup içerisinde rahatsız olma ve yönetmeme

* Olgunlaşmamış sosyal beceriler gösterme

* Artmış anksiyete görülebilir.

Çocuğumun Duyusal Bütünleme/Duyusal Entegrasyon Problemi Olup Olmadığını Nasıl Anlarım?

Çocuğunuzda Duyu bütünleme/Duyusal Entegrasyon problemi var ise;

* Sese, harekete ve dokunmaya karşı aşırı reaksiyon gösterebilir.

* Belirli duyumlara karşı yetersiz tepki gösterebilir.(isimleri söylendiğinde ilgilenmeme, aşı olurken ağlamama gibi ağrılı uyaranlara tepkisizlik vb.)

* İlgisiz ve tembel görünmek, çoğunlukla kendi dünyalarında görünme

* Kendi davranışsal ve duygusal tepkilerini düzenlemekte zorluk çekmek; artan öfke nöbetleri, duygusal reaktif, kontrol ihtiyacı, dürtüsel davranışlar, kolayca sinirlenen ya da aşırı uyumlu

* Kolayca dikkati dağılır, zayıfa konsantrasyon gösterir.

* Zayıf motor becerilere sahiptir, beceriksiz ya da sakar görünür, denge ve motor planlama becerisi zayıftır, ince motor becerileri zayıftır. (bebeklerde gecikmiş motor gelişimi söz konusudur)

* Zayıf uyku düzenleri vardır.

* Sınırlı yeme, yemede seçicilik vardır

* Kişisel bakım görevleri sırasında sıkıntı yaşarlar (Saç kestirme, banyo yapma, tırnak kesme, saç yıkama vb.)

* Sürekli etrafta koşma, tırmanma, dolaşma ve atlama isteği olur. Yoğun basınçlı durumlardan hoşlanır.(insanlara çarpma, vurma, sıkı sıkı sarılma gibi)

* Harekete dayalı ekipmanlardan kaçınma (salıncak, kaydırak vb.)

* Kolayca yorulan, yığılan gevşek bir yapısı vardır (Hipotoni)

* Görevleri çok fazla kuvvet harcayarak yapar, büyük hareketlere sahiptir, çok hızlı hareket eder, çok silik ya da çok bastırarak yazar.

* İletişimsel ve sosyal becerilerinin gecikmiş olması, iki yönlü etkileşime girememek söz konusudur.

* Kendi başlarına oynamayı tercih eder ve diğer çocuklar ile nasıl oynayacağını bilmekte zorlanır.

* Rutin değişiklikleri kabul etmek ve görevler arasında geçiş yapmakta zorluk çeker.

* Akranları ile ilişki kurma ve arkadaşlıkları sürdürme konusunda zorluk yaşayabilirler

Duyu Bütünleme Sürecinde ve Motor Entegrasyonda Zorluklar Var İse Başka Hangi Zorluklar Beraberinde Görülebilir?

* Dikkat ve Konsantrasyon; Sürdürülebilir çaba, dikkat dağınıklığı olmadan faaliyetleri yapabilme, bir görevi yerine getirmek için yeterli miktarda anda kalabilme

* Davranış; Bir kişinin çevresi ile ilgili eylemleri

* Vücut Farkındalığı; Beden bölümlerini tanıma ve vücudun diğer uzuvlarına ve nesnelere göre uzayda hareketini anlama

* Koordinasyon; Çoklu hareketleri verimli harekete entegre edebilme

* Etkili dil kullanımı; Dilin konuşma, işaret veya alternatif iletişim biçimleri yoluyla istek, ihtiyaç, düşünce ve fikirleri iletmek için kullanılması

* Oyun Becerileri; Normalde faaliyetlerin hedef olabileceği, ancak mutlaka hedef odaklı olmadığı zevk ve keyif ile ilişkili olan,, kendi kendimi motive eden faaliyetlere gönüllü katılım

* Alıcı Dil (Anlama); Dilin Kavranması

* Self Regülasyon; Sosyal olarak kabul edilebilir bir görev vaya duruma uygun duygu, davranış, dikkat ve aktivite seviyesini elde etme, sürdürme ve değiştirme yeteneği

* Artikulasyon; Konuşma seslerinin ve konuşulan dilin anlaşılırlığı

Duyu bütünleme/motor entegrasyon becerilerini geliştirmek için ne yapılabilir?

* Sensory Diet (Duyu diyeti); Düzenli olarak gerçekleştirilen bireysel olarak uyarlanmış duyusal temelli aktivitelere serisi, etkili duyusal düzenleme sağlamak için vücuda duyusal geri bildirim sağlamak için yapılır. Bu faaliyetler aşağıdakileri içerebilir;

* Fiziksel engelli parkurlar

* El arabası yürüyüşü

* Hayvan yürüyüşleri

* Bisiklet sürmek

* Salıncaklar

* Yastıklar veya toplar oynama, takla atma, sandviç yapma,

* Ağırlıklı kıyafet giyme, ağır çanta takma

* Trambolin

* Çiğneme oyuncakları vb.

Görsel Programlar; Çocuğun bir sonraki adımda ne olacağını görmesini ve anlamasını sağlar. Programlar aynı zamanda insanların kendilerini organize etmelerine ve önceden planlamalarına yardımcı olur.

Görsel Zamanlayıcılar; Çocuğa ne kadar süre boyunca bir aktivite yapması gerektiğini söylerken geçişlere yardımcı olur. Zamanlayıcılar, eğlenceli bir görev sona erdiğinde çocuğu önceden uyarmasına izin verebilir.

Tedavi edilmediğinde duyusal işlemlemedeki zorlukla neye yol açabilir?

* Çocuklar uzun bir süre bir göreve katılmak için kendilerini uygun bir şekilde düzenleyemeyebilir.

* Sosyal entegrasyonda sıkıntı yaşayabilirler

* Öğrenme becerilerinde zorluk yaşayabilirler

* Zayıf uyku alışkanlıkları olabilir

* Rijit rutinleri olabilir ve değişiklikleri kabul etmekte zorlanırlar

Duyu Bütünleme Problemi Olan Çocuk ve Bebekler İçin Ne Tür Bir Tedavi Önerilir?

Eğer çocuğunuzda Duyu Bütünleme /motor entegrasyon problemi var ise bu konuda uzmanlaşmış Fizyoterapist ya da Ergoterapist ile çalışılması önerilir.