İçerikler
Ergenlerde Kaygı Bozuklukları
Kaygı diğer adıyla anksiyete günlük yaşamın içerisinde herkeste olduğu gibi ergenlerde de görülen bir duygudur ancak bu duygunun aşırı olması, günlük hayatı fazlasıyla etkilemesi gibi durumlar söz konusu olduğunda psikolojik bozukluk kategorisinde değerlendirilebilir.
Kaygı Nedir?
Bireylerin kendilerini tehdit altında hissettiği durumlarda vücudun kendisini koruması amacıyla verdiği düşünsel, duygusal ve davranışlar tepkilerin bütününe kaygı veya anksiyete denilebilir. Bilişsel olarak durumun risk değerlendirmesi zihinde yapılmaktadır. Olay ya da durumun gerçekten riskli olup olmadığı zihin yoluyla tartılmaktadır. Durumun zihinde değerlendirilmesi neticesinde riskli sonucuna varılması ile kişide birtakım duygular oluşmaktadır. Bu duygulardan bir tanesi de kaygıdır. Kaygılı olan bireyde bazı fizyolojik tepkiler veya davranışlar görmek mümkündür. Bu davranışlara terleme, kalp atışında hızlanma gibi durumlar örnek verilebilir.
Ergenlerde Kaygı Bozukluğu Nedir?
Kaygının günlük hayatta deneyimlenmesi normaldir ve deneyimlenmesi de gerekmektedir ancak bir kaygı bozukluğu türünden bahsedebilmek için şiddeti, deneyimlenme süresi, hayatı etkileme derecesi gibi durumlar göz önüne alınmaktadır. Ergende şiddeti normalden fazlaysa, belirli süredir devam ediyorsa ve günlük hayatı normalden fazla bir şekilde etkiliyorsa bir çeşit kaygı bozukluğu olduğundan bahsedilebilmektedir.
Ergenlerde Kaygı Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Ergenlerde kaygı bozukluğu yedi ayrı alt başlıkta değerlendirilmektedir. Türlerine göre kaygı bozukluğunun belirtileri farklılaşmaktadır.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışma- Ergenlerde Ayrılma Kaygısı Bozukluğu: Ergenin bağlandığı kişiden ayrılması nedeniyle gelişimsel olarak normalden fazla kaygı veya korku yaşamasına denilmektedir.
- Ergenlerde Seçici Konuşmazlık: Normalde konuşuyor olmaya rağmen okul gibi ergenin konuşmasının beklendiği mekanlarda konuşmuyor olmasıdır.
- Ergenlerde Özgül Fobi: Bir nesne ya da durumla ilişkili olarak normalden fazla kaygılanma demektir.
- Ergenlerde Toplumsal Kaygı Bozukluğu (Ergenlerde Sosyal Fobi): Ergenin, başkaları tarafından değerlendirilmesinin mümkün olduğu birden fazla durumda ortaya çıkan belli derecedeki kaygıya denilmektedir.
- Ergenlerde Panik Bozukluğu: Tekrarlayıcı ve beklenmedik zamanda ergende oluşan panik atakların olmasına ve bu ataklar sırasında yoğun kaygı hissedilmesine ergenlerde panik bozukluk denmektedir.
- Ergenlerde Agorafobi: Toplu taşıma araçlarını kullanmaktan, evin içerisinde olmamaktan, açık yerlerde olmaktan, kapalı yerde ve kalabalık yerlerde bulunmaktan aşırı kaygılanma anlamına gelmektedir.
- Ergenlerde Yaygın Kaygı Bozukluğu: Bazı olaylarda veya etkinliklerde aşırı seviyede kaygı veya korku yaşamaya denilmektedir.
