Fiziksel gelişim bebek gelişiminin en rahat gözlemlenebilecek alanıdır. Baş, omuz ve sırt kasları güçlenen bebek başını daha uzun süreler dik tutabilir. Kollarını açar, göğsünde birleştirir ve hareket halindeki el ve kollarını izlemekten keyif alır. Kol altlarından tutulduğunda ayakları sert bir zemine değdiğinde bebek bir süre dik ve desteksiz durabilir, adımlamaya benzer hareketler yaparak bacaklarını hareket ettirir. Bebek her ne kadar bu pozisyonda durabilse de uzun süre bu şekilde tutmamak gerekir.
Bebeğin boyunun ve kilosunun ortalama olarak ne kadar olması gerektiğinin bilinmesi bebeğin fiziksel gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini takip edebilmeyi kolaylaştırır. 4 aylık bir kız bebeğin kilosu ortalama 6 kilogram ve boyu ortalama 61 santimdir. 4 aylık erkek bebeğin kilosu ise ortalama 6,5 kilogram ve boyu da ortalama 63 santimdir.
Bebek bu ayda hareket halindeki nesne ve insanları uzun süre izleyebilir ve takip edebilir. Etrafındaki sesler hala ilgi çekicidir. Sesin geldiği yöne doğru başını çevirir ve kaynağını arar. Algılayabildiği görüntü ve sesler artmıştır bu nedenle daha fazla şey öğrenmeye başlar. Anne-babanın ve sevdiği kişilerin oyunlarına az da olsa karşılık vermeye başlar. Doğumdan itibaren bebekle konuşmak, etrafındakileri ona anlatmak ve tanıtmak ve göz teması kurmak zeka gelişimi için oldukça önemlidir.
Bebek bu ay da ihtiyaçlarını ifade etmek için ağlar. Acıktığında, uykusu geldiğinde ve sıkıldığında ağlayacaktır. Sevdiği birinin yanına gelmesi bebeği sustururken, yalnız kalmaktan hoşlanmayan bebek oyun oynadığı, iletişim kurduğu kişiler yanından gidince ağlamaya başlayabilir, huysuzlaşır.
Bebeğin psikolojik gelişimi, bilişsel, duygusal ve sosyal gelişim gibi birçok alanı kapsar. 4 aylık bebek dünya ve kendisi ile ilgili anlayışını şekillendirmeye başlamıştır. 4. ayda bebek hoşuna giden bir şey olduğunda gülümsemeye başlar ve şefkat gösterildiğinde karşılık verir, onunla konuşulduğunda veya etrafında duyduğu seslere cıvıltı ve babıldamalarla karşılık vermeye başlar, kendi kendine sakinleşebilmek için yöntemler geliştirir. Bebeğin bilişsel gelişimi de devam eder; 4. ayda bebek yavaş yavaş günlük rutinleri öğrenmeye başlar ve bezinin değiştirileceğini anlayıp pozisyonunu ona göre ayarlamak ve anne onu emzirmek için kucağına aldığında henüz memeyi görmeden sakinleşmek gibi. Hoşuna giden sonuçları olan hareketleri tekrar tekrar yapar. Bebek bu ay rahatlıkla göz teması kurabilmeye başlar. Bebekle göz teması kurmak sosyal becerilerin temelini oluşturur. Bebeğin psikolojik gelişiminin sağlıklı devam edebilmesi, dünya ve kendisi ile ilgili algısının olumlu yönde şekillenebilmesi için anne-babanın ilk aylarda ve 4. ayda yapması gereken en önemli şey bebeğin ihtiyaçlarına cevap vermektir. Bu şekilde bebek güvende hissedecek, psikolojik gelişimi sağlıklı devam edecektir.
Anne sütü veya formül mama hala bebeğin tek besin kaynağı. 6. aya kadar bebeğin anne sütünden başka bir besine ihtiyacı yoktur. 4. ayda da eğer annenin sütü yeterliyse yalnızca anne sütü, anne emziremiyor veya sütü yeterli gelmiyorsa da formül mama ile beslenmesi yeterlidir.
4. ay ek gıdaya geçmek için erken bir zamandır. Bunun sebebi bebeğin sindirim sisteminin katı gıda ve anne sütü/formül mama dışındaki besinleri sağlıklı bir şekilde işlemek için tam olarak gelişmemiş olmasıdır. Bebeğin sindirim sistemi 6. aydan sonra ek besinlere hazır olacaktır. Uzmanlar ilk altı ay ek besine başlanmasını önermemekle birlikte istisna durumlarda bebeklere 4. ayda meyve suları, ev yoğurdu (inek sütü kullanılmamış), iyice öğütülmüş pirinç ve yulaf gibi gıdaların karıştırılmadan ve çok küçük porsiyonlar şeklinde bebeğe verilebileceğini belirtir.
