Çocuklarda Göz Muayenesinin Önemi

Prof.Dr.Murat Karaçorlu  
Göz Hastalıkları Uzmanı

Gözler aslında çift olmasına karşın tek bir organ gibi çalışırlar.

Göz nasıl çalışır? Görme nasıl gerçekleşir?

Göze gelen ışınlar gözün ön kısmında bulunan korneayı geçerek göz içindeki lenste kırılmaya uğrar. Daha sonra vitre boşluğunu (camsı cisim) aşar ve gözün arkasında bulunan ağ tabaka (retina) üzerine odaklanır. Retinada oluşan görüntüler özel sinir lifi bağlantılarıyla göz siniri üzerinden beyine ulaştırılır. İki gözden gelen görüntüler beyindeki görme merkezinde analiz edilir ve tek bir görüntü haline dönüşür.

Yenidoğan göz muayenesi ne zaman yapılır ve daha sonra ne sıklıkla tekrarlan malıdır?

Çocuklarda göz sağlığı oldukça önem arz eden bir konudur. Çocuk ve göz hastalıkları alanlarındaki tıp uzmanlıkları derneklerinin ortak çalışmaları neticesinde çocuklarda yapılması gereken göz muayenesi takvimini aşağıdaki şekilde belirlemişlerdir:

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

• Yeni doğan dönemi (doğduğunda)

• Okul öncesi (2 yaş ile 3 yaş arası)

• Okul çağı (okula başladığında)

Çocuklarda düzenli göz muayenesi neden önemlidir?

İyi görme çocuğun fiziksel gelişimi, okul başarısı ve genel sağlığı açısından büyük önem taşır. Görmenin gelişimi bebeklik çağında başlar. Bu dönem içinde en kritik zaman doğumdan sonraki ilk 6 ay olmakla birlikte görme gelişimi ilkokulun ilk yıllarına kadar devam eder.

Görme sistemi bebeklerde ve küçük çocuklarda tam gelişmediğinden bu kişiler ancak belirli oranlarda görebilirler. Çocuklarda beyinde bulunan görme merkezinin gelişimini tamamlaması için her iki gözden eşit oranda gelen bilgilerin beyine aktarılması gerekir. Çocukların görme potansiyelleri gözlerini kullandıkça artar.

Eğer küçük bir çocukta beyine net görüntüler iletilemezse ileride geri dönüşü olmayan görme kayıpları ortaya çıkar. Problemler erken fark edilir ve tedavi edilirse iyi bir görüş elde etmek mümkün olur. Çocuklarda göz muayenesi düzenli aralıklarla devam etmelidir.

Çocuğun yaşına göre yapılan göz muayeneleri farklılık gösterir mi? Göz muayenesinde neler araştırılır?

Evet, çocuğun yaşına bağlı olarak yapılan muayenede farklılıklar olabilir. Bebeklerde yapılan muayenede ailenin göz hastalıkları öyküsünü öğrenmek önemlidir. İlk muayenede göz kapağı, kornea ve göz bebeği incelenir ve göz hareketleri ile görmesi değerlendirilir. Bebeklere bu amaçla bazı ışık refleks testleri uygulanır.

Üç yaşından sonra yapılacak muayenede görme keskinliğini ölçmek için yaşa uygun görme testleri uygulanır. Çocukla kooperasyon sağlanması güç de olsa göz dibini değerlendirmek için oftalmoskopik muayene yapılır. Bu yaş grubundaki çocukların göz muayenelerinde aileden alınacak bilgiler ile sorulara alınacak yanıtlar da önemlidir. Ailelere çocuğun objelere nasıl baktığı, televizyonu nereden seyrettiği, göz hareketlerinde ara ara değişikliklerin olup olmadığı, bir kaza veya başa isabet eden bir travma geçirip geçirmediği mutlaka sorulmalıdır.

Hangi doğumlarda göz muayenesi daha fazla önem ve aciliyet kazanır?

