Prematüre Bebek

Normal gebelik süresi 40 hafta olarak kabul edilmektedir. Bu süreden 2 hafta önce veya 2 hafta geç doğumlar da zamanında doğum olarak kabul edilir. 37 haftadan önce gerçekleşen doğum ise erken doğumdur ve erken doğan bebeğe prematüre bebek denir.

Düzeltilmiş yaş nedir?

Erken doğan bebek, zamanında doğan bebeğin anne karnında tamamladığı gelişim basamaklarını tamamlamadan dünyaya gelir ve bu gelişim basamakları doğumdan sonra anne karnı dışında tamamlanır. Dolayısıyla anne karnındaki gelişimini tamamlayarak dünyaya gelen bebek ile erken doğan bebek arasında bazı gelişimsel farklar olur. Erken doğan bebeğin yaşı düzeltilmezse gelişiminin geri kaldığı yanılgısına düşülür. Bebeğin gelişimini doğru takip etmek için bebeğin olması gereken doğum tarihinin baz alınması gerekir. Bu şekilde hesaplanan yaş bebeğin düzeltilmiş yaşını oluşturur.

Prematüre bebeklerin düzeltilmiş yaşı nasıl hesaplanır?

40 haftalık doğum zamanında doğum olarak kabul edilir. Bebeğin düzeltilmiş yaşını bulmak için doğum haftasını 40 tan çıkarmak ve bulunan sayıyı da takvim yaşından çıkarmak gerekir.

Örneğin 35 haftalık doğan ve şu an 6 aylık olan bir bebeğin yaşı hesaplanacaksa; 40- 35 = 5 şeklinde ilk basamak hesaplanır. Daha sonra 5 hafta bebeğin takvim yaşı olan 6 aydan çıkarılır. Bebeğin gelişimi 6 aylık gelişime göre değil 4 buçuk aylık gelişime göre takip edilir.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Prematüre bebeklerin gelişimi nasıl seyreder?

Her bebeğin gelişim seyri kendine özgüdür. Bebek doğum zamanından bağımsız olarak bazı gelişim basamaklarını yaşıtlarına göre daha yavaş tamamlarken, bazı basamakları da daha hızlı tamamlayabilir. Böyle bir durumda hemen endişelenmeye gerek yoktur. Bunun yanında prematüre doğan bebeklerin gelişimleri normal doğan bebeklere kıyasla daha yavaş ilerleyebilir. Ancak bebeğin gelişiminin düzeltilmiş yaşa göre takip edilmesi unutulmamalıdır.

Prematüre doğan bebeklerin özellikle ince ve kaba motor gelişimleri yaşıtlarını geriden takip edebilir.

Prematüre doğan bebeklerin ilk aylarda uyaranlara az tepki verdiği gözlemlenebilir. Bu oldukça doğaldır. Erken doğan bebeğin önceliği anne karnında tamamlayamadığı gelişim basamaklarını tamamlamaktır. Bu nedenle etraflarındaki uyaranlara odaklanamaz, bu verileri işleyemez ve tepki veremez. Erken doğan bebeğin tepki vermesi için zorlanmaması aksine etrafındaki fazla uyaranların azaltılması ve hafifletilmesi gerekir.

Prematüre bebeklerin düzeltilmiş yaşlarına göre gelişim basamakları aşağıdaki gibidir;

2 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Başını bir süre dik tutabilir
• Elinde bir objeyi tutabilir.
• Ellerini açık tutar.
• Yüz üstü yatarken başını ve gövdesini kaldırabilir.
• Farklı gereksinimleri için farklı şekillerde ağlar
• Gözlerini bir kişiye veya objeye odaklayıp takip edebilir.
• Seslere tepki verir.
• Mırıldanır.
• Annesini veya onunla yakından ilgilenen kişiyi tanır.
• Gülümsemeye gülümseme ile karşılık verir.

4 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Ellerini bir araya getirebilir.
• Yüz üstü yatarken kollarının üstüne kalkabilir.
• Objelere uzanır.
• Tanıdığı seslere döner.
• Oyuncu olur. 

6 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Kendi başına oturur.
• Kol altlarından tutarak ayağa kaldırıldığında ağırlığını ayaklarına verir.
• Tuttuğu oyuncağı veya objeyi bir elinden diğerine geçirir.
• İki elinde de birer obje tutabilir.
• Yüz üstü yatarken sırt üstü pozisyona geçebilir.
• İsmine bakar.
• Ebeveynlerinin yokluğunu anlar.
• Yabancıların yanında huzursuz olur.

9 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Tutunarak kalkabilir.
• Emekleme, sıralama ve destek alınca yürüme gibi yöntemlerle hareket eder.
• Sık kullanılan kelimeleri tanır ve anlar.
• “Baba”, “Dada” gibi hece tekrarları yapar.
• Oyuncak ve eşyaları dikkatle inceler.
• Ce-e oyununu sever, heyecanlanır.

