Ergenlerde Borderline Kişilik Bozukluğu

Borderline (sınır) kişilik bozukluğunda görülen en temel semptom, kişilerin duyguları arasındaki dalgalanmalardır.

Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu Nedir?

Borderline (sınır) kişilik bozukluğu, kişilerde duygusal dengesizlik, dürtüsellik yaratan, kişiler arası işlevselliğin bozulmasına sebep olan bir ruh sağlığı bozukluğudur. Bu bozukluğu tanımlamak için kullanılan “borderline” kelimesi “sınır, belirsiz, kesin olmayan” anlamlarını taşımaktadır ki bunun sebebi de kişilerin duygularını, düşüncelerini uçlarda ve sınırlarda yaşamasıyla alakalıdır.

Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu Semptomları Nelerdir, Neden ve Ne Zaman Ortaya Çıkar?

• Borderline (sınır) kişilik bozukluğunda görülen en temel semptom, kişilerin duyguları arasındaki dalgalanmalardır. Bu dalgalanma hali genellikle negatif duygular olarak kabul edebileceğimiz öfke, sinirlilik, kaygı, depresyon, disfori arasındaki değişimlerle ve dalgalanmalarla ifade edilir. Yani kişiler bir an çok mutlu görünürken, bir an sonra öfkeli, sinirli veya ağlamaklı ya da heyecanlı olabilir, bunun sonrasında tekrar sakinleşebilir. Bu hızlı dalgalanmayı kontrol edebilmek borderline kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerde çok zordur.
• Bununla birlikte, dürtüsellik de bu bozukluğun ayırt edici semptomlarından biridir. Maddenin kötüye kullanımı, kontrolsüz ve gelişigüzel cinsel yaşantılar, intihar girişimleri, kendine fiziksel zarar verme (kendini kesme vb.), saldırganlık, aşırı para harcama, kumar oynama şeklinde açıklanabilecek davranışlar konusunda da dürtüsel davranma, borderline kişilik bozukluğuna sahip kişilerin yaşantılarını zorlaştırmaktadır. Bu dürtüsel davranışlar, kaygı, üzüntü gibi olumsuz duygulardan ve terk edilme veya endişe düşüncelerden uzaklaşmak isteği ile ortaya çıkmaktadır. Özellikle terk edilme düşüncesi, borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler için çok büyük bir tehdit unsuru ve tetikleyici düşüncedir.
• Kişilerarası ilişkilerinde de sorun yaşayan borderline kişilik bozukluğu olan hastalar, insanlara karşı da aşırı ve irrasyonel şekilde şüphecidirler, insanlar hakkında uç noktalara varan düşünceleri olabilir. İnsanlar hakkındaki duygu ve düşünceleri ciddi şekilde anlık olarak değişebilmekte, bir an insanlar hakkında hoşgörülü, iyi hissederken bu ani öfkeye dönebilir. Ayrıca, kişilerin benlik algıları da zedelenir, genelde bu bozukluğa sahip olan kişiler için bireyler içinde bulundukları an ve orada yaşanılan durumlarla sınırlıdır. Kendilerini adeta “boş” hissederler ve kim oldukları veya ne istedikleri ile ilgili bir fikirleri yoktur.
• Borderline kişilik bozukluğu, genellikle erken erişkinlikte fark edilir, kökleri ise çocukluk ve ergenlik dönemine dayanmaktadır. Her ne kadar, ergenlikte teşhis edilmesi erken olarak görülse de aslında bu erken teşhis, belli durumların kontrol altına alınmasına ve kişilerin ilerleyen yaşamlarını daha sağlıklı bir şekilde devam ettirmelerine yardımcı olabilir. Borderline kişilik bozukluğu için tek bir sebep bulunmamaktadır. Yapılan çalışmalar göstermektedir ki, borderline kişilik bozukluğunun oluşumuna cinsel-fiziksel istismar, erken dönemde yaşanan uzun süreli ayrılıklar, güvensiz bağlanma, hastalık veya boşanma sonucu yaşanan kayıplar gibi travmatik olaylar, ebeveynlerin otoriter ve soğuk davranışları, duygusal olarak istismar veya ihmal, aşırı korumacı ve denetleyici ebeveyn tutumları sebep olmaktadır. Bununla birlikte, ailede var olan psikopatolojik herhangi bir durum da bunun ortaya çıkmasında sebep olarak gösterilebilir. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin aile üyelerinin de aynı patolojik duruma sahip olmaları ya da antisosyal kişilik bozukluğu, madde kullanımı, anksiyete ve depresyon gibi diğer patolojik durumların da var olduğu gözlenmiştir.
• Tüm bu açılardan bakıldığında, borderline kişilik bozukluğu tek bir şekilde değil birçok etkenin sebep olabileceği ve bunun sonucunda ortaya çıkabileceği görülmüş bir psikolojik problemdir.

