Çocuklara Paranın Değerini Öğretmek

Okul öncesi dönem çocuklar için yani erken dönem çocuklukta ekonomik kavramlar çocuklar için soyut kalabilir. Tıpkı diğer tüm konularda olduğu gibi bir konuyu çocuğa açıklarken veya anlatırken onun anlayacağı şekilde anlatmak çok önemlidir.

Çocuklara Paranın Ne Olduğunu Öğretmenin Yolları

Anne karnında başlayan çevreyi tanıma, anlamlandırma, uyum sağlama, öğrenme süreci her yaşta devam etmektedir. Çocuk her kavramda olduğu gibi ekonomik kavramların önemini, amacını ve işlevini ilk olarak aileden öğrenir. Erken çocukluk dönemlerinde “sünger” görevini üstlenen çocuk bu kavramların anlamını bakım verenlerinde sünger gibi çeker. Özellikle oyunlarında yaptığı alışverişler ailesinin ve çevresinin yansımasıdır. Tam da burada oyun kurmaya, yönetmeye ve sürdürmeye başladığı yaşlarda aslında hayatla ilgili çoğu kavramı öğretebiliriz çocuklara. 10-11 yaşlarına kadar soyut bir kavram olan ekonomik kavramları tam kavrayamasalar da bu davranışları öğrenmiş olurlar. Bunları öğrenirken dikkat edilmesi gerekenleri yazının ilerleyen kısımlarında okuyor olacaksınız.

Ekonomik Kavramları Çocuğuma Nasıl Öğretirim?

• Alışveriş oyunları oynayarak. Bunlar market, restoran, mağaza, vb. işletme oyunları olabilir. Burada dikkat edilecek şey çocuğun yaşına ve bilişsel becerilerine göre davranmaktır. Çocuk toplama, çıkarma, büyük, küçük kavramlarını bilmediği yaş döneminde olabilir. Burada amacın paranın işlevini öğretmek olduğunu unutmayalım. Bu yüzden “yanlış para üstü verdin, bunu vereceksin, …” gibi sayısal işlemleri doğru yapmasını çocuktan beklememeliyiz. “Alışveriş” kavramını ve bunun bir karşılığı olduğunu öğretmek amaçtır. Birikim yapmayı ve tutumlu olmayı yine bir oyuncak ile oyun üzerinden anlatabilirsiniz.
• Evdeki ve dışarıdaki ekonomik faaliyetlerinizi çocuk diğer davranışlarınızı izlediği gibi izliyor ve bu davranışlarınızdan öğreniyor olacaktır. Bu yüzden çocuğunuzun yanında soyut bir kavram olan para konusunu biraz daha hassas konuşmanız gerekebilir. Özellikle her istediği olmasın diye “paramız yok”, “bunu alırsak paramız azalır fakir oluruz”, “ekmek alacak paramız kalmaz” gibi gerçek dışı olabilecek, çocuğu caydırmak için kullanabileceğiniz cümleler; aksine soyut terimleri kavrayamadığı için çocukta yoğun kaygıya sebep olabilir. Çok sık tekrarlanırsa bu tarz cümleler çocukta obsesyonların, korkuların gelişmesine sebep olabilir. Bunun yerine sınır koymak, net tavır takınmak esastır. Burada bir diğer maddeye geçiyor olacağım;
• Çocuğa sorumluluk verin ve sınır koyun. Markete giderken, dışarı çıkarken alabileceği veya alamayacağı şeyler üzerine bilgilendirme yapın. Kendi parasını ona verin, “Ancak bu para kadar alabilirsin. Evimizde her şeye bir pay ayırıyoruz, senin istediklerin için de payın bu kadar. Bunun yeteceği kadar istediğini alabilirsin. Eğer istediğin bunu geçerse alamazsın çünkü elinde bu kadar para olacak. Bu paraya mesela ……(şunları) alabilirsin ama ……. (bunlara) yetmeyebilir. Eğer …. (bunları) almak istiyorsan paranı biriktirmen gerekir. Biz de bazen o an istediğimiz ama paramızın yetmeyeceği şeyleri alabilmek için biriktiriyoruz.” Diyerek birikim kavramını da anlatarak bir kumbara yapabilir ve sınırlarını çizmiş olursunuz. Çocuk dışarıda konuştuğunuz şeyleri normal ve dürtüsel olarak unutabilir, ağlayabilir, ısrar edebilir. Bu durumda konuştuklarınızı hatırlatarak çocuğun duygularını çocuğunuza yansıtmanız yeterlidir. Tutarlı bir davranış sergilemek önemlidir.
• Para, birikim, alışveriş gibi ekonomik kavramların anlatıldığı hikaye kitapları okuyabilir ve üzerine sohbetler edebilirsiniz. Hikaye bittiğinde konu üzerine sorular sorarak pekişmesini çocuğunuzun bilişsel olarak işlemlemesine yardımcı olmuş olursunuz.