Ergenlerde Kaygı Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Ergenlerde görülen kaygı bozukluğu belirtileri türlerine göre farklılaşmaktadır. Her aşağıda listelenen belirtiyi gösteren kişilerde kaygı bozukluğu vardır demek doğru değildir. Ergende kaygı bozukluğundan şüphelendiğiniz takdirde uzman çocuk ve ergen psikoloğuna ya da çocuk psikiyatristine danışmanız gerekmektedir. Bu belirtiler, kaygı bozukluğunun türüne göre aşağıda listelenmiştir:
Ergenlerde Ayrılma Kaygısı Bozukluğu:
- Bağlandığı kişiden veya evden ayrılma gibi durumlar söz konusu olduğunda aşırı endişelenme
- Bağlandığı kişileri kaybetmekten, ölmelerinden, başlarına kötü bir şey gelmesinden, hastalanmalarından aşırı endişelenme
- Bağlandığı kişileri kaybedeceğine yönelik kendi başına bir iş gelmesinden, kendisinin hastalanmasından, kaybolmasından, kaçırılmasından aşırı endişelenme
- Ayrılma kaygısı nedeniyle bir yere gitmeyi reddetme ve evden ayrılamama
- Ev gibi ortamlarda tek kalmaktan korkma
- Ev dışında veya bağlandığı kişiler yanında olmadan uyumakta zorlanma veya uyuyamama
- Ayrılma korkusu nedeniyle karabasanlar görme
- Bağlandığı kişilerden ayrılma gibi bir durum söz konusu olduğunda karın ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı, kusma gibi belirtiler yaşama
Ergenlerde Seçici Konuşmazlık:
- Eğitim veya işle ilgili performansta düşüklük
Ergenlerde Özgül Fobi:
- Uçağa binmeden korkma
- Yükseklikten korkma
- Fırtınadan korkma
- Sudan korkma
- Asansörden korkma
- Kapalı yerlerden korkma
- Medikal işlemlerden korkma
- Hayvanlardan korkma
- Kan görmeden korkma
- İğne yapılmasından korkma
- Genellikle fobi kaynağından her türlü ortamda kaygı duyma
- Fobi kaynağından kaçınma
Ergenlerde Toplumsal Kaygı Bozukluğu (Ergenlerde Sosyal Fobi):
- Diyalog halindeki konuşmalardan kaygılanma
- Tanımadık kişilerle karşılaşmaktan kaygılanma
- Yemek yemekten korkma
- Konuşma yapmaktan korkma
- Tahtaya çıkmaktan korkma
- Küçük düşmekten endişelenme
- Dışlanmaktan endişelenme
- Başkalarının kalbini kırmaktan endişelenme
Ergenlerde Panik Bozukluğu:
- Kalp çarpıntısı
- Terleme
- Çıldıracakmış gibi olma korkusu
- Ölme endişesi
- Avuç içi terlemesi
- Titreme
- Karın ağrı
- Bulantı
- Nefes alamıyor gibi olma
- Göğüste sıkışma
- Ayakta duramama
- Sersemleme
- Ateş basması
- Uyuşma
- Derealizasyon
- Depersonalizasyon
Ergenlerde Agorafobi:
- Kişilerden kaçmanın zor olacağı yerlere gitmekten korkma
- Kaçmanın zor olacağı yerlere gitmekten kaçınma
- Kaçmanın zor olacağı yerlere bir tanıdıkla gitme
Ergenlerde Yaygın Kaygı Bozukluğu:
- Endişelerini kontrol etmekte zorlanma
- Sakinleşememe
- Kolayca sinirlenme
- Kas gerginliği
- Kolayca yorulma
- Odaklanmada zorlanma
- Uykuda bozulmalar
Ergenlerde Kaygı Bozukluğunda Aileler Ne Yapmalı?
Kaygı bozukluğunun görüldüğü ergenlerde ailelerin yapabileceği bazı davranışlar ile ergenin bu durumla baş etmesi biraz daha kolaylaşabilmektedir.
- Kaygı bozukluğu için ergen suçlanmamalıdır.
- Aileler anlayışlı olmalıdır.
- Ergenin anlaşıldığı hissettirilmelidir.
- Ergenin anlaşıldığı konuşarak ve beden diliyle yansıtılmalıdır.
- Ergen, boş vakitlerini geçirecek hobilere yönlendirilebilir.
- Ergeni güvenliğinin sağlanması halinde Arkadaşlarıyla sosyalleşmesine imkan verilmelidir.
- Ergenin baş etmesinden zorlanma görüldüğü takdirde uman çocuk ve ergen psikoloğundan veya çocuk psikiyatristinden destek alınmalıdır.