Önceki ayda 3 saatte bir beslenmesi gereken bebeğin beslenme aralıkları bu ayda artmaya başlar. Bebeğin günde 4-5 kez emzirilmesi veya beslenmesi yeterlidir. Bebek sağlıklı bir şekilde kilo almıyor, büyümesi devam etmiyorsa beslenmesinin yetersiz olduğu düşünülebilir ve mutlaka doktora danışarak ek besine geçilmelidir.
Bebek birçok farklı sebepten ötürü anne sütü ile beslenemiyor olabilir. Bebek beslenmesi ile ilgili en çok endişe duyulan durum da bebeğin anne sütü alamadığı durumdur. Ancak böyle bir durumda bebeğin formül mama ile beslenmesi uygundur. Formül mamalar yapısı anne sütüne çok yakın olarak hazırlanmış besinlerdir. Formül mamalar da bebeğin yaşına uygun olarak seçilmelidir. 4 aylık bir bebeğin, 4 aylık bebekler için hazırlanmış mamalar ile beslenmesi, gerekli besinleri alabilmesi için önemlidir. Anne sütü ile beslenemeyen bebeğin beslenme rutinini ve gıdalarını düzenlemek için mutlaka doktora başvurulmalıdır. Doktora danıştıktan sonra 4 aylık bebeğe formül mama yanında sebze çorbaları, meyve suyu ve yoğurt verilebilir.
Bebek 4. ayda da hala geceleri beslenmeye ihtiyaç duyacaktır. Bu ay bebeğin gece yalnızca 2-3 kere beslenmesi yeterli olacaktır. Bebeğin beslenmek için uyandırılmasına gerek olmamakla birlikte bebek uyandığında beslenmelidir.
Bir uyku düzeni oturtmak için 4. ay erken bir dönemdir. Bebeğin önceki aylara oranla daha kısa olsa da hala sabah uykusuna ve gece beslenmeye ihtiyacı vardır ve gece-gündüz algısı gelişmemiştir. Bu durum bir uyku düzeninin oluşturulmasını zorlaştırır. 4 aylık bebeğin gündüz uykuları kısalır, gece uykuları uzar. Geceleri ortalama 9-10 saat uyuyan bebek, gündüzleri toplamda 3 - 3,5 saat uyur.
Bu ay bebeğin diş çıkarması için erken bir dönemdir. Bebekler diş çıkarmaya genellikle 6. ay civarında başlar. Ancak bazı bebekler diş çıkarmaya 3. ve 4. gibi bir dönemde çok daha erken başlayabilir. Diş çıkarma sürecinde bebeğin çiğneme ihtiyacı olması ve daha çok salyasının olması normaldir. Bebeğe dişlerini kaşıyabileceği oyuncaklar ve koparıp yutamayacağı kereviz gibi sebzeler vermek onu rahatlatacaktır. Diş çıkarma sürecinde bebek önceki dönemlere kıyasla daha huysuz olabilir. Huzursuzluğu ve ağlaması fazla olan bebekleri için doktora başvurarak diş rahatlatıcı jellerden alınabilir.
Bebek sağlığı için aşıların düzenli olarak takip edilmesi ve her aşının atlanmadan yaptırılması gerekir. Bu ay bebeğin 2. ayda yapılan Beşli karma ve pnömokok aşılarının ikinci dozunu olması gerekir.
Grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıklar özellikle sonbahar ve kış aylarında yaygın olarak görülmekte. Bu dönemlerde bebeği gripten korumada en etkili şeylerden biri anne sütü. Anne sütü içeriğinde doğal olarak barındırdığı bağışıklığı güçlendiren maddelerle bebeği hastalıklardan korur. Bunun dışında bebeği gripten korumak için evin temizliğine özen göstermek, bebekle ilgilenen kişilerin ellerini sık sık yıkamasını sağlamak, grip mevsimlerinde bebeği kapalı alanlarda uzun süre için tutmamaya çalışmak, grip olan kişilerin bebeğe temasını engellemek, bebeği severken çok fazla öpmemek ve diğer kişilerin de öpmemesini rica etmek bebeği gripten korumak için yapabilecekleriniz arasında.
