Ergenlikte Özerklik

Çocuklar, özellikle iki dönemde özerklik arzusunu ifade eder: küçük çocukluk ve ergenlik. Bu öz-yönetim duygusu, bağımsız hissetmek, davranmak ve düşünmek- ergenlerin çevrelerindeki dünyayı daha iyi anlamaları ve kendi yeteneklerine güven duymaya başlamaları nedeniyle özellikle ergenliğin ilerleyen yıllarında derinleşir.

Özerklik Nedir? Ergenlikte Özerkleşme Ne Anlama Gelmektedir?

Özerklik; başkaları tarafından kontrol edilmeden hareket etme ve karar verme yeteneğidir. Çocuğunuz büyümeye başladıkça ve özellikle ergenlik dönemindeyken ebeveyn müdahalesine karşı çok daha fazla direnç göstermeye başlar. Çocuğunuzun artan bir mahremiyet arzusu ortaya çıkar ve olayları kendi başına çözmek ister. "Bu benim hayatım" ve "Neden yaptığım her şeyi bilmek zorundasın?" gibi söylemler ebeveynlerin duyduğu yaygın yanıtlardır.

Duygusal Özerklik Nedir?

Bu kavram, başkalarıyla nasıl ilişki kurduğumuzla ilgili duygularla ilgilidir. Bir sorunla karşılaştıklarında, duygusal olarak özerk olan gençler, ebeveynlerine veya akranlarına güvenmek yerine kendi çözümlerini arayabilirler. Erken ergenlik döneminde, düşünce biçiminde bir değişim meydana gelir. Ebeveynler ilk kez güçlü yanları kadar kusurları da olan gerçek insanlar olarak algılanmaya baslar. Ergenler, arkadaşlıklarında daha yakın ilişkiler geliştirdikçe, ebeveynlerine yönelmek yerine, duygusal destek için akranlarına yönelirler.

Ergenler, önemli duygusal kararlar almak için ebeveynlerine veya akranlarına başvurmayı ancak gençlik yıllarının sonlarına doğru kendilerine daha fazla güvenmeye başladıklarında bırakırlar.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Davranışsal Özerklik Ne Anlama Gelmektedir?

Davranışsal özerklik, ebeveynlerin veya akranların karar verme tarzlarını kopyalamadan karar verme ve eylemleri takip etme yeteneğidir. Gençler büyüdükçe ve geliştikçe, farklı durumların farklı çözümler gerektirdiğini ön görürler. Soyut düşünebilir, seçenekleri karşılaştırabilir ve kararlarının bir sonucu nasıl değiştirebileceğini düşünebilirler. Gelişimsel olarak, kendi karar verme becerilerine daha fazla güvenmeye başlayacakları ve gerçek davranışsal özerkliğe doğru ilerlemeye başlayacakları süreç 15 ile 18 yaşları arasındadır.

Değerlere Dayalı Özerklik Ne Anlama Gelmektedir?

Değer özerkliği, manevi, politik ve ahlaki seçimlerde bağımsız tutum ve inançlardan oluşan kişisel bir değer sistemine dayalı kararlar vermeyi ifade eder. Bu tür bir özerklik, çocuğunuzun yetiştirildiği değerleri kabul etmek veya arkadaşlarınınkileri benimsemek yerine, kendi değerleri hakkında bağımsız sonuçlara varmasına izin verir.

Özerkleşme Sürecinde Ebeveynlik Stillerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Ergenler en iyi uygulama yoluyla öğrenirler ve özerkleşme sürecinde problem çözmeyi, kendi değerlerini oluşturmayı ve daha fazla sorumluluk almayı öğrenmelidirler. Gençler ebeveynlerinin rehberlik ve desteğinden de yararlanır ve sağlıklı özerklik kazanmalarına yardımcı olmak psikolojik riskleri azaltabilir. Araştırmalar, yetişkinlerin rehberliği olmadan artan özerkliğin ergenlerin gelişimine zararlı olduğunu göstermektedir. Öte yandan, bir ergeni riskli kararlar vermekten korumak için kontrol edici veya zorlayıcı önlemler kullanmak, onu daha fazla özerklik arayışına ve çoğu zaman yetişkinlerin amaçladığının aksi yönüne götürebilir. Aslında hem tam özerklik hem de aşırı kontrol ile ilişkili riskler vardır. Bağımsızlık ve destek arasında bir denge gereklidir ve bu denge genellikle yetişkin ve genç arasında yakın, duygusal bir ilişkiye sahip oldukça oluşur.

Her ebeveyn elbette çocuğunun özerkleşmesini böylelikle bir yetişkin olarak mutlu ve üretken bir hayat yaşamasını ister, ancak bu geçiş genellikle hem gençler hem de anne ve babalar için bazı zorluklarla birlikte gelir. Özerklik geliştirmek, ebeveynler ve ergenler arasında zaman zaman gerginliğe neden olabilir. İletişim ve yakınlık yerine, kavgalar ve asi davranışlar ebeveyn-çocuk ilişkisini zorlayabilir. Ergenler bağımsızlıkları için savaştıklarında, bunun nedeni, ebeveynlerinden bağımsız yaşamları olan kendi kendine yeterli yetişkinler olmak için gelişimsel bir dönüm noktası üzerinde çalışıyor olmalarıdır. Bu süreçte gençler, ebeveynlerin kendileri için koyduğu kuralları sorgulayarak ve hatta ihlal ederek özerkliklerini gösterebilirler. Ayrıca giyim, müzik ve belki sosyal veya politik inançlarda tercihlerini ifade etmeye başlayacaklardır.

Özerkleşme Evresinde Ebeveynlerin Tutumları Nasıl Olmalıdır?

Gençler bu evrede kendi hayatlarını yönetmeyi öğrenmek isterler ve buna ihtiyaçları vardır. Ancak bunu yaparken, ihtiyaç duyduklarını düşünmeseler bile ailelerinden rehberlik ve destek almaları gerekir. Bu aşamada onlara çeşitli şekillerde yardımcı olabilirsiniz:

• Ergen çocuğunuz büyüdükçe yaşının getirdiği ihtiyaçlarına uygun olarak belirli konularda net ve tutarlı beklentiler belirleyin(eve girme-çıkma saatleri, romantik ilişki sınırları, güvenlik, harcama, vb.…)
• Neden bu tür kurallar veya kısıtlamalar getirdiğiniz hakkında açık bir şekilde iletişim kurun. Ardından, çocuğunuzun düşüncelerini tartmasına izin verin. Eylemlerinin sonuçlarını ön görebilmeleri için onları cesaretlendirin.
• Kurallara uymamanın belirli sonuçlara yol açacağını bildirmek önemlidir, ancak aynı zamanda tüm bunların arkasındaki mantığı açıklayan sıcak ve sevgi dolu bir ebeveyn olmaya çalışmanız da önemlidir. Çocuğunuzun fikirlerini gerçekten dinleyin ve düşüncelerini açıklamaları için onları teşvik edin.
• Çocuğunuza özerklik pratiği yapması için fırsatlar sağladığınızdan emin olun. Odalarının dekoru, kıyafet satın alma ve seçme veya okul sonrası etkinlikleri seçme gibi konularda kendi kararlarını vermelerine izin verin.
• Ergen çocuğunuzu da evinizdeki karar verme sürecine katılmaya davet edin. Ailece yapmak istediğiniz plan ve programlar için araştırmalar yapmalarını, aile tatili planlama, gezi düzenleme veya yemek planlaması gibi etkinliklere yardımcı olmalarını isteyerek başlayabilirsiniz.