Çocuklarda Kulakta Sıvı Birikmesi

Orta kulakta sıvı birikmesi, okul çağı öncesi çocuklarda en sık rastlanan hastalıklardandır.

Seröz otitis media nedir?

Orta kulak boşluğunda, ateş, kulak ağrısı ve kulak zarında kızarıklık gibi enfeksiyon bulguları olmaksızın sıvı birikiminin olmasıdır. Seröz otitis medianın diğer isimleri sekretuar otitis media, efüzyonlu otitis media ve orta kulakta sıvı toplanmasıdır. Efüzyon seröz (ince, su gibi), mukoid (kalın, visköz) ya da pürülan (püy) tarzda olabilir.

Seröz otitis media (SOM), okul çağı öncesi çocuklarda, hekim ziyaretlerinde en sık rastlanan hastalık nedenidir. Çocukların yarıdan fazlası ilk SOM atağını hayatın ilk yılında geçirirler. Çocuk hastalıkları arasında en sık karşılaşılanlardan biridir. Her ne kadar birçok atak kendiliğinden şifa bulsa da, %30 – 40’ı devam edebilir ve atakların %5 ya da %10’ u bir yıl ya da daha fazla sürebilir. Sonbahar ve kış aylarında sıktır ve üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE) ile birliktelik gösterir. Birçok çalışmaya göre erkek çocuklarda, kız çocuklarına oranla daha fazla görülmektedir.

Seröz Otitis Media (SOM) Nasıl Ortaya Çıkar?

SOM, orta kulak ile geniz bölgesinin arasında bir bağlantı sağlayan ve orta kulağın hava basıncının dış hava basıncı ile eşitlenmesini sağlayan östaki tüpünün fonksiyonel bozuklukları sonucu ortaya çıkar. Östaki tüpü (ÖT), çocuklarda yetişkinlere göre daha yataydır ve daha az gelişmiştir. ÜSYE gibi nedenler, orta kulak ve östaki tüpünün solunum mukozasında ödeme neden olarak ÖT lümenin daralması sonucunu doğurur. ÖT işlev göremeyince, kulak zarının arkasında, orta kulakta sıvı birikimi ortaya çıkabilir.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

ÖT fonksiyonunu etkileyen diğer önemli risk faktörleri:

● Olgunlaşmamış östaki tüpü (küçük çocuklarda),

● Geniz eti büyümesi (Adenoid hipertrofisi),

● Allerji,

● İmmun bozukluk,

● Yarık damak,

● Kramiofacial baş – yüz doğumsal anomalidir.

Orta Kulakta Sıvı Birikmesi Belirtileri Nelerdir?

Hastalık başlangıçta genelde sinsi seyreder. Birçok çocukta herhangi bir şikayet olmayabilir. SOM’nın neden olduğu inatçı sıvı birikimi ile kulak zarının hareketi azalır ve sesin iletimine engel oluşturabilir. İşitme azlığı, dikkat eksikliği, televizyonu yüksek sesle dinleme, kelimeleri yanlış telafuz etme, okul başarısında gerileme gibi durumlarda akla SOM gelmelidir. Büyük çocuklar müphem kulak ağrısı ve kulakta dolgunluk hissi tarifleyebilir. Küçük çocuklarda ise kulağıyla oynama, hırçınlaşma görülebilir. Çocuk sağlığı ve çocuk psikolojisi açısından, bu tür belirtilerin yakından takip edilmesi gerekir.

Orta Kulakta Sıvı (SOM) Tanısı Nasıl Konur?

Genellikle tanı hikaye ve fizik muayene ile konur. Otoskop ile muayenede kulak zarının opak ve şeffaf görüntüsü yerine matlaşmış bir zar, kulak zarı arkasında hava- sıvı seviyeleri, hava kabarcıkları veya kulak zarında çökme (retraksiyon) cepleri görülebilir.

En önemli tanı aracı pnömotik otoskoptur. Pnömotik otoskop yardımıyla kulak zarının hareketi değerlendirilir; hem pozitif hem negatif basınç altında kulak zarının hareketinin azalması SOM’yı gösterir.

Bununla tanı konamazsa timpanometri istenebilir. Timpanometri orta kulağın biofizik özelliklerini ölçen, objektif bir testtir.

Odiometri (işitme testi), 3 ay ve daha fazla süren SOM‘da, belirgin işitme kaybı, konuşma ve dil gecikmesi ya da öğrenme sorunları varsa önerilmektedir.

Orta Kulakta Sıvı Toplanmasında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

SOM tedavisinde en akılcı yol semptomatik (şikayetlere yönelik) hastalığı tedavi etmek ve komplikasyonları önlemektir . Östaki tüpünü tıkayıcı bir neden olmadığı sürece genelde 2-3 ay içinde kendiliğinden geriler.

SOM tedavisinde yapılan çalışmalarda rutin olarak burun içi kullanılan steroidler, antibiyotikler, antihistaminikler ve dekonjestanlar gibi ilaçların etkinliği ispatlanmamıştır. Eğer çocukta risk faktörleri yoksa aileye hastalığın süreci anlatılmalı ve çocuk 3 ay takip edilmelidir.

Alerijisi olan çocuklarda alerjinin kontrol altına alınması, daha uzun meme emzirme, pasif sigara içiciliğinden korumak gibi çevresel faktörlerden korumak SOM ataklarını azaltmaktadır.

Cerrahi müdahaleler medikal tedavi yetersiz kaldığı durumlarda uygulanır. Cerrahi tedavi olarak kulak zarına çizik atılması (parasentez) ve kulak tüpü (ventilasyon tüpü) takılması uygulanmaktadır. Yerleştirilecek tüpün türü, kulak zarının durumuna, işitme kaybına ve önceki ameliyatlarına göre hekim tarafından belirlenir.

Tıkayıcı geniz eti varlığında, >4 yaş çocuklarda beraberinde geniz eti alınması (adenoidektomi) planlanabilir

Ventilasyon tüpü;

● >3 ay uzun süren SOM ve işitme azlığı >20 dB olan çocuklar,

● SOM ile bağlantılı olarak denge problemleri, okul performansında gerileme, davranış sorunları olan çocuklar

● Tekrarlayan akut otitis media (orta kulak iltihabı) olan çocuklar

Tüpler 6-12 ay içinde kendiliğinde düşmekte ya da hekim tarafından alınmaktadır.

Erişkin Hastalarda Orta Kulakta Sıvı (SOM) Görülebilir Mi?

Som, çocuk gelişimi süreciyle birlikte pasifleşen bir hastalıktır. Ergenlik döneminde geniz etinin küçülmesi, enfeksiyonların azalması ve östaki tüpünün olgunlaşması ile SOM oranı belirgin derecede azalır. Erişkinde, orta kulakta sıvı birikimi görüldüğünde mutlaka geniz etinde kitle varlığı araştırılmalı, işitme testi istenmeli, BT veya MR ile geniz bölgesinde tümöral kitleler dışlanmalıdır.