Erken doğan ve düşük doğum tartılı bebeklerde retinanın gelişimini tespit etmek açısından göz muayenesi çok önemlidir. Bu bebeklerde göz muayeneleri konu ile ilgili tecrübesi olan göz hekimleri tarafından yapılmalı ve gerekiyorsa tedavi programına alınmalıdırlar. Bu tür bebeklerde düzenli aralıklarla yapılacak takiplerin sağlıklı göz gelişimi açısından önemi vardır.

Bebeklerde yapılan “kırmızı refle” testi ne demektir?

Bu test bebeklerin görme ekseni boyunca herhangi bir kornea bozukluğu, katarakt varlığı, retina bozukluğu veya nadir bir tür göz tümörü olan retinoblastom şüphesini ekarte etmek için uygulanır. Test karanlık bir odada oftalmoskop ışığı kullanarak ve göz bebeğinin maksimum büyüklüğü sağlanarak yapılır. Alınan ışık yanıtının kırmızı veya kırmızıya yakın olması gerekir. Beyaz ışık reflesi alındığında bahsi geçen hastalıklar diğer muayene ve tetkik yöntemleriyle araştırılır.

Çocuklarda sık ortaya çıkan göz bozuklukları nelerdir?

Çocuklarda en çok görülen göz bozuklukları düzeltilmemiş kırma kusurları, şaşılık ve göz tembelliğidir. Bu hastalıklar çoğu zaman birbirleriyle bağlantılı olabilir. Çocuk sağlığı açısından bu tarz görme kusurlarının tedavisine önem verilmelidir.

Göz Hastalıkları Uzm. Prof. Dr. Murat Karaçorlu’nun “Çocuklarda Göz Kayması Tedavisi” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.

Çocuklarda kırma kusuru tespiti nasıl yapılır? Bebeklerde veya konuşamayan çocuklarda gözlük ölçümü yapmak mümkün müdür?

Yeni doğan döneminden başlayarak her yaşta göz muayenesi yapılabilir ve görme düzeyleri ölçülebilir. Bunun için değişik testler ve yöntemler mevcuttur. Ölçümler için her iki göz ayrı ayrı kapatılarak test edilir. Harfleri ve sayıları okuyamayan çocuklarda resimler ve değişik semboller kullanılarak görme düzeyleri ölçülür. Ayrıca küçük çocuklarda kameralarla göz bebeğinden yansıyan ışınların değerlendirilmesi ile göz numaraları saptanır.

Bebeklerde göz sulanması ne anlama gelir? Ne zaman tedavi etmek gerekir?

Gözyaşı normal üretimini yapmasına rağmen eğer gözyaşını toplayan kanal tıkalı ise gözyaşının normal içe boşalımı gerçekleşemez ve dışarı yüze doğru akar.

Yeni doğan bebeklerde “doğumsal dakriostenoz” adı verilen gözyaşı kanalının kapalı olması durumuna rastlanır. Doğumdan sonraki birkaç hafta veya ay içinde kanallar kendiliğinden açılır. Eğer açılmazsa gözyaşı kesesi üzerine masaj uygulanır. Bununla başarılı olunamazsa drenajı sağlamak için kanalı çeşitli yöntemlerle açmak gerekir. İlk 1 yaş içindeki dönemde basit yöntemler ile tedavi sağlanabilir. Geç kalınmış veya yeterli tedavi yapılmamış hastalarda tabloya enfeksiyon eklenebilir.

Bebeklerde göz tansiyonu yüksekliği (glokom) görülür mü?

Evet. Yeni doğan bebeklerde görülen önemli hastalıklardan biri de doğuştan glokomdur. Diğer bir adıyla; bebeklerde göz tansiyonu. Bu hastalık başlangıçta belirti vermez. Fakat zamanla bebeğin gözünde bir büyüme dikkati çeker. Beraberinde ışığa bakamama ve sulanma gibi belirtiler ortaya çıkar. Tedavi edilmediği takdirde gözün saydam tabakası zamanla bulanıklaşır ve giderek görme kaybolur. Eğer hastalığın başlangıç döneminde erken tanı konulursa yapılacak ameliyatla göz tansiyonu düşürülüp görme kaybı önlenebilir.

Bebeklerde görülen glokom, yetişkinlerde görülen glokoma oranla daha inatçı bir glokom türü olup bazen birkaç ameliyat gerektirebilir.