ÇOCUKLARDA PLANLAMA BECERİSİ
Okul dönemi çocukların anne ve babalarından sık sık “Çocuğum çok dağınık, ne yapsak odasını, kişisel eşyalarını toparlamıyor. Okul eşyalarını okulda unutuyor, kişisel sorumluluklarını yerine getiremiyor, ders çalışmaya bir türlü başlayamıyor, defalarca söylememe rağmen beni sanki duymuyor!” sözlerini duymaktayız.
Beyinde yürütücü işlevler içerisinde yer alan planlama becerisi gelişmeyen çocuklar okul, ev gibi sosyal alanlarda organize olmakta, bu alanları sistemli olarak dengelemekte güçlük yaşarlar ve bu nedenle ebeveynlerinden, öğretmenlerinden çeşitli geribildirimler alırlar.
Planlama becerisi nedir?
Planlama becerisi çocukların ve yetişkinlerin gündelik hayatta bir yemek yaparken, matematik problemi çözerken, araba kullanırken, okul çantası hazırlarken farkında olmadan kullanılan, zamanla otomatikleşen bir beceridir.
Genel olarak nitelendirecek olursak planlama becerisi; karşılaşılan bir problem durumuna uygun çözümler üretip, stratejiler geliştirme, değişen problem durumlarına uygun yeni stratejiler geliştirebilme, seçilen çözüm ve stratejilerin uygulanıp değerlendirildiği bir alandır.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaPlanlama, aynı zamana öğrenmenin temellerini de oluşturan bilişsel alt becerilerden bir tanesidir. Planlama becerisi zayıf olan çocuklar çoğunlukla bir matematik problemi çözmek için nereden başlaması gerektiğini bilemeyebilir, problemi uygun çözüm adımlarına göre çözmeyi başaramayabilir, işlem önceliği belirleyemeyebilir, okuduğu bir metni akışına uygun şekilde özetleyemeyebilir, kavram çağrışımlarını belirlemekte zorluk yaşayabilir, okuduğunu yanlış anlayıp düzeltemeyebilir ve neden sonuç ilişkisi kurmakta zorluk yaşayabilir.
Planlama becerisi gündelik hayatta, akademik alanlarda oldukça önemli bir faktördür.
Çocuklarda planlama becerisi nasıl ve ne zaman kazandırılmalıdır?
● Çocuklarda planlama becerisi gelişiminde anne ve baba rolü oldukça önemlidir. Demokratik bir tutum sergileyen ebeveynlerin çocukları planlama becerisini daha hızlı kazanabilmektedir.
● Okul öncesi dönemde çocuklara gündelik yaşam becerileri, öz bakım becerileri ile ilgili sorumluluklar vermek planlama becerilerinin gelişiminin temelini oluşturmaktadır. Bu sorumluluklara kıyafet seçimi, oyuncak sorumluluğu, tuvalet becerileri örnek verilebilir.
● Okul öncesi dönem ve okul dönemi başlarında çocuklar genellikle aktiviteleri ebeveynlerinin yönlendirmesi ile yaparlar. Ebeveynler genellikle çocukları fikrini almadan onlar için planlar yaparlar. Planlar ile ilgili çocuklarla sohbet edilmesi, çocuklara sorulması, ya da önceden organizasyonu yapılan bir plan hakkında çocuğa önceden haber verilmesi , zaman ile ilgili bilgilendirme yapmak planlama becerisinin temelini oluşturan önemli unsurlardan biridir.
● Zaman yönetimi becerisi de kuşkusuz, planlama becerileri gelişiminde oldukça önemlidir. Okul öncesi dönemde ya da okul döneminde zamanı belirli etkinlikler yapmak oldukça faydalı olacaktır.
● Planlama becerisini amaçlı olarak yapılan seçimler olarak nitelendirecek olursak, çocuklara özgürce seçim yaptırmak ve yapacağı seçimleri destekleyici tutumlar sergilemek oldukça önemlidir.
● Çocuklara bir durum ya da olayla ilgili açık uçlu sorular sormak, seçim ve tercihlerini öğrenmek, bunlara saygı duymak planlama becerilerinin gelişmesine yardımcı olacaktır.
● Çocuklara oyunları sırasında da açık uçlu sorular sormak, yorum geliştirme, strateji üretebilme becerilerinin gelişimini sağlayacaktır. Bununla ilgili dur, düşün, harekete geç tekniği oldukça faydalı olmaktadır.
● Okul dönemi çocuklarda anlamlı öğrenmeler yaratılması için, zihinde hayali tasarım yapma, probleme uygun plan-strateji geliştirme ve bunları değerlendirme yöntemleri öğretilmelidir. Bu akış ayrıca çocuklarda matematiksel düşüncenin temelini oluşturacaktır.
● Çocuklara bir gününü oluş sırasına göre anlattırmak, olumlu- olumsuz deneyimleri ile ilgili yorumlar yaptırmak, gündelik plan yapmasına yardımcı olmak, okuduğu metni özetlemesini ve problem çözerken işlem basamakları anlatmasını istemek de planlama becerilerin gelişimine faydalı olacak etkinliklerdir.
● Ek olarak planlama becerisi gelişimini destekleyici kutu oyunları oynamak da hem aile içi iletişim gelişimine hem de planlama becerisi gelişimine katkı sağlamaktadır.
Çocuklara planlama becerisi kazandırırken, ebeveynlerin iletişim kanallarını olumlu bir şekilde kullanmaları, çocukların fikir ve düşüncelerine saygı duymaları, eleştirel olamadan hayal güçlerini destekleyici geri bildirimlerde bulunmaları, pozitif disiplin ilkelerini benimsemeleri, süreçte motive edici çeşitli ödüller vermeleri, olumlu beden dili kullanmaları oldukça önemlidir ve süreci olumlu destekleyici etkiye sahiptir.
Yararlanılan Kaynak:
Erken Çocukluk Döneminde Düşünme Becerilerinden Planlama ve Derin Düşünmenin Geliştirilmesi Eğitim ve Bilim Dergisi , 32. Cilt, 144. Sayı; Elif Dağlıoğlu-Figen Çakır AİBÜ
