İçerikler
Tuvalet Eğitimi İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tuvalet eğitiminde temel prensip ödüllendirmedir
- Bu ödüllendirme sözel ya da davranışsal ödüllerdir. Çocuğunuz, çişini ya da kakasını altına yapmak yerine tuvalete yaptığında bunun ne kadar gerekli, hoş, önemli ve başarılı bir davranış olduğunu fark etmeli. Başlangıçta çocuğunuzu tuvalete her gittiğinde onu sözel olarak ödüllendirin. Bu başarısını çocuğunuzun hayatında önemli olan kişilere (baba, büyükanne, dede vs.) çocuğunuz yanınızdayken anlatın. Fakat asla ceza uygulamayın. Arada çiş kaçırmaların olması derece normaldir. Çocuğunuza da bunun normal olduğunu ve bu eğitimde çabasını ödüllendireceğinizi fark ettirin. Çişini tuvalete yapmak yerine altına ya da yatağına yapan çocuğunuzu asla azarlamayın, utandırmayın ve özellikle diğer aile fertlerinin ve başka insanların yanında aşağılamayın. “Bir dahaki sefere başaracağına inanıyoruz” deyin.
- Çocuğunuzun sizi tuvalette izlemesine izin verin. Çocuklar kendi cinsiyetindeki ebeveyninin tuvaleti kullanma biçimini model alırlar. Çocuğun anne-babasını izlemesi, bu merakını başka kaynaklardan gidermeye çalışmasından daha sağlıklıdır.
- Çocuğunuzun bezini artık çıkarmayı düşünüyorsanız, bezini tuvalette değiştirmeye başlamanız, onun bu mekanla bu eylemi eşleştirmesi açısından da etkili olur.
- Çocuğunuzun altını temizlerken ona yumuşak davranın. Uzamış bir tuvalet eğitimi kızgınlığını, çocuğunuzun altını değiştirmeye eylemine yansıtmamanız çok önemli. Çünkü bu tavır, çocukların kaygılarını artırabiliyor ve temel güven duygusu gelişimi bu evreden başlayarak olumsuz etkileyebiliyor.
- Çiş ve kaka yapmaktan bahsederken, pis, iğrenç, kötü kokuyor gibi kelimeler kullanmayın. Bu yaklaşım çocuklarda tuvalet ve tuvaletle ilgili konulardan iğrenmeyi ve hatta korku duygusunu geliştirebiliyor. Bu da kendi başına tuvalete gitmelerini ve kendi temizliklerini becermelerini zorlaştırıcı bir etken olabiliyor. Hatta birçok çocuğun bu nedenle tuvaletten korktukları, çiş ve kaklarını tutmaya eğilimli oldukları biliniyor. “Çişli ve kakalı kalmak pistir” demek yerine “altının kuru ve temiz olması çok hoş ve rahat bir duygudur” demeniz gerekiyor. Çünkü yaklaşım açısından bu iki cümle arasındaki fark çok önemli.
- Kendi başına külotunu indirmesini ve tekrar giymesini öğretin. Tuvalet temizliğini kendi başına nasıl yapabileceğini gösterin. Bu eylemleri mümkün olduğunca kendi başına yapabilmesini destekleyin. Sifonu çekmek, ellerini yıkamak, havlu kullanmak gibi tuvaletle ilgili diğer becerilerini de geliştirin ve her seferinde bu işleri yapmasına izin verin.
- İsterse lazımlık kullanmasına izin verin. ilk kez tuvalete oturacak çocuğunuzun ürkmemesi (Özellikle de içine düşme tehlikesi varsa) ve çişini-kakasını yapmak istememesini doğal karşılayın. Unutmayın ki bu gerçekten çocuklar için zor bir “ilk” deneyimdir. Ama lazımlığı uzun süre kullanmayın. Onun klozetten korkmasını engellemek için, klozetin üstüne çocuklar için yapılmış klozet kapaklarından takabilirsiniz. Başlangıçta belirli aralıklarla lazımlığa ve sonra da klozete oturmasını (tuvaletini yapmadan) ödüllendirin. Çocuğunuz kendini tuvaletin üstünde güvende hissetmeli. Basamak türü yükseltiler klozete rahat ulaşmasını sağlar ve ayrıca otururken kendisini daha güvende hissetmesine yardımcı olur.
- Tuvalet kağıdı kullanımını öğretin. Temizliğini yetirince yapamadığında sert bir şekilde müdahale etmeyin; bunun yerine temizliği kolaylaştıracak yollar öğretip başarmasına yardımcı olun. Onun elini sürmesine engel olursanız, uzun süre size ve sizin olmadığınız zamanlarda da başka yetişkinlere bağımlı kalacaktır. Bu da çocuğunuz açısından başka riskleri de beraberinde getirebilir. Yeni öğrenilen hiçbir beceri başlangıçta mükemmel değildir. Ona zaman vermeli ve bu becerisini geliştirmesi için fırsat vermelisiniz.
