Bebeklerde Uyku Problemi İçin Çözümler

Çocukların ihtiyaç duydukları uyku süresi değişkenlik gösterebilir. Ne kadar çabuk uyanıp ne kadar çabuk uykuya dalacağı her çocuk için farklı olabilir. Ebeveynlerin en önemli görevi çocuklarına erken yaşta iyi bir uyku alışkanlığı kazandırmak olmalıdır.

Bebeklerde Uyku ve Dinlenmenin Önemi

Uyku günlük işlevlerin yerine getirilmesi için gerekli olmakla beraber gelişimin her döneminde çok önemli rol oynamaktadır. Yetersiz ve kalitesiz uyku gün içi uykulu hissetmeye neden olur. Öğrenme, hafıza, dikkat üzerine olumsuz etki eder. Uykusuzluk dürtüsellikte artış, hiperaktivite, çabuk sinirlenme gibi anormal davranışlara yol açabilir. Ayrıca kardiyovasküler, endokrin, metabolik sistem, bağışıklık üzerine potansiyel olumsuz etkileri vardır.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Uyku hormonu ve uykuda salgılanan büyüme hormonu

Uyku hormonu, melatonin dediğimiz beyinden salgılanan uykulu hissetmemizi sağlayan hormondur. Karanlıkta melatonin salgısı artar, aydınlıkta gözün retina tabakasına düşen ışığın artışıyla beraber melatonin salgısı azalır. Akşam saatlerinde yoğun ışık ve ekrana maruz kalan çocuklarda bu düzen etkilenebilir.

Büyüme hormonu sentezi tipik olarak uykunun ilk saatlerinde olur. Düzenli ve yeterli uyku büyüme hormonu salgılanmasının daha etkin olmasını sağlar.

Bebeklerin Rahat Uyuyabilmesi İçin Ebeveynlerim Yapması Gerekenler

Bebeklik Döneminde Uyku

Yenidoğan bebeklerin uykusu düzenli değildir, 1-2 saatlik kısa kısa uykular şeklinde günde ortalama 16-17 saat uyurlar. Bebek büyüdükçe günlük uyku süresi de gittikçe kısalır.

Bebeklerin Rahat Uyuması İçin Ne Yapılmalı?

1) Bebeğinizi geceleri mümkün olduğu kadar sakin, sessiz ve loş ortamda tutmaya çalışın. (Uygun uyku saati rutinleri oluşturulabilir; banyo, masaj vb.)

2) Gece yarısı çocuğunuzu beslemek veya altını değiştirmek gerektiğinde onu çok fazla uyarmayın, çok fazla uyandırmayın.

3) Bebeğinizin uykusunun geldiğine dair ilk belirtide yatağına yatırın. Bebeğinizin kendi başına uykuya dalmayı öğrenmesi gereklidir. Uyuyana kadar onu kucaklamak veya sallamak gece yarısı uyandığında da aynı şeyleri yapmanızı gerektirir. Bu da çocuğunuzun uyumayı kendi başına yapabilmesini engeller.

4) Birçok bebek emerken uykuya dalma eğilimindedir. Dolayısıyla uykuya dalarken hatırladıkları son fotoğraf karesi, annenin güvenli kolları ve memesidir. Uyandığında bu fotoğraf karesinin olmaması bebek için kaygı verici olur. İlk ay her istediğinde ve istediği kadar emmesine izin verilen bebeğin, aylar ilerledikçe meme emmeden uykuya dalma alışkanlığı kazanması gerekir. Bebeğin emmesi ağırlaşmaya başladığında memeden çekilip hafif dik tutularak gazı çıkartıldıktan sonra yatağa bırakılarak denemeler yapılması ve uykuya dalma becerisini kazanması desteklenmelidir.

5) Bebeğinizin gündüz bir seferde çok uzun süre (3-3,5 saatten fazla) uyumasına izin vermeyin. Gün içinde uzun uyuyacak olursa gece uyanık olma ihtimali daha fazla olacaktır.

