Aşının işlevi insanların bağışıklık sistemini belirli hastalıklara karşı güçlendirip kişiyi bu hastalıklara karşı korumaktır. Risk altındaki insanlara aşı uygulandığı gibi sağlam kişilere de yapılabilir. Aşı, belirli hastalıklara sebep olan bakteri ve virüs gibi mikroorganizmaların hasta edici özelliğinden arındırılarak insan vücuduna verilmesidir. Bu şekilde vücut bu virüs ve bakterileri tanıyarak bir savunma mekanizması geliştirir ve bağışıklık kazanır.
Doğumdan itibaren bebek ve çocukların kızamık, çocuk felci ve sarılık gibi birçok hastalıktan korunmaları için aşıları yaptırılmalıdır. Bu aşılar belirli zamanlarda yapılır, bu doğrultuda sağlık bakanlığının önerdiği aşı takvimini takip etmek yararlı olur. Bu takvimde doğumdan itibaren hangi aşının ne zaman yaptırılması gerektiği ve hangi aşıların zorunlu olduğu bilgileri bulunur.
Sağlık Bakanlığı’nın önerdiği aşı takvimi aşağıdadır. Yapılan aşılar aşı kartına not edilir. Aşı kartının güvenli bir yerde saklanması önemlidir çünkü çocuğu okula yazdırırken sorulacaktır.
Doğumda | 1.Ay Sonu | 2.Ay Sonu | 4.Ay Sonu | 6.Ay Sonu | 12.Ay Sonu | 18.Ay Sonu | 24.Ay Sonu | İlkokul 1.sınıf | Ortaokul 4.sınıf (8.Sınıf) | |
Aşı Tarihi | ||||||||||
HEPATİT B | | | || | ||| | |||||||
BCG (Verem) | | | |||||||||
DaBT-İPA-Hib | | | || | ||| | R | ||||||
KPA | | | || | R | |||||||
KKK | | | || | ||||||||
DaBT-İPA | R | |||||||||
0PA | | | || | ||||||||
Td | R | |||||||||
Hepatit A | | | || | ||||||||
Su Çiçeği | | |
DaBT-İPA-Hib: Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus Tip b Aşısı (Beşli Karma Aşı)
KPA: Konjuge Pnomokok Aşısı
KKK: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı
DaBT-İPA: Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio (Dörtlü Karma Aşı)
0PA: Oral Polio Aşısı (Çocuk Felci Aşısı)
Td: Erişkin Tipi Difteri-Tetanoz Aşısı
R: Rapel (Pekiştirme)
Hepatit B: Hepatit B aşısı Hepatit B’ye bağlı B tipi sarılık, siroz ve karaciğer kanserinden korunmak için yapılır.
BCG: . Cilt içine enjeksiyon ile uygulanır. Veremden korunmak için yapılır. 2 ayı doldurduğunda uygulanmalıdır.
DaBT-İPA-Hib (Karma Aşı; Difteri-Boğmaca-Tetanoz-Hib-Çocuk Felci): Yaşa göre bacak ya da koldan kas içine enjeksiyonla uygulanır. Difteri, boğmaca ve tetanozdan, polio aşısı çocuk felcinden, Hib aşısı H. influenza tip b’ye bağlı menenjit, zatürre ve orta kulak iltihaplarından korunmak için uygulanır.
KPA (Pnömokok Aşısı): . Yaşa göre bacak veya koldan kas içine enjeksiyonla uygulanır. Zatürre, beyin iltihabı ve kan zehirlenmesinden korur.
KKK (Karma Aşı; Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak): Koldan cilt altına enjeksiyonla uygulanır. kızamığa bağlı zatürre, orta kulak iltihabı ve SSPE (subakut sklerozan panensefalit) hastalığından, doğumsal kızamıkçık sendromu ve kabakulaktan korunmak için uygulanır.
DaBT-İPA (Dörtlü karma aşı; Difteri-Boğmaca-Tetanoz- Çocuk Felci): Koldan kas içine enjeksiyonla uygulanır.
Çocuk Felci aşısı (Polio): Ağızdan uygulanır.
Difteri-Tetanoz (Td): Koldan kas içine enjeksiyonla uygulanır.
Hepatit A: A tipi sarılıktan korur.
Suçiçeği: Koldan cilt altına enjeksiyon ile uygulanır. Suçiçeği hastalığından korur.
Hamilelik döneminde anne adayının yaptırması gereken bazı aşılar bulunur. Bu aşıların bazıları zorunlu aşılarken bazıları da belirli durumlarda yapılması gereken aşılardır.
