Çocuklarda Alt Islatma ve Dışkı Kaçırma

Çocuklarda görülen alt ıslatma ve dışkı kaçırma günümüzde pek çok çocuğun ve ailesinin hayatını olumsuz olarak etkilemektedir. Bu nedenden dolayı çocuklarda alt ıslatma ve dışkı kaçırmanın ne olduğunu, nedenlerini, tedavisini, çocuğun duygu durumunu ve ona nasıl yaklaşılması gerektiğini bilmek oldukça önemlidir.

Gece alt ıslatma nedir?

Çocukların bazıları için idrar kontrolünü sağlamak kolay olmayabilir. Bilerek ya da istemsiz olarak alt ıslatma enürezis (idrar kaçırma) olarak adlandırılır. Çocuklarda idrar kontrolü, gündüz ve gece olmak üzere iki ayrı şekilde değerlendirilir. Tuvalet alışkanlığı kazanma yaşı her çocuk için değişkenlik gösteriyor olsa da genellikle gündüz tuvalet kontrolü 2 yaş civarında gelişirken gece tuvalet kontrolü ise 3 yaş civarında gelişmektedir. 5 yaşına kadar olan idrar kontrolünü sağlayamama normal karşılanır. Alt ıslatma bazı çocuklarda yalnızca gündüzleri uyanıkken görülürken bazılarında ise sadece gece uyku sırasında görülür. Bazı çocuklar ise hem gündüz uyanıkken hem de gece uyku esnasında idrar kaçırırlar.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Çocuklarda altını ıslatmanın ve dışkı kaçırmanın nedenleri nelerdir?

Alt ıslatmanın ve dışkı kaçırmanın nedenleri doğru bir şekilde anlaşıldığında, sorunun çözüme kavuşması da kolaylaşır. Çocuklarda alt ıslatmanın sebepleri fiziksel ve psikolojik olmak üzere iki alt boyutta incelenir. Fiziksel belirtiler içerisinde böbrek rahatsızlıkları, mesane darlığı, idrar kesesi kaslarındaki zayıflık ve idrar yolu enfeksiyonları bulunmaktadır. Bunların dışında idrar miktarının artmasına neden olan hormonal dengesizlikler, şeker hastalığı, insülin direnci ile bağlantılı problemler, kullanılan idrar söktürücü ilaçlar ve aşırı su içme idrar kaçırmaya sebep olabilir.

Dışkı kaçırmanın nedenleri idrar kaçırmanın nedenleri gibi fiziksel ve psikolojik olarak iki alanda değerlendirilir. Fiziksel nedenler arasında mide ve bağırsak rahatsızlıkları, anüs kaslarının geç gelişmiş veya hiç gelişmemiş olması olabilir. Bu tarz fiziksel nedenlerden dolayı dışkı tutamama sıkıntısı çeken çocukların tedavi edilmeden sorunu çözmeleri mümkün değildir.

Altını ıslatan ve dışkı kaçıran çocuğun psikolojisi nasıl olur?

Bir çocuk doktoru tarafından tüm muayeneler yapılmış ve herhangi bir sağlık sorunu ile karşılaşılmamış ise alt ıslatmanın ve dışkı kaçırmanın nedeninin psikolojik olduğu düşünülür. Ebeveynler tarafından verilen katı ve yanlış tuvalet eğitimi, çocuktaki dikkat eksiklikleri, mental yetersizlikler, kardeş kıskançlığı, aile içerisindeki problemler ve aile içi şiddet nedenler olarak gösterilebilir. Genellikle kendini stres altında hisseden çocukların bu zamanlarda tuvalet kontrollerini sağlamakta güçlük çektikleri bilinmektedir.

Yapılan fiziksel muayeneler sonucunda sağlık sorunu bulunmamış olmasına rağmen tuvalet kontrolünü sağlayamayan çocuklar, günlük hayatlarında genellikle kaygılı hisseden çocuklardır. Okulda, ailede ya da arkadaş ortamı gibi sosyal ortamlarda stresli hissetmelerine neden olan durumlar olabilir. Problemin farkında olmalarına rağmen sorunu çözemeyebilirler. Çözüme kavuşturamadıkları için de hayal kırıklığına uğrayabilir ve kendilerine karşı öfkeli hissedebilirler. Diğer yandan aile tarafından tuvalet kontrolü konusunun sürekli gündeme gelmesi; hissettiği stresin, kızgınlığın ve hayal kırıklığının artmasına sebep olabilir. Tüm bu duygulardan dolayı çıkmakta zorlandıkları kısır döngünün içerisine girebilirler. Sorunu çözemedikçe özgüven sorunları yaşamaya başlayabilirler.

Kardeş kıskançlığından dolayı tuvalet kontrolünü sağlayamayan çocuklar, kardeşlerinin içinde olduğu gelişim dönemindeymiş gibi davranarak kardeşi kadar ilgiye ihtiyaç duyduğunu göstermek isteyebilir. Kardeşini kıskanan çocukların amacının şımarıklık yaparak dikkat çekmek olmadığı aileler tarafından bilinmelidir.

Dikkat problemi olan çocuklar için dikkatini gün içerisindeki olaylardan alıp tuvalet ihtiyacı olup olmadığına vermek kolay olmayabilir. Bundan dolayı kendilerinin de yaşamak istemediği idrar ve dışkı kaçırmayla karşılaşabilirler.

Çocuğunuza düzenli bir tuvalet eğitimi vermeniz için “Tuvalet Eğitimi” kategorisindeki yazılarımızı da okumanızı tavsiye ederiz.

