Deprem Çocuğu Nasıl Etkiler?

Depremi yaşayan çocukları ele alırken aile ve yakın çevrede kayıp yaşayanlar için farklı, kayıp yaşamadan depremi atlatanlar için farklı ele almalı.

Hepimizin bildiği gibi, ülkemizin büyük bir bölümünde çok büyük yıkımlara ve kayıplara yol açan bir deprem yaşadık. Depremi yaşayanlar da deprem bölgesinden uzakta olanlar da bu büyük afetten etkilendiler. Ancak etki dereceleri, kayıpları olup olmamasına, depremi yerinde yaşayıp yaşamamalarına göre değişkenlik gösterecektir. Hepimiz, her şeyin çok yeni olması, depremi yaşayan birçok insanın öncelikle yaşam savaşı vermesinin şokuyla şaşkın ve çaresiziz.

Depremi yaşayan çocuklar hakkında konuşmak gerekirse, çocuklara yaklaşım; aile ve yakın çevrede kayıp yaşayanlar için farklı, kayıp yaşamadan depremi atlatanlar için farklı olacaktır. Her iki grupta da çocuklar uyku ve yeme bozukluğu yaşayabilir, davranış değişikliği gösterebilirler.

Depremde Kayıp Yaşayan Çocukların Tepkileri Nelerdir?

• Ağlama
• Öfke belirtileri
• Nedensiz çıkışlar
• Sessizleşme
• Duygusal çöküntü vb. durumlar ortaya çıkabilir.

Bu durum son derece normaldir. Bu gibi durumlarda çocukların yanında profesyonellerden çok geride kalan aile bireylerinden birisi ya da birkaçı olacak, büyük çoğunlukla onlar da kendi yaslarıyla meşgul olacaktır.

Kayıp yaşanan ailelerde kaybın yanında ailenin bu kayba gösterdiği tepki de çocuğun yaşayacağı duyguları etkileyecektir. Kayıp karşısında hele ki böyle bir durumda hem yetişkinler hem de çocuklar çok ağır tepkiler verebilirler. Yetişkinlerin verdikleri tepkilere uzun süre maruz kalan çocuklarda kayıp + ağır yas yaşantısı sonrasında tepkiler daha da ağırlaşabilir. Çocuklar da yetişkinler de duygusal rahatsızlıkların yanı sıra fiziksel rahatsızlıklar da yaşayabilirler. Burada çocuklar uzun müddet, ailenin yasına ve tepkilerine maruz kalabilir ve daha da içine kapanabilir ya da üzüntü duyabilir.

Deprem Sonrasında Çocukla İlgilenecek Kişiler İçin Tavsiyeler

• Öncelikle çocuk üzerinde güven oluşturmaları, çocuğun güvenini sağlamaları,
• Ten teması kurmaları sarılmak vb.,
• Çocuğu çok dikkatle dinlemeleri, konuşmak istemediğinde zorlamamaları,
• Kayıpların geri gelmeyeceğini ama onlar hakkında her zaman konuşabileceğimizi anlatmaları,
• Soru sorduğunda abartıya kaçmadan gerçekçi cevaplar vermeleri,
• Sabırlı olmaları önem taşımaktadır. (Bu noktada anne ya da babaya depremi yaşayan ve hem kendisi hem çocukları için anne babaya fazladan bir yük getirecektir, ancak yine de mümkün olduğunca sabırlı olmaya çalışmak önem arz etmektedir.)
• Çocukların aile bireylerinden sağ kalanların yanında olması da son derece önemlidir. Depremzede anne baba kendisini pek çok şeyi bir arada düşünmek zorunda hissetmektedir.
• Evinin güvenli olup olmadığını, evi yıkılmışsa barınma sorununu nasıl çözümleyeceğini,
• Çocuğunun geleceğini,
• Sonrasında güvende olup olmayacağını ve daha pek çok soruyu cevaplamaya çalışmaktadır. Bu noktada pek tabiidir ki yetişkinlerin de profesyonel desteğe ihtiyaçları olacaktır.

Depremzede Çocuklar İçin Ne Yapılabilir?

• Öncelikli olarak ailenin (sağ kalanların) bir arada olmasını sağlamak güven duygusunu tazeleyerek endişeyi bir nebze azaltacaktır.
• Beslenme ve barınma ihtiyaçlarının mümkün olduğunca çözümlenmesi de hem çocuğa hem de yetişkine yalnız olmadığı hissini yaşatacak ve umudunu artıracaktır.
• Çocuklar bu dönemde anne ya da baba ile uyumak isteyebilirler ya da tam tersi anne babalar çocuklarına yetişemeyecekleri endişesi ile onunla uyumak isteyebilirler. Her iki durum da son derece normaldir ve hayat normale dönünceye kadar devam edebilir.
• Çocuklar anne babalarına ya da öğretmenlerine pek çok soru sorabilirler;

              - Neden deprem oldu?

              - Neden evler yıkıldı?

              - Tekrar deprem olacak mı?

