İçerikler
Çocuklara Öz Bakım Becerileri Öğretme
Çocuk belirli fiziksel beceriler kazanmaya başladıkça belirli işlerini ve öz bakımını da yapabilmeye başlar.
Çocuklarda öz bakım nedir?
Öz bakım becerileri çocuğun giyinip soyunma, elini yüzünü yıkama gibi temizlik ihtiyaçlarının, beslenme ve tuvalet ihtiyacının kendisi tarafından giderilmesine yönelik becerilerdir. Her çocuğun gelişim hızı değiştiği için belirli yaşlarda kazandığı öz bakım becerileri de değişir. Fiziksel becerileri, kaba ve ince motor yetenekleri geliştikçe çocuk kademeli olarak kendi öz bakım ihtiyaçlarını karşılamaya başlar. Önce çoraplarını çıkarırken ilerleyen zamanlarda bütün kıyafetlerini çıkarabilir ve daha sonra da kendi başına giyinebilir hale gelir.
Çocuklarda yaşa göre öz bakım becerileri nelerdir?
Çocuk büyüdükçe ve becerileri arttıkça otomatik olarak anne babadan yavaş yavaş bağımsızlaşmak ve daha fazla işi kendi başına yapmak istemeye başlayacaktır. Önceleri karnını doyurmak için anne-babasına ihtiyaç duyan çocuk yemeğini kendi başına yemek için savaş verebilir, döke saça da olsa tek başına yemek yemek ister. Hazır olduğunda etrafındaki yetişkinlerin yaptıklarını taklit etmeye başlar ve böylece beceri kazanır. Her çocuğun gelişimi aynı olmasa da belirli yaşlarda çoğu çocuğun kazandığı öz bakım becerileri vardır.
Çocuk 6-12 ay arasında biberonunu kendi başına tutabilir, bir bardaktan su içebilir ve ellerini kullanarak kendi kendine yemek yiyebilir. Bir yaşını doldurduğunda bu becerilerde ustalaşan çocuk ince motor becerilerinin gelişmesiyle birlikte çoraplarını çekerek çıkarmaya başlar ve ayakkabılarının bağcıklarını çekip çözerek ayakkabılarını da çıkarabilir. Bacak ve kol kaslarının da güçlenmesiyle anne-babasını onu giydirirken yardımcı olmaya başlar.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaTuvalet alışkanlığı ne zaman kazanılır?
İki ve üç yaş arası çocuğun tuvalet alışkanlığını kazandığı yaş aralığıdır. Çocuk bu dönemde tuvaletinin geldiğini anlar, anne-babasına söyler ve yardımla veya tek başına tuvaleti kullanabilir. Üç yaş itibari ile çoğu çocuk sorun yaşamadan çatal kaşık kullanarak yemek yiyebilir, dişlerini fırçalamayı dener ve elini yüzünü yıkamaya başlar ve kendi kendine giyinip soyunabilir. Beş altı yaşlarında çoğu çocuk öz bakım becerilerinde büyük ölçüde ustalaşmış olur.
Anne babaların çocuğa öz bakım becerilerini kazandırmak için yapması gerekenler nelerdir?
Öz bakım becerileri çocuğun bağımsızlaşması, özgüven kazanması ve kendi kendine yetebilmesi için önemli adımlardır. Bu becerileri edinme sürecinde çocuğun anne-babası ile sağlıklı ve güvenli bir ilişkiye ihtiyacı vardır. Anne-babaların bu süreçte sabırlı olmaları gerekir çünkü çocuk öz bakım becerilerini deneme yanılmalar ve birçok başarısızlık yaşayarak kazanır. Çocuk kendini hazır hissettiğinde ve denemek istediğinde anne-babasına sinyal verir, bunu gören anne-babanın çocuğun denemesine izin vermesi oldukça önemlidir. Her şeyi çocuk yerine yapmayı, çocuk kendi kendine yapabileceğinin mesajını verdiğinde ve yapmak istediğini belirttiğinde bırakmak gerekir. Bunu yapmak çoğu anne-baba için zordur. Etrafın dağılacak ve kirlenecek olması, giyinme, yıkanma, yemek yemek gibi işlerin anne-baba yaptırırken olduğundan çok daha uzun zaman alacak olması ve çocuğun anne-babaya artık eskisi kadar ihtiyaç duymayacak olduğu ile yüzleşmek çoğu anne-babayı zorlar. Böyle hissedildiğinde kendine güvenen ve yeterli bir çocuk yetiştirmek için çocuğa bu fırsatları vermenin kritik olduğunu anne-babaların kendilerine hatırlatması gerekir.
Öz bakım becerilerini geliştiren çocuğa nasıl destek olunmalı?
Çocuğun deneyerek öğrenmesi, başarısızlık yaşamasına ve bu başarısızlığının üstesinden kendi başına gelmesine fırsat vermek, yardım etmek için çocuğun bunu talep etmesini beklemek, çocuğu cesaretlendirmek ve yapabildiği becerilerini pekiştirmek gerekir.
Öz bakım becerilerine küçük adımlarla kademeli olarak başlamak iyi bir fikirdir. Önce yalnızca pantolonunu çıkaran çocuk zamanla bütün kıyafetlerini çıkarıp giyebilmeye başlar. Bu becerileri kazandırırken neyi nasıl yapacağını anlatmak ve göstermek çocuğa yardımcı olur. Çocuk zaten çoğu beceriyi etrafındaki insanları gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenir. Diş fırçalamak, elleri yıkamak, yemek yemek gibi aktiviteleri çocuk ile birlikte yapmak çocuğun gözlemlemesine ve taklit etmesine fırsat yaratır.
Tüm bu becerileri kazanmasında çocuğa yardım ederken unutulmaması gereken nokta her çocuğun kendine özgü bir gelişim izlemesidir. Çocuk hazır olduğunda yapmak istediği şeyleri anne-babasına gösterecektir bu nedenle çocuğu hazır olmadığı şeyleri yapmaya zorlamamak gerekir. Gerekli motor gelişimi tamamlamamış bir çocuk ne kadar zorlanırsa zorlansın kendi başına kaşık tutarak yemek yiyemeyecek veya üstünü giyip çıkaramayacaktır. Böyle bir durumda zorlanması ve başarısız olması çocuğun kendine ve ebeveynlerine güvenini sarsar.
Çocuk hazır olduğunda aşamalı olarak ve eğlenceli hale getirilerek kazandırılan öz bakım becerileri çocuğun yaşam boyu alışkanlığı haline gelir ve özgüvenini, yeterliliğini ve bağımsızlığını pekiştirir.
