Kontrolcü Ebeveynlik | Çocuklu Dünya
 
Annelik-Babalık

Aşırı Kontrolcü Ebeveynseniz Bu Yazı Sizin İçin!

Tarih: 19 Haziran 2021 - Cumartesi
Uzman görüşü için konu öner.

Aşırı Kontrolcü Ebeveynseniz Bu Yazı Sizin İçin!

Kontrolcü Anne-Babalar

Anne-baba tutumlarının, çocukların benlik algıları, becerileri ve davranışlarının şekillenmesinde rolü büyüktür. Çocukların özgüven gelişimlerini, problem çözme becerilerini, çevresiyle kurduğu sosyal ilişkileri anne babanın yetiştirirken benimsedikleri yaklaşımlar doğrudan ya da dolaylı olarak etkiler. Bu sebeple, çocukların psikolojik ve sosyal gelişimlerindeki problemlerin en önemli sebebi uygun olmayan anne-baba tutumları olabilir.

Anne-baba tutumlarını, sevginin gösteriliş şekli, aile içerisinde çocukla iletişim kurma yöntemi, kullanılan disiplin yöntemleri, istenilen davranışın çocuğa nasıl kazandırıldığı, çocuğun birey olarak görülüp görülmediği gibi durumlar belirler. Bazı ebeveynler, çocuklarına gereğinden fazla müdahale ederek onlara alan açmazlar ve bireysel gelişimlerini engellerler. Bazıları ise, çocuklarına gerekli desteği vermez; onların davranışları karşısında ilgisiz kalırlar.

Kontrolcü Ebeveynlik Nedir?

Aşırı koruyucu bir tutum benimseyen ebeveynlerse çocuğa gereğinden fazla ilgi gösterir, onu fazlasıyla kontrol eder, korur ve uyarır. Bu durum çocuğun sağlıklı psikolojik gelişiminin önüne bir engel olarak çıkar. Ebeveynlerin bu tutumlarının altında kendi anne-babaları ile kurdukları ilişkilerin yapısı, kendi yaşam deneyimleri, şemaları, bağımlı ilişki ihtiyaçları, kendi kaygı ve yalnızlıkları yatar. Ancak böyle bir tutumla ebeveyn kendini yeterli ve güvende hisseder. Çünkü böyle ebeveynler dış dünyanın tehlikelerle dolu olduğunu, her an tetikte olmaları, tehlikeleri önceden fark edip önlem almaları gerektiğini düşünürler. Çocuklarını tehlikelere ya da olası sorunlara karşı güçlendirmek yerine sadece korur, saklar, onlar yerine sorunları çözmeye çalışırlar. Böyle yetişen çocuklarsa anne-babalarından ayrılmakta, kendilerini ebeveynlerinden bağımsız bir birey olarak görebilmekte, yaşlarına uygun becerileri geliştirmek ve bağımsızlaşmakta zorlanırlar. Kontrolcü anne baba tutumlarının görüldüğü ailelere baktığımızda, zor ya da kaygılı geçen bir hamilelik süreci, geç kavuşulan ya da bazı sağlık sorunları geçirmiş olan bir bebek öyküsü, ailede tek çocuk ya da tek torun olma gibi durumların daha sık gözlemlendiği söylenebilir.

Çocuğa aşırı bir sevgi gösterip, tüm gereksinimlerini koşulsuzca karşılamak da aşırı koruyucu bir anne baba tutumu olarak değerlendirilebilir. Yemeğini kendi başına yiyebilme becerisine sahip olan bir çocuğa annenin kendi elleriyle yemek yedirmesi, düşmesin diye koşmasına, hastalanmasın diye dışarı çıkmasına, yuvaya gitmesine izin vermemesi bu tutuma örnek olarak gösterilebilir. Bu ebeveynler çocukları yerine konuşur; cevap verir; onların adına karar verir ve tüm bunları çocuklarına yardımcı olmak; onları mutlu etmek için yaptıklarını ifade eder; buna inanırlar.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı
Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun
Uzmanlarla seminerler
Uzmanlara danışma

Aşırı kontrollü anne-baba tutumları çocukların kendileri ile ilgili yanlış yorumlamalar yapmalarına, şemalar oluşturmalarına neden olurlar. Aşırı kontrolcü ebeveynler bu tutumlarıyla farkında olmadan çocuklarına tek başına yapamazsın; beceriksizsin; ancak ben yardım edersem yeterince iyi olabilirsin gibi mesajlar verirler.

Kontrolcü Ebeveynliğin Çocuklar Üzerindeki Etkileri Nedir?

Bu tutumla büyüyen çocuklar, kendilerine güvenmekte, kendi başlarına karar vermekte zorluk yaşarlar. Problem çözme becerilerini yeterince geliştiremezler; çözümü hep anne-babadan beklerler. Ebeveynleri yanlarında olmadan kendilerini nasıl ifade edebilir, gösterebilir, ne kadar başarılı olabilirler; bundan emin olamazlar. Herhangi bir sorunla karşılaşma ihtimallerini düşünerek, sosyal ortamlardan uzak dururlar; kendilerinin, yapabileceklerinin, kaynaklarının farkında olmaz; kendilerine inanmazlar. Yalnız kaldıklarında da ihtiyaçlarını fark etme, planlama, özbakım becerilerinde zorlanır, kendilerini gerektiği gibi korumakta, haklarını savunmakta zayıf kalırlar. Tüm bu durumlar sebebiyle de yaş aldıkça ayrışmaları gerekirken, daha çok kaygılanır ve ebeveynlerine ya da bakım veren kişilere daha da çok bağlanırlar. Psikolojik olgunlaşma açısından geri kalır; ilerleyen yaşa rağmen becerilerini aynı oranda geliştiremezler. Kaygıları arttıkça daha çok bağlanır; daha çok bağlandıkça daha çok kaygılanırlar. Sağlıklı psikolojik gelişim için de bu döngünün kırılabilmesi gerekir.

