İçerikler
Yaramaz Davranan Çocuğa Nasıl Davranmalı?
Bazı zamanlarda aileler çocuklarının yaramazlığından şikayet ederler. Çocuğun neden böyle davrandığını keşfetmek problemin çözümünü bulmayı kolaylaştıracaktır.
Çocuklar Yaramaz Mıdır?
Çocuğun yaptığı her davranışın altında yatan bir ihtiyaç vardır. Çocuklar bazen büyüklerin istemediği şekillerde davranabilir ancak bu şekilde davranıyor oldukları onların yaramaz etiketini almasını gerektirmez. Çocuğun büyüklerin istediği şekilde davranmamasının altında yatan ihtiyacı görmek gerekir. Bu ihtiyaç aileler tarafından görüldüğünde çocukların büyük kısmı bu istenilmeyen davranışları kesmektedir.
Çocuklara Yaramaz Demek Doğru Mu?
Her çocuk bazı zamanlarda istenilmeyen davranışlarda bulunabilir ancak çocuklara yaramaz diyerek etiket yapıştırmak düşünülenden daha çok zarar verebilir. Çocuğun bu etiketle toplum içerisinde anılması kendisine iyi hissettirmeyebilir. Bir süre sonra bu durum özgüveninin düşmesine neden olup sonrasında da birçok yeni problemler oluşturabilir. Bu sebeple çocuklara yaramaz denmemelidir.
Çocukların Yaramaz Davranmasının Nedenleri
Çocukların büyükler tarafından kabul görmeyen davranışları yapmalarının birçok sebebi olabilir. Çocuklarda çoğunlukla yaygın olan sebepler listelenmiştir:
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışma- Kuralları veya sınırları bilmemek
- Yeterli ilgiyi alamamak
- Özerklik kazanmak
- Kardeş kıskançlığı
Yaramaz Çocuklar İçin Ne Yapılmalı?
Çocuğunuzun neden bu şekilde davrandığını anlamanız gerekmektedir. Yaygın olan nedenlere göre nasıl davranmanız gerektiği aşağıdaki gibi olabilir:
- Kuralları veya sınırları bilmemek: Çocuğunuzun kuralları bilmediğini düşünüyorsanız yaşına uygun bir şekilde kuralları belirleyip anlatmanız gerekmektedir. Kurallar konusunda kararlı olmalısınız. Anne ve baba kurallar konusunda kararlı davranmadığında çocuğun da davranmayacağını bilmelisiniz. Kural koyarken olumsuz cümleler kurmak yerine çocuğunuza olumlu bir dil kullanabilirsiniz. Örneğin önemli bir kağıdı yırtmaya çalışan çocuğa onu yırtma demek yerine eline bir gazete parçası verip şu an bir şeyler yırtmak istediğini görüyorum, istersen bunu yırtabilirsin diyebilirsiniz.
- Yeterli ilgiyi alamamak: Çocuğunuzun yeterli ilgiyi ve dikkati alamadığını düşünüyorsanız ona biraz da ilgi ve dikkat vermeniz gerekmektedir. Birlikte kaliteli vakit geçirmeye özen göstermelisiniz. Çocuğunuzla kaliteli vakit geçirmenin en kolay ve eğlenceli yolu oyun oynamaktır. Onunla bol bol oyun oynayabilirsiniz.
- Özerklik kazanmak: Özerklik kazanma ihtiyacı hisseden çocukların kontrol edebilme becerisine sahip oldukları gösterilmelidir. Örneğin, çocuklara yaşına uygun olarak alternatifler sunularak seçim yapmaları istenebilir. Böylelikle çocuk da hayatında kontrol edebildiği şeylerin varlığını hissedebilir.
- Kardeş kıskançlığı: Kardeşi olduktan sonra kabul görmeyen davranışlar sergileyen çocuklar için aileler çocuğun görülme ve ilgi görme ihtiyacı olduğunu fark etmelidir. Çocukların ilgiye olan ihtiyaçlarını karşılamalıdır.
Çocuğunuz Hangi Ortamda Yaramaz Davranıyor?
Çocukların hangi ortamlarda istenilmeyen davranışları tercih ettiğini fark etmek gerekmektedir. Sadece belli kişilerin yanında bu şekilde davranan çocukların o kişilerle olan ilişkisi incelenmelidir. Her ortamda aynı şekilde davranan çocuklar için etraflıca bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Yaramaz Davranan Çocuğum İçin Ne Zaman Destek Almalıyım?
