Duyusal Bütünleme ve Duyusal Bütünleme Terapisi

Dr. Ergoterapist A. Jean Ayres, çocukların günlük yaşamdaki fonksiyonelliklerini arttırmak için nöral değişiklikler yapmak gerektiğine, bunun için ise terapide duyuların önemi üzerinde durmak gerektiğini savunuyordu. Ona göre terapinin mutlaka çocuk tarafından yönlendirilmesi ve çocukların en önemli aktivitesi olan oyunu içermesi gerekmekteydi.

Duyusal Bütünleme Nedir?

Ergoterapi Nedir?

Duyusal bütünleme, çocukların kendi vücutlarından ve dış çevreden aldıkları uyaranları doğru şekilde değerlendirdikleri ve merkezi sinir sisteminin uygun yanıtlar ürettiği nörolojik sürecin adıdır. Bu teori, kendisi de çocukluk çağında duyusal problemleri sebebiyle öğrenme güçlükleri yaşayan Dr. Ergoterapist A. Jean Ayres tarafından yaratılmıştır.

Duyusal Bütünleme (ergoterapi) Ne Zaman Kullanılır?

Peki kimler duyusal bütünleme bozukluğu açısından riskli olabilir, ev ortamında kısa bir checklist yaparak bunu anlamak mümkündür. Aşağıdaki sorunlardan en az 2 tanesine evet diyen ebeveynlerin çocukları için bir uzmandan destek almalarının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

• Kendini sakinleştirmekte zorluk yaşayan, yoğun şekilde besin dışı objeleri ağzına alan, sürekli tırmanma, itme- çekme, taşıma, zıplama gibi aktiviteler yapmak isteyen,
• Dikkati başlamakta, sürdürmekte, kaydırmakta ve bölmekte problemleri olan,
• Uyku, banyo, beslenme, alt değiştirme gibi ihtiyaçları giderilirken aşırı huzursuzlanan, bu aktivitelerin tamamlanmasına izin vermeyen, bu süreçlerde çok fazla ağlayan,
• Giyinme, yemek yeme, düğme ilikleme, bisiklete binme gibi sıralı günlük yaşam aktivitelerini tamamlamakta güçlük yaşayan,
• Denge-koordinasyon gerektiren, tırmanma, koşma, zıplama gibi, aktivitelerde akranlarından zayıf performans gösteren,
• Kanat çırpma, parmak ucu yürüme, elleriyle tekrarlayıcı hareketler yapma.
• Yüksek seslerden korkup kulaklarını kapatma, objeleri sürekli döndürme veya kendi etrafında dönmek isteme vb.

Bebeklik döneminden ilkokul çağlarına hatta ergenliğe kadar kadar duyusal bütünleme bozukluğu olan ya da bunun bazı bulgularını taşıyan gelişimsel bir tanısı olan veya olmayan tüm çocuklar Duyusal Bütünleme Terapisi’nden fayda görebilirler. Çocuklar, duyusal özelliklerine göre kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek, zorluk yaşadığı günlük yaşam aktiviteleri belirlenir. Değerlendirmeksizin,’’göz kararı’’ çocukta duyusal sorunlar olduğuna karar vermek bilimsel olarak doğru değildir. Çocuğun problemi duyusal sorunlardan köken almıyorsa, örneğin bir nesneyi amaçsız sallama davranışı duyusal bir ihtiyaçtan kaynaklanabileceği gibi aynı zamanda bir takıntı da olabilir, böyle bir müdahaleden verim almak imkansız olabilir. Aktiviteler çocuğa, onun ilgi ve becerilerine göre sunularak tam kararında zorlukta ayarlanmış olmasına çok dikkat edilir. Çocuğa onu doyurmayacak kadar kolay, onu yapmaktan vazgeçirecek kadar zor aktiviteler önerilmemelidir. Terapi boyunca çocuklar, sözel ve sözel olmayan ifadelerle aktivitelere katılım için motive edilir.