- Sabırlı olun. Çocuğunuz bu sürecin başaramayacağı ve sürekli stres yaratan bir durum olduğunu düşünmemeli. Bu, onun için doğal ve keyifli bir süreç olmalı. Eğitimin temel kuralı kararlılık ve düzendir. Eğer tuvalet eğitim programını belirli bir düzen içinde kararlılıkla uygulayabilir ve çocuğunuzun da bunu başarmaktan keyif almasını sağlayabilirseniz bu kontrolü kolayca kazandırabilirsiniz. Sürekli bu konunun konuşulması, sık sık tuvalet eğitimi ile ilgili endişelerin dile getirilmesi çocuk üzerinde bir baskı yaratabilir. Bu da bu sürecin uzamasının dışında çocuğun gerginliğinin de artmasına sebep olacaktır.
- Tüm yeterli ve olumlu çabanıza rağmen 4 yaşından sonra da çocuğunuzun alt ıslatma problemi devam ediyorsa, önce durumun fizyolojik kökenli olabileceğini düşünerek onu tıbbi bir muayeneye götürün. Önce çocuk doktorunuzu ve eğer ihtiyaç duyulursa ardından da bir üroloğun tıbbi değerlendirme yapması gerekir. Muayene sonucunda tıbbi bir sorun saptanmadıysa sorunun psikolojik kaynaklı olma olasılığı düşünülebilir. Bu durumda profesyonel bir yardıma başvurulmalı, durumun ruhsal kökenli olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bir uzman yardımıyla tuvalet eğitimi programı yeniden gözden geçirilmeli, çocuğunuzun bireysel faklılığı göz önünde bulundurularak gerekirse ona ve ailenize özel yeni bir yaklaşım belirlenmelidir. Bazen uygun olmayan tuvalet eğitimi yaklaşımları da çocukların tuvalete alışmasına engel oluşturabilir. Sebebi doğru saptamak, doğru çözümü belirlemek açısından da önem taşır.
- Çocuğunuz bazen tuvalet eğitimi kazanmış olmasına rağmen yeniden alt ıslatmaya başlayabilir. Bu durumda da yaklaşım öncelikle, tıbbi bir sorun olup olmadığından emin olmak olmalıdır. Çocuklar gerginlik, sorun ve sıkıntı yaşadıklarında bunu değişik yollarla belli edebilirler. Alt ıslatma sorunu da bu yollardan biri olabilir. Bazen çocuğunuz, yeni doğan bir kardeşi varsa, sizin bebeğe gösterdiğiniz ilgiyi kıskanır. Bunun sonucunda da altını yeniden ıslatmaya başlayabilir. Bu, annenin ve çevredeki diğer yetişkinlerin ilgisini yeniden kendi üzerine çekme çabası olarak nitelendirilebilir. Ya da aile içi iletişim problemleri, anne-baba arasındaki tartışmalar, çocuğun yeterli sevgi ve ilgiden yoksun olması, çocuk ihmal ve istismarı ve okul sorunları vb. gibi sorunlar da alt ıslatma sorununun oluşmasına neden olabilir.
Tuvalet kağıdı kullanımını öğretin.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışma
*****
Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.
Tuvalet eğitiminin başlangıcında çiş kaçırma
Merhaba hocam, bir konuda sizden bana yol göstermenizi isteyecektim
Kızım 34 aylık. Bu ikinci tuvalet eğitimi denememiz. İlki temmuzdaydı çıkmaza girdi ve beze döndük. Sonra kuzum kakasını yaparken söylemeye başladı, klozeti biliyordu, bezi istemiyordu, çişi geldiğinde durup ıkınıyordu, anlıyordum bez istemiyordu ki (hazır olduğunu düşündüm).
Başladık ilk gün tabi her yer çiş. Olur dedim süreç bu. Sonra ikinci gün anne çişim geldi dedi, “hadi kızım koş” dedim koştuk ve klozete yaptı. “Basardın” dedim cesaretlendirmek için farkında oldu durumun. Hatta içimden dedim “tamam çözdük bu işi” ama bunun farkında olmasına rağmen arada yetişip arada kaçırıyoruz. Tutamıyor :( tam çişi yaparken “çişim var” diyor. Ne yapmam lazım? (eğitimde 5.gündeyiz)
Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon: Merhabalar,
Eğitime devam edin. Klozetin üzerine bir küçültücü (adaptör), klozetin önüne de bir basamak koyun.
· Çişim geldi, kakam geldi demesini beklemeden, tuvalete el yıkamaya, mendil yıkamaya, bebek yıkamaya gidin, "Hazır burada iken çişini de yapıver" deyin ve klozete oturtun, "Çişin var mı?" diye sormayın.
· Oynarken de sürekli "çişin var mı? Çişin varsa söyle" demeyin.