Çocuklar toplum tarafından kabul görmeyen davranışları günlük hayatına yaymaya başladıysa, bu durum günlük hayatını etkiliyorsa, kendisine veya çevresindekilere zarar veriyorsa, eşyalara zarar veriyorsa, önlem almak için elinizden geleni yaptıysanız (örneğin, okulda böyle davranıyorsa rehber öğretmenle görüştüyseniz) ve düzelme görmüyorsanız vakit kaybetmeden bir çocuk psikoloğundan veya çocuk psikiyatristinden yardım almanız gerekmektedir.
*Bu yazıda yaramaz kelimesi internette sıklıkla bu şekilde aratıldığı için kullanılmıştır.
* * * * * * * * * * * *
Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.
Isıran, tüküren çocuğa nasıl yaklaşılmalı?
Kızım 3 buçuk yaşında, bu yaşına kadar kreşe devam ediyoruz. Bir buçuk yaşından beri vurma tükürme ısırma huyu yoktu ama bu bir aydır sinirlendiğimde ve bir şeye hayır dediğimizde ve bunu yapmak istediğinde ağlamasının yanına bir de bu hareketler eklendi. Nasıl bir yol izlemeliyiz? Öğretmeni de bizlerle konuşuyoruz, yanlış olduğunu söylüyoruz ama akranları ona vurduğunda veya onu ısırdığında bu defa arkadaşım bana yaptı ama ben de ona yaptım diyor. Bu durumlarda nasıl bir yaklaşım göstermeliyiz?
Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon: Arkadaşı ona vurdu o da ona vurdu, bu kendini korumanın bir yolu. Burada ben çocuğu eleştirmiyorum, evet öğretiyoruz hani o sana vurduğu zaman vurma, öğretmene şikâyet et ama orada da vuran bir çocuk var. Şimdi ben bu çocuğu eleştirmiyorum ama bazı durumlarda çocuk okulda tartaklanıyor, okulda çocuğa vuruyorlar, çocuğun elinden oyuncağı alınıyor ve çocuk hiçbir tepki veremiyor çünkü öğretmeni izin vermiyor. Öğretmeni o çocuğu da durdurmuyor. Ne oluyor? Çocuk eve geldiği zaman o birikmiş olan öfkesini evde birine yönlendiriyor, birine vuruyor, birine fırlatıyor. Bunu onu anlatmak lazım “Sen anne babaya ablaya şuna buna vuramazsın ama birisi senin canını acıtıyorsa kendini koruman lazım”. Kendini korumayı öğrenmesi lazım ama kendini koruma yolu eve geldiği zaman vurma ısırma değil. Bir de bu çocuk 3 buçuk yaşına kadar vurmamış ısırmış etmemiş, belli ki birini taklit ediyor. O zaman diyorum ki “Sen okuldan çok kızgın geldin galiba, vurmak ihtiyacını duyuyorsun, biz insanlara vurmuyoruz. Ama bak burada bir yastık var, yastığa vurabilirsin” diyorum veya “Sen bugün okuldan çok kızgın geldin, ısırmak istiyorsun çok öfkelisin, ben sana havuç hazırladım havuçları ısırabilirsin” diyorum. Çocuklar çok uyanır ve diyorlar ki havucu ısırınca havucun canı yanmıyor ki ya da yastığa vurduğum zaman yastığın canı yanmıyor ki, benim canım yandı ben acıtmak istiyorum diyor. O zaman diyorum bunu yarın öğretmenine nasıl anlatabilirsin ve dramatizasyon diye bir yöntem kullanılabilir. Yani sen olayım, sen de o vuran çocuk ol ve yaşadığını bana yansıtmasını istiyorum oyun içinde. Çocuk kendini nasıl korusun istiyorsam oyunda ben onu canlandırıyorum ve “Aa öyle yapamazsın, bana vuramazsın, canımı acıtmazsın” gibi yani ertesi gün böyle bir şeye maruz kalırsa ne söyleyeceğinin provasını yaptırıyorum ona. Ama ben ona yarın git o arkadaşına vur, it, böyle de şöyle de öğretmene şikâyet et gibi böyle hazır formüller sunmuyorum. Sadece örneklem sunuyorum, çocuk bu örnekleri istediği şekilde seçiyor.