6) Bebeğinizi emzikle yatağa koymaktan kaçının. Emzikle uyumaya alışan bebekler de kendi başlarına emziksiz uyumayı öğrenemezler. Emzikler bebeğin emme ihtiyacını gidermek içindir, uyku için değil. Bebeğiniz emzikle uykuya dalıyorsa, yatağa koymadan önce emziği yavaşça çıkarın.

7) 4 ila 6 aylık bebeğiniz uyandığında müdahalenizi geciktirin. Bebeğinizi kontrol etmeye gitmek için birkaç dakika bekleyin, belki de birkaç dakika içinde yeniden uykuya dalabilir. Ağlamaya devam ederse gidip kontrol edin, ancak ışığı yakmayın, oynamayın, kucaklamayın veya sallamayın. Eğer ağlama devam ederse, biraz daha bekleyip tekrar kontrol edin. Kendisini neyin rahatsız edebileceğini değerlendirin. (Aç olabilir, altını ıslatmış olabilir, ateşli olabilir vb.)

8) Pediatri kuruluşları, “ani beşik ölümü sendromu”nun (SIDS) engellenmesi amacıyla, sağlıklı çocukların sırtüstü pozisyonda yatırılmasını tavsiye etmektedir.

Okul Öncesi Dönemde Uyku Alışkanlığı

Birçok aile oyun çocuklarının yatağa gitme zamanının günün en zor kısmı olduğunu düşünürler. Bu yaştaki bir çocuk, özellikle de kendisinden daha büyük bir kardeşi hala uyanıksa yatağa gitmeye direnç gösterebilir. Oyun ve okul öncesi çocuklarının her gece 10-12 saat uykuya ihtiyaçları vardır.

Çocukların Uyuması İçin Öneriler:

1) Çocuğunuz uykuya dalmadan önce sessiz bir dönem geçirmesini sağlayın. Uykudan önce sakin bir rutin geliştirin; masal okuma, şarkı-ninni söyleme, banyo gibi. Bu düzenli rutin uyku zamanının geldiğini hatırlatacaktır. Çalışan anne ve babalar geç saatlerde çocuklarıyla oynamak isterler. Uykudan önce oynanan hareketli-aktif oyunlar çocukları uyarır, uykuya dalmalarını güçleştirir.

2) Değişmeyen bir uyku planı yapın. Sabit bir uyanma saatinin olmasını sağlayın. Uyuma ve uyanma zamanı haftanın yedi günü sabit-aynı olmalıdır. Düzenli uyku ritmini sağlamak açısından, uyanma saati uyuma saatinden daha önemlidir. Aynı zamanda çocuğunuzu uyandırmak da onu uyumaya zorlamaktan daha kolaydır.

3) Çocuğunuzun en sevdiği oyuncağı veya battaniyesini yanına almasına izin verin (güvenli olduğuna emin olmalısınız).

4) Çocuğunuzun rahat olduğundan emin olun. Odanın ısısını kontrol edin. Elbiseler hareketini engellememeli. Uyumadan önce çocuğunuz su içmek isteyebilir. Gece lambası açık bırakılabilir, kapı aralık bırakılabilir.

5) Çocuğunuzun sizinle beraber uyumasına izin vermemeye çalışın. Bu onun yalnız başına uykuya dalmasını öğrenmesini zorlaştırır.

6) Çocuğunuzun uyumasına yardımcı olan ilaçlardan kaçının. Zamanla ilaçlar etkisiz hale gelir ve gündüz tam uyanık olmasını engelleyebilir. Etkileri gece ortasında bitebilir ve gece uyanmalarına neden olabilir. Bazı ilaçlar gece korkularına veya diğer uyku bozukluklarına yol açabilir.

7) Yatak odasında elektronik eşyalara izin vermeyin.

Yaşa Göre Uyku Saati Hesaplama:

Son yıllarda uyku eğitimleri çok popüler oldu, anne-babalar bu eğitimlerden iyi olanları nasıl ayırt edebilirler?