Alt ıslatan ve dışkı kaçıran çocuklara nasıl yaklaşılmalı?

Aileler için günlük hayatlarını aksatacak sorunlar yaşamak rahatsız edici bir durumdur. Yapabilecekleri tüm yolları denemiş olmalarına rağmen hala devam eden sorunlar umutsuzluğa kapılmalarına neden olabilir. Hayal kırıklıklarını ve öfkelerini çocuklarına yönlendirdikleri zamanlar yaşayabilirler. Çocuğa karşı katı davranmak, aile içerisinde tuvalet kontrolünün sürekli gündemde olması, aile dışındakiler ile bu konu hakkında konuşmak çocuğun daha da çaresiz ve utanmış hissetmesine neden olur. Bazı aileler bu şekilde davranmanın durumu çözebileceğini düşünürler. Bu tarz davranışlar sorunu çözmez aksine sürüp gitmesine neden olur. Çocuklar için ailelerini zor durumda bırakmak rahatsız edicidir. Bu zamanlarda ebeveynlerinin onu anlamış olduğunu hissettirmek çocuğa yardımcı olur. Yaşadığı zorlu durumlarla baş etmenin kendisi için zor olduğunu empatiyle ve anlayışla yaklaşarak belirtmek fayda sağlayabilir. Aile içerisinde onu utandırmamak ve bu konuları sürekli ortaya getirmemek gerekir. Arkadaşların, akrabaların ya da tanıdık kişilerin yanında bahsedilmemelidir.

Kardeş kıskançlığı yaşayanlar için ise aile tarafından her çocuğa ilginin eşit olarak dağıtılması gerekir. Bu durumu şımarıklık olarak görmek yerine onun ihtiyacını belirtme şekli olarak görmek ailelere yardımcı olabilir. Bazı zamanlarda onun duygularını ve düşüncelerini anladığınızı belirtmek iyi gelebilir.

Ailelerin dikkat eksikliğinden dolayı tuvalet kontrolünü sağlamakta zorlanan çocuklara anlayışlı bir şekilde yaklaşmaları gerekmektedir. Düzenli aralıklarla tuvalete gitmesini sağlamak hem çocuğun hem de ailenin günlük hayatının olumsuz etkilenmesini önleyebilir.

Mental retardasyon veya zihinsel problemi olan çocukların gelişiminin yaşıtlarına kıyasla geriden geldiğini bilmek, yaşadığı tuvalet problemini anlamayı kolaylaştırır.

Çocuklarda kaç yaşından sonra dışkı kontrolünü öğrenirler?

Çocuklar genellikle 2 yaş sonrasında dışkı kontrolünü sağlamaya başlarlar. 4 yaşına gelene kadar dışkı kontrolünü sağlayamama normal olarak kabul edilir. Tuvalet dışındaki ortamlarda istemsiz veya bilinçli bir şekilde dışkı bırakmaya enkoprezis (dışkı kaçırma) adı verilir.

Alt ıslatma ve dışkı kaçırma tedavisi nedir?

Alt ıslatmanın veya dışkı kaçırmanın nedeni fiziksel ise çocuk doktorunun uygun gördüğü tedaviye uymak gerekmektedir. Sorunun psikolojik olduğu çocuklar için ise bazı konulara dikkat etmek tuvalet kontrolünü sağlamasını kolaylaştırabilir. İdrar kaçırma problemi olan çocukların uyumadan iki saat öncesine kadar karpuz, elma, ananas gibi sulu besinleri tüketmeleri önerilmez. Gün içerisinde gereğinden fazla su tüketimi olan çocuklar için sıvı kısıtlamaları yapmak yararlı olabilir. İdrar kaçırma problemi yaşayan çocukların genelinin uykularının derin olduğu bilinir. Bu nedenden dolayı uyumadan önce mutlaka tuvalete gitmeleri, ebeveyn eşliğinde gece bir kez tuvalete gitmeleri ve sabah erken saatlerde de tuvalete gitmeleri önerilir. Dışkı kontrolünü sağlamakta zorluk çeken çocuklar için yemeklerden sonra belirli ve düzenli aralıklarla tuvalete gitmek yardımcı olabilir.

4 yaşını doldurmuş ve idrar kontrolünü sağlayamayan çocuklar ile 3 yaşını doldurmuş ve dışkı kontrolü konusunda zorlanan çocuklar için uzmanlık alanı çocuk ve ergen olan bir klinik psikologdan yardım alınması durumu hem çocuk hem de aile için kolaylaştırır. Çocuğu uzmana götürmeden önce her çocuğun bazı zamanlarda bu tarz problemler yaşayabileceği aktarıldıktan sonra bir uzmanla görüşmenin kendisine daha iyi geleceğinden bahsedilebilir. Uzman gerekli fiziksel muayenelerin yapılması için bir çocuk doktoruna çocuğu yönlendirir. Muayene sonucunda uyulması gereken bir tedavi varsa çocuk doktorunun eşliğinde uyulur. Bu tedaviye rağmen idrar ya da dışkı kaçırma problemi yaşayan ya da muayene sonucunda bir problem olmadığı öğrenilen çocuklar için klinik psikolog doğru tedavi planını hazırlar ve uygular. Uzman tarafından tuvalet kontrolünü sağlayamamanın psikolojik nedenleri anlaşıldıktan sonra terapide o konular üzerine yoğunlaşılır. Gerekli görülürse aileyi bir çocuk ve ergen psikiyatristine yönlendirebilir. Ailelerin bu süreçte uzmanın dediklerini yapmaları ve tedaviyi aksatmamaları önerilir.