12 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Yardımsız ayakta durabilir.
• İlk adımlarını atmaya başlar.
• Küçük objeleri tutarak bir kutunun içine atabilir.
• “Hayır”ı anlamaya başlar. Duyduğunda duraklar.
• “Ver” komutunu anlar, el uzatılarak istenen objeyi verir.
• Kendi kendine biberonu, bardağı tutup süt/mama içebilir.
• Tanıdıkları ile bir arada olmayı tercih eder.
• Akranları ile oynamaya başlar.

15 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Yardımsız yürür.
• İsteklerini sesler çıkararak anlatır.
• “Baba”, “Mama” gibi kelimelerin yanında bir kelime daha kullanır.
• Kaşıkla yemek yemeye çalışır, kendi kendine yemek için ısrar eder.
• Anlatılan hikayeleri dinler.
• “Başbaş” yaparak veda eder, selam verir.

18 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Koşmaya başlayabilir.
• Kalemi tutarak karalamalar yapar.
• Topa tekme atabilir.
• 5-10 basit kelime söyleyebilir.
• Basit komutları anlar ve yerine getirir.
• Vücut bölümlerinin bir kısmı sorulduğunda gösterebilir.
• Dökerek de olsa kendi başına yer.
• Bebeğe yemek yedirme, evi süpürme gibi taklit oyunları oynar.
• “Hayır” demeye başlar.

24-36 Aylık Prematüre Bebek İçi Gelişim Adımları

• Koşabilir.
• Kalem tutar, dairesel karalamalar ve düz çizgiler yapabilir.
• Merdiven inip çıkabilir.
• Tek ayağı üstünde durabilir.
• Kitap sayfalarını çevirir.
• 2-3 kelimelik cümleler kurar.
• 20 kelime kullanır.
• 2 aşamalı komutları anlar ve yerine getirir.
• Ellerini yıkar.

Prematüre bebeğin arayı ne zaman kapatması beklenir?

Prematüre bebeklerin yaşıtlarını yakalamaları yaklaşık olarak 3-4 yaşı bulur. Her bebeğin gelişim hızı farklıdır. Bebeğin yaşıtlarını yakalama zamanı 3 yaşından erken olabileceği gibi 4 yaşını biraz geçebilir de. Erken doğan bebeğin gelişimini takip ederken ebeveynlerin düzeltilmiş yaşı dikkate almaları, 8 hafta erken doğmuş 4 aylık bir bebeği 4 aylık bebek gelişim basamaklarına göre değil, 2 aylık bebek gelişim basamaklarına göre takip etmeleri gerekir.

Prematüre bebeklerin karşılaşabileceği sıkıntılar nelerdir?

Prematüre bebeklerin karşılaşması muhtemel olan problemler olmakla beraber erken doğan çoğu bebek tipik bir gelişim seyri göstermekte herhangi bir gerileme, gecikme veya gelişim problemi yaşamamaktadır.

Erken doğan ve gelişimi akranlarına göre daha geriden seyreden bebeğin motor becerileri daha geç gelişebilir, görme ve işitme gibi duyularında bazı sorunlar olabilir, bunun yanında duyusal hassasiyetleri olabilir.

Erken doğan bebeğin doğumu takip eden birkaç ayda etraftaki uyaranlara fazla hassas olduğu, bu uyaranları işlemekte zorlandığı bilinir. Bu nedenle yeni doğan bebeğin bulunduğu ortamdaki ses, görüntü, ışık ve dokunsal uyaranları mümkün olduğunca aza indirmek gerekir.

Prematüre bebeklerin gelişimini desteklemek için ebeveynler neler yapmalıdır?

Bebeği iyi gözlemlemek, ihtiyaçlarına dair verdiği ipuçlarını takip etmek ebeveynlerin prematüre bebeklerini desteklemek için yapabileceği ilk şeydir. Bebek için belirli rutinleri olan, tahmin edilebilir ve tutarlı, sakin ve az uyaran olan bir ortam yaratmak önemlidir. Bebek ile mümkün olduğunca göz teması kurarak konuşmak, yumuşak masajlarla bebeği rahatlatarak duyularını düzenlemesine yardım etmek, basit oyunlar oynamak bebeğin gelişimini destekleyecektir. Bebeğe gelişimi ve öğrenmesi için ihtiyacı olan uyaranı sağlamak kadar dinlenmesine fırsat vermek de gerekir. Bebeğin işaretlerini anlamak burada önem kazanır, yorulduğunu anladığınızda bebeğin uyumasına izin vermek ve uyaranları kesmek gerekir. Bebeğin etraftaki uyaranların fazla geldiğine dair işaretleri; esneme, huzursuzlanma, kendini sıkma, uyku haline geçme ve iletişim sırasında başka yerlere bakma şeklinde sıralanabilir.

Erken doğan bebek, zamanında doğan bebekler gibi, yakınlığa, ten temasına ve özenli bir bakıma ihtiyaç duyar. Verdiği ipuçları ve sinyalleri anlaşılan ve ihtiyaçları karşılanan bebeğin gelişimi de sağlıklı devam eder.

Kaynak

Acunaş, B., Alyamaç Dizdar, E. & Salihoğlu Ö. (2020), Prematüre Bebeklerin Taburculuk Sonrası İzlem Kitapçığı, Türk Neonatoloji Derneği, 2020.