Uyku eğitimi verecek olan kişinin çocuk psikolojisi konusunda eğitimli ve tecrübeli olmasına dikkat edebilirler. Çocukları saatlerce ağlatarak çaresiz kalmayı öğretip uyku alışkanlığı kazandırmaya çalışan yöntemleri uygulamayı önermiyoruz. Ebeveynlerin içine sinmeyen veya uzun süre devam ettirebileceklerine inanmadıkları yöntemleri hiç denememelerini öneririm.

Çocuklar mutlaka akşamları saat 8-9 arası mı uyumalıdır? Anne ve babaların işten 8’e doğru eve gelip, çocuklarıyla birkaç saat ilgilenip onları öyle uyutmaları, çocukların maalesef 10 gibi uyumalarına neden oluyor. Bu konuda düşünceleriniz neler?

Eve geç gelen ebeveynlerin çocuklarıyla zaman geçirebilmesi için uyku saatinin biraz geciktirilmesi, okula gitmeyen küçük bir çocuk veya bebek için düşünülebilir. Ancak çocuk sabah erken saatte kalkıp kreşe veya okula gidecekse, yeterince rahat uyanabileceği kadar erken yatması, hafta sonu bu süreyi telafi edecek şekilde ebeveynleriyle daha fazla zaman geçirmesi uygun olur.

Sık Görülen Uyku Problemleri

Çocuklarda Kabus Görme

• Kabuslar genellikle rüyaların yoğun olduğu gecenin ikinci yarısında ortaya çıkan korkunç rüyalardır. Gecede birden fazla olabilir. Kabus sona erdikten sonra çocuğunuz uyanır ve kabusu size anlatabilir. Çocuğunuz ağlayabilir, korkulu olabilir, fakat sizin onun yanında olduğunuzun farkındadır. Kabusu ayrıntılarıyla hatırladığı için yeniden uykuya dalması güç olacaktır.

Kabuslarla Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?

• Çocuğunuzun yanına olabildiğince çabuk gidin. Ona yanında olduğunuz ve hiçbir şeyin zarar vermesine izin vermeyeceğiniz konusunda güven verin. Kendini güvende hissetmesi için küçük bir ışık yakmasına izin verin.
• Çocuğunuz eğer çok korkmuşsa, onu rahatlatın ve sakinleştirin.
• Kabusların çocuk tarafından gerçek sanıldığını aklınızdan çıkarmayın. Rüyasında neler gördüğünü anlatmasını isteyin.
• Çocuğunuz sakinleştikten sonra tekrar uyuması için onu cesaretlendirin.

Çocuklarda Gece Korkuları

• Gece korkuları kabuslardan daha şiddetli ve korkutucudur, ancak çok sık görülmez. Genellikle oyun ve okul öncesi çocuklarda görülür. Uykunun en derin zamanlarında oluşur ve genellikle çocuk uyandırılamaz. Gece korkuları kontrol edilemeyen ağlamalara, terlemeye, titremeye, hızlı nefes almaya, çığlık atmaya, tekmelemeye de yol açabilir. Çocuk herhangi birinin kendi yanında olduğunu fark edemeyebilir. Sizi fark edemez ve itebilir. Gece korkuları 45 dakikaya kadar uzayabilir, ancak genellikle daha kısa sürer. Çocuk tekrar uykuya dalmış gibi görünür, ancak zaten hiç uyanmamıştır. Genellikle stresli ve korkulu dönemlerde daha çok görülür ve çocuk yaşadığı durumu hatırlamaz.

Çocuklarda Gece Korkuları Karşı Öneriler

• Böyle bir durumda sakin olmaya çalışın.
• Çocuğunuzu uyandırmaya çalışmayın.
• Kendisine zarar vermemesi için gerekli tedbirleri alın. Yataktan dışarı çıkacak gibi olursa etrafını destekleyin.
• Kısa bir süre sonra tekrar sakin bir şekilde uykuya dalacağını unutmayın.
• Gece korkularının her zaman önemli bir sorunu göstermediğini unutmayın.
• Gece korkuları genellikle okul çağında son bulur. Devam ederse doktorunuza danışın.