Ergenlikte Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu Nasıl Görülür, Neler Ayırt Edici Olabilir?

• Aslında uzmanlar, kişilere ergenlik döneminde borderline tanısı koymanın belli noktalarda kişiler için problem olabileceğini düşünmektedir. Örneğin, ergenlikte de kişilerin daha dürtüsel, daha duygusal açıdan inişli çıkışlı olmasından ötürü bunun borderline gibi durabileceğini fakat olmama ihtimalinin de olacağını düşünmektedir. Ayrıca, böyle bir tanı koymanın kişinin kendisi için damgalayıcı veya kötümser düşüncelere sahip olabilme ihtimalini de düşündürtmektedir. Yine de bu varsayımlar bir noktada doğru olabilir gibi görünse de erken tanının önemi, borderline gibi ciddi bir patolojik durumda kişinin ileriki hayatını daha sağlıklı, daha kontrollü devam ettirmesine yardımcı olabilir.
• Ergenlerde duyguların inişli çıkışlı olması veya ruh değişimleri yaşanması tipiktir fakat ortada borderline olan bir ergen söz konusu ise, bu duygu değişimleri çok sık ve daha yoğun olacaktır. Örneğin, bu ergenler bir an çok mutlu iken, bir an sonra öfkeli görünebilirler, bu durumu diğer ergenlere göre daha hızlı ve yoğun hissederler. Ayrıca, yine bir ayırt edici etken olarak onların “ya hep ya hiç” tarzında düşünme eğilimleri de söylenebilir. Yapılan araştırmalara göre borderline kişilik bozukluğuna sahip olan ergenler kendilerini iyi hissederken her şeyi yapabileceklerine, kötü hissederken hiçbir şeyi elde edemeyeceklerine inanan bir inanç sistemi geliştirirler.
• Buna ek olarak, borderline kişilik bozukluğu olan ergenler kendilerine zarar verme davranışını sık sık tekrar ederler. Bunun sebebi aslında ergen bireyin hissettiği yoğun duyguyu düzenlemeye çalışmasıdır. Duygusunu düzenlemeyi gerçekleştiremeyen ergen yanma, kesme, delme, duvara veya kafaya vurma veya intihar gibi olumsuz ama duygusal acıyı fiziksele dönüştürebilecekleri yolları tercih ederler. Bunlara ek olarak, borderline kişilik bozukluğu olan ergenlerin düşüncesizce olan davranışlarının da yaşıtlarına göre daha fazla olması beklenir. Örneğin korunmasız cinsel ilişki, alkol veya madde kullanımı, aniden okulu bırakma gibi davranışları sergileyebilirler.
• Bilişsel olarak da birçok çarpıtılmış düşünceye sahip olabilirler, kendilerinin kötü, sevilmeyen, iğrenç karakterler olduklarını düşündükleri, aşırı uç ve irrasyonel düşünceleri de vardır. Ve yine yetişkin borderline olan kişilerde olduğu gibi, kişilerarası ilişkilerinde de ciddi sorunlar yaşarlar. Reddedilmeye ve terk edilmeye karşı olan duyarlılıkları artmıştır ve bunun sonucunda eğer bu tarz durumlar gerçekleşirse, bunlara karşı çok şiddetli tepkiler gösterirler.
• Unutulmamalıdır ki, borderline kişilik bozukluğuna sahip olan ergenler ile olmayan ergenlerin davranışları benzerlik göstermektedir. Bunları birbirinden ayırabilecek en önemli şey ise ergenin bu davranışı neden gerçekleştirdiği yani işlevidir. Sağlıklı bir ergenin bu tarz davranışları gerçekleştirmesinin sebebi keşif veya kendisini daha iyi hissetmek için yaptığı görülürken, borderline kişilik bozukluğuna sahip ergen bireylerin bunu yapma amaçları genelde başa çıkmakta zorlandığı duyguları düzenlemek, o duyguları kontrol etmek veya o duygulardan kurtulmaya çalışmak olabilir.