Hamilelik döneminde tetanos aşısının yapılması gerekir. Bu aşının amacı anneyi ve yeni doğan bebeği korumaktır. Anne adayı daha önce hiç tetanos aşısı olmadıysa hamileliği boyunca 3 doz tetanos aşısı olması gerekir. İlk doz hamileliğin 4. ayında, 2. doz 4 hafta sonra ve 3. Doz da ikinci dozdan 6 hafta sonra yapılır. Eğer daha önce tetanos aşısı olunduysa yalnızca bir doz aşı yeterli olur.
Eğer anne adayının eşi hepatit-b taşıyıcısı ise hamilelik öncesi mutlaka aşı yapılmalı, öncesinde mümkün olmadıysa hamilelik sırasında yapılmalıdır. Eğer anne hepatit-b taşıyıcısı ise doğumdan hemen sonra bebeğe aşı yapılması gerekir.
Bu aşı olası bir durumda anne adayının menenjit salgısı ile ilgili bir sorun yaşandığında doktor yönlendirmesi ile yapılabilir.
Hamilelik döneminde yaptırılacak her aşı için mutlaka doktora başvurmak ve doktor yönlendirmesi ile aşı yaptırmak gerekir.
Bebeğe aşı yaptırmadan önce bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Bunlardan ilki alerjik reaksiyon riskidir. Eğer bebek daha önce herhangi bir aşıya alerjik bir reaksiyon verdiyse bu aşının takip eden dozları uygulanmaz ve aşı yapan kişiler bu konu hakkında anne-baba tarafından bilgilendirilmeli ve diğer aşılar yapılmadan mutlaka doktora danışılmalıdır. Bebeğin herhangi bir maddeye bilinen bir alerjisi varsa bu bilgi kesinlikle aşı yapan kişi ve kurumla paylaşılmalı aşıda bu madde bulunuyorsa aşı uygulanmamalıdır.
Aşının yapılacağı gün bebeğin orta derece veya ağır bir hastalığı varsa aşı ertelenebilir.
Aşı sonrası bebekte genellikle hafif seyreden yan etkiler görülebilir. Her aşının yan etkileri farklılık göstermekle birlikte aşının yapıldığı yerde ağrı ve hafif şişlik, huysuzluk, iştah kaybı, yorgunluk ve sersemlik genel yan etkilerdir. Aşı sonrası bebek ve çocukta nefes darlığı, yüz ve boğazın şişmesi, kurdeşen, yüksek ateş ve alışılmadık davranış gibi belirtiler gözlemlenirse mutlaka doktora başvurmak gerekir.
Her aşının etkisi hem aşıya hem de bebeğin bünyesine göre farklılık gösterir ancak bazı aşılar sonrası ateşin yükselmesi baş ağrısı, kas ağrısı ve iştah kaybı gibi belirtiler gibi yaygın bir yan etkidir.
Bebeklerin aşıları doğumdan itibaren sağlık bakanlığının önerdiği aşı takviminden takip edilmeli ve çocuğun aşı karnesine yazılmalıdır. Aylara göre yaptırılması gereken aşılar şunlardır;
Doğum: Hepatit-B I
1. ay sonu: Hepatit-B II
2. ay sonu: Verem, Beşli Karma I, Pnömokok I
4. ay sonu: Beşli karma II, Pnömokok II
6. ay sonu: Hepatit-B III, Beşli Karma III, Çocuk Felci I
12. ay sonu: Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak, Suçiçeği, Pnömokok IV
18. ay sonu: Beşli karma IV, Çocuk Felci II, Hepatit-A I
24. ay sonu: Hepatit- A II
Prematüre bebeklerin aşı takvimi de normal zamanda doğan bebeklerle aynıdır. Prematüre bebekler daha erken doğdukları için hastalıklara karşı vücutları daha hassastır ve aşı ile vücutlarının bağışıklık kazanması çok daha önemlidir. Bu bebeklerde dikkat edilmesi gereken bir iki özel durum vardır. Eğer aşı zamanı geldiğinde bebek halen hastanede yatıyor ise hastanedeki diğer çocuklar için risk oluşturabileceğinden dolayı canlı çocuk felci aşısı yapılmamalıdır. Annenin taşıyıcı olmadığı durumda hepatit B aşısı için de bebeğin en az 2 kg olması beklenir ve ondan sonra uygulanır. Prematüre bebeklerde aşının ne zaman yapılacağı ile ilgili kararlar mutlaka bebeği kontrol eden doktor tarafından verilmelidir.
Bu yazıdaki bilgiler genel olup sağlıklı çocuklar için hazırlanmıştır. Yapılacak aşılar için mutlaka kendi çocuk doktorunuza danışınız. Aşı takvimi Sağlık Bakanlığı tarafından güncellenebilir.
Bu yazı aşağıdaki kaynaklar kullanılarak hazırlanmıştır:
Başarılı bir şekilde güncellendi
Başarılı bir şekilde silindi
İşleminiz gerçekleştirilirken hata oluştu.