Çocuklarda Uyurgezerlik ve Uykuda Konuşma

• Gece korkularında olduğu gibi uyurgezerlik ve uykuda konuşma da çocuk derin uykudayken oluşur. Çocuk etrafındakilere cevapsızdır ve genellikle uyandırılamaz, uyansa bile olayı hatırlamaz. Genellikle kendi kendilerine yataklarına geri dönerler. Uyurgezerlik ailesel özellik gösterebilir. Büyük çocuklarda aynı gecede birkaç kez tekrarlayabilir. Eğer bu konuda endişeleriniz varsa veya uzun süre devam ederse, doktora danışmalısınız.

Uyurgezerlik ve Uykuda Konuşmaya Karşı Öneriler

• Çocuğunuzun kendini yaralamayacağı bir ortam hazırlayın.
• Çocuğun evi terk etmemesi için dış kapıları kilitleyin.
• Merdivenlere engel koyun.
• Uyandırmaya çalışmayın, yavaşça yatağına yönlendirin. O yatağını bulacaktır.
• Uyurgezerlik ve uykuda konuşma da genellikle çocuğunuz fazla yorulduğunda veya stres altındaysa oluşur. Çocuğunuzun düzenli uyumasını sağlayarak uyurgezerlik ve uykuda konuşmayı engelleyebilirsiniz.

Çocuklarda Uykuda Diş Gıcırdatması Nedenleri

• Çocuklarda sık görülür. Genellikle dişlere zarar vermez. Sıkıntı ve gerginlikle ilişkili olabilir, kısa bir süre içinde kaybolur. Bununla birlikte, yeni bir stresli durumda tekrar ortaya çıkabilir.
• Çocuğunuzun uyku problemleriyle başa çıkmak zorlayıcı olabilir. Çocuğunuz sizi bütün gece uyanık tuttuğu zaman altüst olmanız kaçınılmazdır. Anlayışlı olmaya çalışın. Bazen özellikle de boşanma, yeni kardeş, okul problemleri gibi stresli bir dönemde ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler problemleri daha da kötüleştirebilir. Eğer problem devam ediyorsa, çocuğunuzun uyumasına engel olan fiziksel veya duygusal bir neden olabilir. Yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, bir uyku günlüğü tutun ve doktorunuzla sorunları tartışın. Çocuklarda uyku problemlerinin sık görüldüğünü ve uygun yaklaşımla üstesinden gelebileceğinizi unutmayın.

* * * * * * * * * * * *

Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.

Gece ağlayarak uyanan bebeğin sıkıntısı ne olabilir?

Merhaba hocam,

15 aylık bebeğim kaç gündür gece ağlayarak uyanıyor ve susmuyor, emmiyor, uyumuyor, sürekli ağlıyor. Gündüzleri çok iştahsız, emiyor sadece. Gece sürekli ağlıyor. Sizce neden olabilir?

Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon:Merhabalar,

• Anne sütü yeterli veya yararlı olmayabilir
• Doymuyor olabilir
• Gaz sancısı olabilir
• Herhangi bir bağırsak problemi olabilir
• Boğaz ağrısı, diş ağrısı olabilir
• Bir alerji sorunu olabilir
• Uyku sorunu olabilir
• Bir sağlık sıkıntısı olduğundan iyi uyumuyor olabilir
• Huzursuzluktan ağlıyor olabilir
• Yattığı yer rahatsız olabilir

Muhakkak bir çocuk doktorunun görüşünü almak gerekir

15 aylık bir bebeğin gün içinde katı gıda ile beslenmesi beklenir. Gündüz emzirmenin kısıtlı olması önerilir, gece de artık emmemesi istenir. Çocuk doktorunun başka bir tavsiyesi yoksa akşam ve sabah emzirmek yeterli olabilir. Diğer öğünlerde de uygun katı gıda verilebilir. Bebeğin beslenme ve uyku düzeninin gözden geçirilmesinde yarar olacağını düşünüyorum

Kolaylıklar dilerim