Koruyucu tutumla büyüyen çocuklar ilişki kurmak, sürdürmek, yeni bir ortama uyum sağlayabilmek açısından da zorluklar yaşarlar. Tüm istedikleri ve ihtiyaçları ebeveynleri tarafından kolayca karşılanan çocuklar alışkın oldukları bu ilgiyi girdikleri her ortamda bulabileceklerini düşünürken zamanla sadece anne-babalarının onlara koşulsuz kabul ve sevgiyle yaklaştığını fark ederler. Bu nedenle, böyle yetişen çocuklar ev dışındaki ortamlarda pasif, utangaç, ürkek bir tutum içerisinde olurlar. Evde ve ailelerinin yanında ise dışarda göstermeye cesaret “edemedikleri hareketliliği, konuşkanlığı, dürtüsel ya da öfkeli davranışları göstermeye eğilimlidirler. Dışarıda göstermeye cesaret edemedikleri güçlerini, evde kabul ettirmeye çalışırlar.

Aşırı koruyucu tutumlar çocuğun sosyal becerilerinin gelişmesinin önünde bir engeldir. Kendini geliştirmesine izin verilmemiş, bireyselleşmesine alan açılmamış bir çocuğun kendi sorumluluklarını almasını beklemek de yanlış olur. Çocuk, yaşı ile beraber artan beklentiler karşısında agresif davranışlar göstermeyi ya da tam tersine çok pasif kalmayı, kendini savunmamayı seçebilir. Sağlıklı fiziksel, ruhsal, sosyal gelişimler bu denetçi, koruyucu tutumlardan olumsuz yönde etkilenir ve çocukların kişilik gelişimlerinde fark edilmeden kalıcı etkiler bırakır. Kendilerini, yapabileceklerini, sınırlarını, kaynaklarını tanımak, ilk adımı atmak, atak ve girişimci olmakta zorlanabilir; kurdukları ilişkilerde bağımlılıklarını sürdürmek, yönlendirilmek, yönetilmek isteyebilir; rahatlıkla bağlanabilecekleri kişiler arayabilirler.

Kontrolcü Ebeveynliğin Anne-Babalar Üzerindeki Etkileri Nedir?

Koruyucu ve kontrolcü tutumların, anne-babanın hayatına da olumsuz etkileri oldukça fazladır. Ebeveynlerin biri ya da her ikisi de kendi yaşantılarından ve evliliklerinde çok çocuk odaklı bir yaşam içine girdikleri için karı-koca ilişkilerini de dengelemekte zorlanmaya başlayabilirler. Bu süreç her iki ebeveyn için de başta toleransları yüksek olsa da bir süre sonra oldukça yorucu olmaya başlar.

Uygun anne- baba tutumları çocuğun, ilgi ve yeteneklerini fark etmesine, kendini tanımasına, geliştirmesine, kendine güvenmesine ve dolaylı olarak sosyal ortamlarda daha çok kabul görmesine olanak sağlar. Çocuk sosyal muhakemeyi, toplumsal alışkanlıkları, normları kazanır; karşılaştığı sorunları kendi başına çözmeye çalışır ve toplumda bir birey olarak daha rahat kabul görmeye başlar.

Kontrolcü Anne-Babalara Öneriler

  • Çocuğunuzu gelişimini, yeteneklerini takip edin; gelişimine, değişimine uygun çalışmalarla becerilerini, ilgi alanlarını fark edebilecekleri ortamlar yaratmaya çalışın. Her zaman destekleyici ve teşvik edici bir tutumda olun.
  • Çocuğun karşısına çıkan zorlukların onun için bir öğrenme deneyimi olduğunu aklınızda tutun ve problemlerini çözmesi konusunda ona fırsat verin.
  • Karşılaştığı her problemde çözüm bulmak, onun yerine konuşmak, ona ne yapacağını söylemek yerine kendi çözümlerini bulabilmesi için ona alan açın. Onu yargılamadan dinleyin ve duygularını ifade edebilmesi için fırsat tanıyın.
  • Kardeşiyle ya da arkadaşlarıyla bir sorun yaşadığında, kendi davranışını değerlendirmesi, hatasını görmesi, davranışının sorumluluğunu alması ve empati yapabilmesi için ona rehber olun.
  • Çocuğunuzu yaşına uygun sorumluluklar alması için teşvik edin. Sorumlulukları yerine getirdikçe, verilen görevleri yaptıkça da onu övün; başkalarının yanında çocuğunuzun olumlu özelliklerinden bahsedin.
  • Aile ve evle ilgili bazı küçük kararlarda onun da fikrini dinleyin; olabildiği kadar sürece dahil etmeye çalışın.
  • Çocuğunuzun karar verme yetilerini güçlendirmeye çalışın. Ona güvendiğinizi, onunla gurur duyduğunuzu sık sık dile getirin.

Üye olup, Haftalık Programımızı uyguladığınızda, 14 gün içinde çocuğunuzdaki değişimi fark edeceksiniz.
Çerez Kullanımı
Kişisel verileriniz, mevzuata uygun olarak toplanıp işlenir. Detaylı bilgi almak için Verilerin Korunmasını inceleyebilirsiniz.
X