· "Çişim var" dediğinde, kaçırsa da klozete koşun ve oturtun, haber verdiği için teşekkür edin.
· Rüşvet/ceza, kızma, azarlama/aşırı tezahürat yok.
· Bez kullanmadığına göre, bildiğimiz külotlara benzeyen alıştırma külotu kullanın (içine bez yerleştirilen külotlardan değil, tıpkı külota benzeyen çişi dışarı taşırmayan, içi emici pamuk dışı naylon olan, pull up denen alıştırma külotu kullanın).
Kolay gelsin
* * * * * * * * * * * *
ÇocukluDünya Yıllık Premium üyeleri uzmanlarla organize ettiğimiz seminerlere katılarak sorularını sorabiliyor. Siz de bu seminerlere katılıp sorularınızı sorabilir ve diğer üyelerimizin deneyimlerinden faydalanabilirsiniz. Yaklaşan etkinliklerimizi ve eski seminerlerin video kayıtlarını websitemizdeki Seminerler kısmında görebilirsiniz. Aşağıda daha önce sorulan sorulardan bazılarını ve cevaplarını görebilirsiniz.
Çocuğum çişi geldiğini söylemiyor
Çocuğum normalde konuşuyor, bütün sıkıntılarını anlatabiliyor, ama ben bir türlü tuvalet alışkanlığı kazandıramadım. İlk başta klozeti çok reddediyordu, şimdi oturuyor, ama çişi geldiği zaman söylemiyor. Kakasını yapsa da altına yapmak istediğini söylüyor ve nasıl bir yol izlemem gerektiğini bilmiyorum açıkçası. Çok fazla üstüne de gitmiyorum ama aslında öğrenebileceğini düşünüyorum çünkü konuşuyor, bütün derdini anlatabiliyor. Ama ne yapmam gerektiğini bilmiyorum.
Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon:Konuşuyor derdini anlatıyor. Hani bu onun konuşma becerisinin erken geliştiğini gösterebilir. Ama tuvalet eğitimi çok çok farklı bir konu. Bir kere sinyalleri bekleyin. Her zaman söylediğim gibi, hani "Bez istemiyorum, ben oturağa yapmak istiyorum, ben çişimi şuraya yapacağım" gibi bilgiler geliyor mu? Eğer gelmiyorsa belki de çocuk hazır değildir. Ama gitti, diyelim çişini oturağa yaptı. Gitti, çişini klozete yaptı. Teşekkür ederim, diyorum. Kendi kendine bu işi çözdüğünü hallettin. Ama şunu hiç söylemeyin: "Sen artık büyüdün, sen artık abi klozete yapmalısın" gibi ifadeler kullanmaktan kaçının. "Hep hazır olun" diyorum ki, hazır olduğun zaman hep hazır olduğunun ifadesini kullanıyorum. Klozetin yanı başına ona bir oturak koyun, orada dursun klozetin. Üzerine de bir küçültücü koyun, bu eczanelerde oyuncak dükkanlarında satılan. Klozetin önüne bir küçük basamak koyun, hani ona çıkıp klozete oturması kolay olsun diye. Ve bu arada da altı bezli, pantolonlu, külotlu donlu iken oturtun klozetin üstüne. Otururken ayakkabılarını çıkarın, çoraplarını çıkarın. Hani orası güvenlidir, oradan içeri düşemez gibi bir güven pekiştirmesi yapan, o şekilde. O arada da, hazır olduğun zaman haber ver yaparız, götürürüm seni tuvalete gibi. Yapar yaptığın, anne kaka yaptım, dediğin, dedi. Teşekkür ederim, haber verdiğin için, deyip bezini değiştirin. Bezini değiştirirken, mesela kakasını klozete atın ve sifonu ona çektirin. Bezimi değiştir, diye geldiği zaman, tabi, hemen değiştiriyorum de, ama biraz oyalanın, bakalım, bakalım rahatsız oluyor mu? Bu yaş çocukları, bez değiştirilmesini de sevmiyorlar. Başlarından bir tişört geçirilmesini de sevmiyorlar, atletlerini çıkardığınız zaman da hoşlanmıyorlar. Ona böyle bir kıstırılmışlık, sıkıştırılmışlık hissi yaşıyorlar ve bundan çok rahatsız olabiliyorlar. Onun için böyle elini ıslak mendil vermek, eline bezi vermek. "Sen şimdi bunu sıkı sıkı tut" demek. Bazen yere yatırmak, yerde değiştirmek, bu tip şeyleri yapabilirsiniz. Bir de çok çabuk olmanız lazım. Bazı çocuklara yatırarak değiştiremiyorsunuz. O zaman da ayakta değiştirmeye özen gösterin. Acele etmeyin hazır olmadan bezini çıkardığınızda kaka tutma, kabızlık ve bundan kaynaklı sağlık sorunlarına kadar gidebilir.