Bu terapi tekniği ergoterapistler ile bu alanda uzmanlaşmış fizyoterapistler ve dil-konuşma terapistleri tarafından uygulanır. Çocukların semptomlarının ne zaman tam olarak düzeleceği çocuğun gelişimsel özelliklerine göre büyük farklılıklar göstermekle beraber sıklıkla 3-6 ay ila 1 yıl arasında iyi terapi alan çocukların başarıya ulaştığı görülmektedir. Uzmanınızın yeterliliğinden emin değilseniz kendisine bu durumu iletme ve terapist değişikliği yapma hakkına her zaman sahipsiniz.

Duyusal Bütünleme Kimler İçin Uygundur?

Duyusal Bütünleme Sadece Otizmli Çocuklar İçin Midir?

Duyusal bütünleme terapisi, çok bilindiğinin aksine, sadece otizmli çocuklar için kullanılan bir terapi yaklaşımı değildir. Yukarıdaki semptomların birisini veya birkaçını taşıyan tüm çocuklar, herhangi bir tanısı olsun ya da olmasın, bu terapi desteğini alabilir ve fayda görebilirler.

Öte yandan otizmli çocukların %90′ının duyusal semptomları taşıyor oluşları, bu terapi methodunu sıkça kullanıldığı ergoterapiyi, otizm spektrum bozukluğu tedavisinin ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Duyusal bütünleme terapisinin yanı sıra, otizmli çocukların dil-konuşma terapisi, ABA ve farklı oyun terapilerinden de belirgin fayda gördüğü literatürde bildirilmektedir. Buna dayanarak her çocuğun ihtiyacının çok çeşitli olduğunun ve her tanıya özelleşmiş bir terapi methodu olmadığının, methodların ancak birlikte ve doğru dönemde uygulandığında etkili olduğunun da altını çizmek isterim.

Dünya Psikiyatri Tanı Sınıflandırması 2013 yılında otizm spektrum bozukluğunda duyusal bütünleme problemlerini resmen tanımıştır. Bu problemler kılavuzda; “Duyusal olarak aşırı ya da az duyarlılık veya uyaranların duyusal boyutuna aşırı ilgi. Örneğin acıya/sıcağa aşırı duyarsızlık, belirli ses veya dokunuşlara karşı beklenmeyen tepki, nesneleri aşırı koklama veya onlara aşırı dokunma, ışık veya hareketle görsel olarak çok meşgul olma.” şeklinde belirtilmektedir. Bu madde büyük ölçüde Ben-Sasson ve arkadaşlarının 2009 yılında 14 çalışmayı analiz ettikleri araştırmalarına dayanır. Otizmli çocukların aileleriyle duyusal sorunlar üzerine yapılan anketleri içeren bu 14 çalışmanın analizi sonucu üç temel duyusal sorun tespit edilmiştir.

• Düşük Duyarlılık, duyusal uyarana az yada hiç yanıt göstermemek
• Artmış Duyarlılık, duyusal uyaran çok yada gereğinden uzun yanıt göstermek
• Uyarı Arama ise duyusal uyarana aşırı ilgi ve istek göstermek olarak tanımlanmıştır.

Duyusal sorunlar otizmli çocukların ailelerinin ve terapistlerin karşısına kılıktan kılığa girerek çıkar. Bazen koku ve doku tercihine yol açarak beslenme sorunu, bazen hareketlik ve dürtüsellik ve bazen de uyku sorunu olarak karşımıza çıkabilir. Duyusal Erime olarak adlandırdığımız kontrol edilemeyen öfke ve hırçınlık patlamalarını da yine bu sürecin önemli parçalarından birisidir. Tüm bunların ötesinde, duyusal bütünleme sorunları sosyal etkileşimi belirgin şekilde sekteye uğratır.

Kaynakça

https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm/updates-to-dsm-5

https://www.cl-asi.org/about-ayres-sensory-integration

https://www.researchgate.net/publication/5339089_A_Meta-Analysis_of_Sensory_Modulation_Symptoms_in_Individuals_with_Autism_Spectrum_Disorders