Çocuklarda Epilepsi
Epilepsi, halk dilindeki adıyla ‘sara’ hastalığı, dünyada en sık rastlanan nörolojik hastalıklardan biri olup, ülkemizde en az 700 bin epilepsili kişi mevcuttur.
Epilepsi Nedir?
Sıklıkla, ‘nöbet’ denilen, kısa süreli gelip-geçici bilinç ya da hafıza tutulumları, hareket bozuklukları ya da hissi değişikler epilepsi hastalığının varlığını düşündüren belirtilerdendir. Bu nöbetlerin nedeni beyindeki bir grup sinir hücresinin gelip-geçici, anormal ve aşırı elektriksel boşalımıdır. Bazen bu elektriksel boşalımların altında yatan neden epilepsi hastalığı değildir. Örneğin, bazı bebeklerde yüksek ateşle birlikte gözlenen nöbetlerin çoğu ‘basit ateşli nöbet’ adı alır ve sıklıkla 6 aylıktan itibaren görülür ve 5 yaş sonrasında kaybolurlar. Ya da kanda başlıca kalsiyum ya da şeker eksikliği gibi bazı metabolik dengesizliklerde de epilepsi nöbetleri gözlenebilir. Bu nöbetlerin tedavisinde eksik olan maddeyi yerine koymak hastayı nöbetlerden kurtarmak için yeterlidir. Yani, her ‘epilepsi nöbeti’ epilepsi hastalığının göstergesi değildir.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaO zaman hangi durumlara epilepsi diyebiliriz? Bir tabloya epilepsi (epilepsi hastalığı) diyebilmemiz için, klasik yaklaşımla, beyni doğrudan ya da dolaylı etkileyen durumlara bağlı olarak yinelenen ya da yinelenme yatkınlığı bulunan epilepsi nöbetlerinin varlığı gereklidir.
Üçüncü bir durum da, epilepsi nöbeti olmayan, ancak, bu nöbetleri taklit eden gelip-geçici olaylardır (non-epileptik nöbetler). Bunların başında psikojenik olaylar, sinir sistemi ya da kalp-dolaşım sistemi kaynaklı senkoplar (bayılma) ya da epileptik doğada olmayan diğer bazı beyin hastalıkları gelir.
Epilepsi nöbetleri bedende yaygın ya da yerel kasılmalar, ritmik tekrarlayan kasılma ve sıçramalar, uyuşma, karıncalanma, ağrı gibi gelip-geçici duyumlar, görme ve konuşma bozuklukları, kötü koku duyumları, tuhaf davranışlar, iletişim kopukluğu, hafıza ve bilinç yitimi, kalp çarpıntısı, korku hissi vb gibi belirtilerle şekillenirler. Süreleri genellikle kısa, sıklıkla saniyeler-dakikalarla sınırlıdır. Ender olarak bir nöbet çok uzun (saatler) sürebilir, ya da birçok nöbet kısa aralarla birbirini izler. Bu tür durumlar hastane tedavisi gerektirir.
Bebeklerde Epilepsiye Neden Olabilecek Durumlar
Epilepsiye yol açan durumlar çok çeşitli olup, bu nedenlerin bazıları belli yaşlarda daha sık gözlenir. Bu durumlar arasında başlıca beynin oksijen ve/veya kanlanma yetersizlikleri, kanamaları, infeksiyonları, kafa zedelenmeleri, metabolik veya genetik hastalıklar ve beynin gelişimsel bozuklukları sayılabilir. Bu durumlarda sıklıkla beyin görüntüleme yöntemleri ve biyokimyasal çalışmalar tanı hakkında bilgi verir. Bazı genetik epilepsiler belli yaşlarda başlar, birkaç yıl içinde kendiliğinden sönme eğilimi gösterirler. Bu durumlarda bazen hekim ilaç tedavisine gerek duymaz.
Bir belirtinin epilepsi nöbeti olup olmadığı, ya da ne tür bir epilepsi olduğu konusunda en çok bilgi veren araştırma yöntemi elektroensefalografi (EEG) dir. Beyni yapısal olarak etkileyen birçok hastalıkta ise başta kranyal manyetik rezonans (KMR) ya da bilgisayarlı tomografi (BT) olmak üzere çeşitli görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Genetik çalışmalar da büyük ivme kazanarak epilepsilerin tanısına katkıda bulunmaktadır.
Epilepsilerin tedavisi de türlerine göre değişir. En yaygın olanı ilaç tedavisidir. Bir başka seçenek olan epilepsi cerrahisi dünyada ve ülkemizde hızla gelişmekte olup, belli epilepsiler için tek ve çok başarılı bir çözüm oluşturabilir. Cerrahi tedavide duruma göre uygulanan farklı yöntemler mevcuttur. Bunların dışındaki tedavilerin de (ketojenik diyet, vagus siniri uyarımı) yararlı olabildikleri epilepsiler mevcuttur.
Nöroloji ve Çocuk Nörolojisi Uzm. Prof. Dr. Ayşın Dervent’in “Epilepsilerle Karıştırılabilen Durumlar” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.
Epilepsi Bir Hastalık mıdır?
Özetle, epilepsi tek bir hastalık değildir, çeşitli epilepsiler vardır. Bazen epilepsi nöbetleri, ateşli havalede olduğu gibi, epilepsi hastalığı dışındaki nedenlerden kaynaklanabilir. Ayrıca, her gelip-geçici olay epilepsi nöbeti değildir; epilepsi nöbetlerini taklit edebilen başka fizyolojik ya da patolojik durumlar olabilir.
Tanıya gidişte, gözlemcinin dikkati ve / veya ev videoları çok yararlı olabilir. Hekim ayrıntılı ve dikkatli bir bilgilenme ve muayene sonrasında tanı ve tedavi için gerekenlere karar verir.
ÇocukluDünya Editörünün mesajı: Kronik bir hastalık olan epilepsinin çocuklukta yetişkinlere göre 2 kat daha fazla görüldüğü bilinmektedir. Genelde doğum sırasında veya sonrasında oluşan beyindeki problemler sebebiyle epilepsi doğumdan sonra hayatın herhangi bir noktasında kendini gösterebilir. Detaylı bir fiziksel muayene ile birlikte tanı konduktan sonra tedaviye erkenden başlamak önemlidir.
Bilinen en yaygın tedavi ilaç tedavisidir. Epilepsi hastası çocukların büyük bir kısmı ilaç tedavisine olumlu yönde yanıt vermektedir. Fakat küçük bir kısmı da ilaca dirençli türde epilepsi görülebilir. İlaçtan fayda görülmediği takdirde cerraha başvurulabilir. Eğer ameliyat faydalı olacaksa cerrahi bir yönteme başvurulabilir. Bu alandaki başarı yüzdesi %80’e yakındır. Bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra ketojenik diyet de uygulanabilir.