• Çocuklara ülkemizin deprem kuşağında olduğu söylenebilir. Ancak böyle bir depremin çok ender olduğu, evlerin daha sağlam yapılması gerektiğinden söz edilebilir.
• Depremin çok önceden tahmin edilemeyeceği ancak önlemlerin önceden alınabileceği konuşulabilir. Çocukların bu bilgiyi anne babalarından almaları gerekir. Bu cevapların çocuklara yaşlarına uygun bir şekilde verilmesi gerekir. Söz gelimi; “merak etme, bundan sonra deprem olmayacak” demek yerine “artık önlemlerimizi aldık, bak birlikteyiz, deprem olduğunda da yapman gerekenler bunlar” demek daha gerçekçi ve rahatlatıcı olur.
• Depremzede çocuklar için hayatın en kısa zamanda normal seyrine dönmesi de çok önemlidir. Çadır kent vb. toplu yaşam alanlarında oyun ve eğitim çadırlarında eğitimli gönüllüler aracılığıyla bu tip bir hizmet verilebilir ve çok da yararlı olduğu 1999 depreminde yapılan benzer çalışmalarda görülmüştür.

Sonuç olarak büyük bir deprem, büyük bir yıkım, büyük bir kayıp yaşadığımız ortadadır ve bu durum hepimizi az ya da çok uzun bir süre etkileyecektir. Kurtarma, beslenme ve barınma ihtiyaçlarının giderilmesinin hemen ardından çocuklar için eğitim ve psikolojik-pedagojik destek çalışmalarının, yetişkinler için de psikolojik destek çalışmalarının ivedilikle başlaması gerekmektedir.

**** **** ******

Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.

Deprem sonrası çocuklara nasıl yaklaşılmalı?

Oğlum 3 yaşında. Malatya’dan İstanbul’a geldik. Kaç gündür gece yatağım sallanıyor, uyuyamam diye ağlıyor. Bir yere gidelim deyince “orası yıkıldı mı” diyor. Sürekli kulağımı tutuyor ve sadece üstümde uyuyor.

Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon: Milletimizi yasa boğan bu felaketi yaşayan sizlere geçmiş olsun. Dilerim ailenizden ve yakınlarınızdan bir kayıp olmamıştır. Güç ve sabırla güçlüklerin üstesinden geleceğinize inanıyorum. Dualarımız ruh ve beden sağlığına bir an önce kavuşmanız için.

Oğlunuzun ve sizin ne yaşadığınızı bilmemekle beraber belli ki çocuk çok sallanmış, çok korkmuş. Uyursa sallanacağından korkuyor. Bir yere giderse orasının yıkılacağından korkuyor. Geldiği yerin yıkılmış olmasından korkuyor

Malatya’da yaşadıklarınızı onunla konuşun. Burada güvende olduğunuzu, binanın çok sağlam olduğunu ve yıkılmayacağını anlatın.

Kulağınızı tutuyor ki sizden ayrı kalmasın, yanından ayrılmayasınız. O kulağınızı tutunca elini tutun öpün “bak el eleyiz” deyin. Ona sarılın, sırtını sıvazlayın, yanağını okşayın ki kendini güvende hissetsin. Şu anda oğlunuzun güven sevgi şefkat ve anne ile yakınlığa ihtiyacı var. Bu ihtiyaçlarını karşılayın. Onu rahatlatmak size de iyi gelecektir

Kolay gelsin

2 yaşında deprem yaşayan çocuğa nasıl yaklaşılmalı?

24 aylık bir kız çocuğum var. Hatay İskenderun’da deprem anını birlikte yaşadık. Deprem anında uyandı ve sürece şahit oldu. 3 kişilik ev ortamımız vardı fakat şuan dede, nene, dayı vs. yakın akraba olarak yaklaşık 10 kişilik bir ortamda bulunuyor. 3 ay sonra da kardeşi olacak inşallah. Geçtiğimiz 2 haftalık süreçte her hareketi normaldi fakat son 2 gündür sürekli sallanıyoruz demeye başladı. Bizde "evet sallandık ama artık bitti. Birlikteyiz ve güvendeyiz" diyoruz. Bilinçaltında bazı şeyleri yaşıyor olabilir mi? Bu süreci nasıl yönetmeliyiz ve nasıl davranmalıyız? Hangi hal ve hareketleri gözlemlediğimizde uzman desteği almalıyız? Bizlere bu konulara bilgi verebilirseniz seviniriz.

Şimdiden teşekkür ederiz.

Saygılarımla....

Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon: Merhabalar,

Öncelikle geçmiş olsun, ülkemizi maddi manevi yıkan bu depremden felaketinden sağ kurtulduğunuz için gözünüz aydın. Eminim hepimiz gibi içiniz yanıyordur, dilerim yakınlarınızdan kaybınız olmamıştır.

Sallanıyoruz dediğinde, "Evet çok sallandık değil mi? Gel nasıl sallandığımızı büyüklerimize gösterelim" deyin, anne kız elele sallanın. "Evimizde iken sallandık ama ailece buraya geldik, burada sallanmıyoruz. Burada hep beraberiz, anne, baba, nene, dede, dayı ........herkes burada, güvendeyiz, rahatız, beraberiz" deyin. Bunu söylerken ona sarılın, sevginizi hissetsin, kendini güvende hissetsin".

Yaklaşımınız çok doğru, aynı şekilde konuşmaya devam edin.

Yakında doğacak bebeğinizin sağlıklı gelmesini dilerim, size, tüm ailenize, çevrenize ve tüm milletimize depremsiz, sağlıklı, huzurlu günler temenni ederim.