İçerikler
Bebeklerde Duyu Gelişimi: Dokunma Duyusu
Bebeklerde duyu organları gelişiminde dokunma duyusu , anne karnında başlayan, doğumdan sonra devam eden ve yaş ilerledikçe gelişen bir duyudur. Bebeklerimiz, altlarını kirlettiklerinde nasıl huzursuz ve mutsuz oluyorlarsa, anneleri onları kucağına alıp okşadığında da rahatlar ve mutlu olurlar. Dolayısıyla dokunma duyusunun şüphesiz ki mucizevi bir etkisi vardır.
Rahatlatıcı ve mutluluk arttırıcı tarafı yanı sıra, geliştirici bir yanı olması da dikkat çekici bir durumdur. Özellikle yapılan araştırmaların sonuçları göstermektedir ki, bebeklerimiz ve çocuklarımız ne kadar farklı dokulara dokunursa, dokunsal ayırt edici sistemi (tactile discrimination) o ölçüde gelişmektedir. Dokunsal ayırt edici sistem, dokunduğumuz dokuları ayırt etmemizi sağlayan sistemdir. Başka bir deyişle sivri bir cisme dokunduğumuzda, onun sivri olduğu bilgisi parmaklarımızdaki reseptörler tarafından hissedilir, bu bilgi, merkezi sinir sistemine gönderilir ve bu algının oluşmasına sebep olur. Bir başka örnek ise; dolu bir cebimizden, görsellik kullanmadan sadece küçük olan anahtarı hissedip, onu çıkartmak gibi…
Dokunsal ayırt edici sistem
Dokunsal ayırt edici sistem ne kadar gelişirse, parmak kontrolü ve parmak manipülatif hareketleri o kadar olumlu etkilenir. Bu durum ise özellikle kalem tutuşu gibi önemli becerileri olumlu yönde etkiler. Kısacası dokunsal ayırt edici sistem, ince motor becerilerimizin temel taşlarındandır.
Dokunsal ayırt edici sistemi zayıf olan çocuklarımızın, özellikle ince motor gelişimi zayıf olur, çünkü kavram nesnelerden yeterli bir feedback (geribildirim) alamadıkları için, kavramı ideal bir şekilde kontrol edip, manipüle etmekte zorluk çekerler. Bu durum, bizim temizlik eldiveni giyip, düğme iliklemeye çalışmamız gibi bir duruma benzer. Dolayısıyla, eğer çocuklarımızın ayırt edici sistemi zayıf durumdaysa, onunla farklı kavram çalışmaları yapmadan, dokunsal sistemini geliştirmeye yönelik çalışmalar uygulamak çok daha etkilidir.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaUzman Psikolojik Danışman Halide Seçkin Karaarslan’ın “Çocukla İletişim” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.
Bebeklerde Dokunma Duyusunu Geliştirmeye Yönelik Cisimler Nelerdir?
Peki ev ortamında dokunsal ayırt edici sistem nasıl gelişir? Bebeklik döneminde de bu sisteme yönelik çalışmalar ve aktiviteler yapmanız mümkündür. Örneğin 5-6 aylık bir bebeğinize farklı dokulardan oluşan bir battaniye verip, ona bol miktarda dokunmasını sağlayabilirsiniz. Veya ortamınızda farklı gördüğünüz her türlü dokuya dokunmasını isteyip, dokunsal ayırt edici sisteminin gelişmesine büyük bir katkı sağlayabilirsiniz.
Oral dönemini bitiren bir çocukta ise seçenekler bir hayli artıyor. Örneğin farklı farklı doku havuzları ayarlayın. Kum havuzu, fasulye havuzu, çamur havuzu vb. Bu havuzların içine çocuğunuzun sevdiği küçük bir nesne koyup, o sakladığınız nesneyi bulmasını teşvik edin. Bu şekilde hem dokunsal sistemini uyarmış olursunuz hem de dokunsal ayırt edici sistemini geliştirmiş olursunuz.
Çocuklarımızın özellikle çok hoşlandığı ve zevk aldıkları bir aktivite ise, tıraş köpüğü oyunlarıdır:
Düz bir zemine tıraş köpüğünü sıkın, öncelikle çocuğunuzun serbest bir şekilde köpük ile oynamasını isteyin. Dokunsal sistemini uyardıktan sonra, daha fonksiyonel çalışmalara geçiş yapabilirsiniz. Yine köpüğün içine çok küçük nesneler koyup bulmasını isteyebilirsiniz ve/veya köpüğün üzerine işaret parmağıyla resimler yapmasını isteyebilirsiniz.
Daha büyük çocuklarımızda (5-6 yaş üzeri) örnek bir çalışma ise: farklı nesneleri bir masaya koyun, ardından bir bezi üzerine örterek, görselliği olmadan, elleriyle nesneleri hissederek tanımlamasını isteyin.
Bu ve benzeri çalışmalar hem eğlencelidir hem de son derecede geliştiricidir. Bir çocuğun ince motor gelişiminin temelinin oluşturabilmek için, bu temel taşların yerinde olması şarttır. Bu temel taşların daha hızlı gelişmesini desteklemek için yukarıdaki aktiviteleri / çalışmaları uygulamanız önerilmektedir.
ÇocukluDünya Editörünün mesajı: Her bebek doğduğu andan itibaren etrafını ve dünyayı keşfetmeye heveslidir. Bu keşifte ise en büyük yardımcıları duyu organlarıdır. Bebeklerde en hızlı gelişim gösteren duyu organı dokunma duyusudur. Hamileliğin 8. haftasından başlayarak gelişim gösteren dokunma duyusu önce bebeğin ağzında ve yanaklarında daha sonra ise ellerinde ve ayaklarında gelişmeye başlar. 17.haftadan sonra ise bu duyu karın bölgesinde ve kalça bölgesinde gelişmeye başlar. Daha sonra ise bebek tüm vücudunu keşfe başlar.
Bebek doğduğu andan itibaren de kucağa alınmak ve okşanmak gibi dokunma duyusunu aktive edecek hamleler bebeğin en önemli ihtiyaçlarındandır. Bu eylemler bebeğin kendini güvende hissetmesini sağlar. Yeni doğanların hassasiyetinin en yoğun olduğu bölgeler avuç içleri ve ayak altlarıdır. Ayrıca soğuk ve sıcağa karşı hassasiyet yoğunlukları da farklıdır.