4 aylık bebek gelişimi için önceki aylarda kullanılan oyuncaklara ek olarak sesli kitaplar, farklı ve parlak renklerde yumuşak bloklar ve parmak kuklaları eklenebilir.
Bu ay bebek etrafındaki nesnelere daha uzun süre odaklanabilir ve hareket halinde olan nesneleri takip edebilir. Ona farklı nesneler göstermek ve isimlendirmek önemlidir. Ayrıca etrafındaki nesneleri ağzına götürerek tanımaya başlayan bebekle farklı nesneleri tanıtan oyunlar oynamak oldukça faydalı bebek aktiviteleridir. Bebeğin ağzına götürmesinde sakınca olmayan nesneleri bebeğe göstermek ve isimlendirmek bebeğin bilgi dağarcığını geliştirir. Bebeği oyun halısına sırt üstü yatırarak biraz uzağına sevdiği bir oyuncağı, renkli ve dikkat bir nesneyi koymak ve bebeğin nesneye uzanmasını beklemek de bebeğin beden kaslarını güçlendirecek bir aktivitedir.
4 aylık bebek gelişimi için bebekle konuşmak en önemli zeka egzersizlerinden biridir. Doğumdan itibaren bebekle konuşmak ve ona etrafındakileri anlatmak, isimlendirmek, ağladığında duygusunu ve ihtiyacını dile getirmek bebeğin zeka gelişimi ve bebek eğitimi için çok önemlidir. Seslere olan ilgisi artan bebeğe farkı sesler dinletmek, çeşitli hayvan sesleri çıkartarak ona isimlerini söylemek bebeğin ileride öğrenmesi için alt yapı hazırlayan bir bebek oyunudur. Çıngırak, ses çıkaran dönence ve oyuncaklara önce anne-babanın dokunması ve çıkan sesten hoşlanan bebeğin tekrar aynı sesi yaratmak için çıngırağa dokunmasını beklemek bebeğin neden sonuç ilişkisini öğrendiği ve keyif aldığı bir oyundur.
* * * * * * * * * * * *
Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.
Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon:Ağlayan bir çocuğu görmezden gelmek duymazdan gelmek bence doğru değil yani eğer o çocuk ağlıyorsa neden ağladığını araştırmak lazım. 2 yaş çocuğu da aç olabilir, susuz olabilir, rahatsız olabilir, bir yeri ağrıyor olabilir, ilgi istiyor olabilir ya da hayır denen bir şeyi ısrarla tutturmuştur ve onu elde etmek için uğraşıyordur, ağlayarak da anneyi babayı etkileyeceğini biliyordur. Bu çok önemli eğer çocuk her ağlamasında istediğini elde ediyorsa o zaman bilmek lazım ki bu çocuk elde etmek için hep ağlayacaktır. Ama açtır, susuzdur, yani bir nedeni vardır o zaman tabii ki o ihtiyacını karşılanması lazım. Bir yeri acıyordur, tabii ki onunla ilgilenmek gerek veya kapris yapıyordur ağlıyordur orada da neden ağladığını anladığımızı göstermek önemli ama bu ağladığı için o istediği yapılacak anlamına gelmemeli. Mesela yatmak istemiyordur, televizyon izliyordur, cep telefonu istiyordur ağlıyordur ya da bir arkadaşı vardır ayrılmak istemiyor ondan ve ağlıyor. Her şey için ağlayabilir yani dolayısıyla orada bir karar verilmiştir çok tutarlı davranın “Ay eyvah ağlamasın da istediğini yapalım” şeklinde bir yaklaşım olursa bu çocuk her zaman ağlamayı kullanacaktır. Yani orada “Evet şimdi arkadaşından ayrılmak istemiyorsun, üzgünsün. Seni çok iyi anlıyorum. Ağlıyorsun, ağlaman bitince konuşuruz fakat biz şimdi gitmeliyiz, yemek saati, yatma saati” deyip oradan çıkar. Çünkü ağlıyor diye biz arkadaşının yanında kalmaya alıştırırsak o zaman çocuk şunu söyleyecek “Tamamdır ben anahtar davranışı buldum, ağlarım elde ederim”.
Çok severek anlattığım bir anım var. İstanbul dışından gelen bir çocuğum vardı, her şey içine ağlıyor ve anne babanın getirme nedeni de buydu. Her istediğini ağlayarak ifade ediyor, hiçbir şekilde kelimeleri dökmüyor. “2 yaşındaydı, küçük bir araba istiyordu eczanenin önünde indik. Ağladı ağladı, baktık ki durmuyor girdik arabayı aldık” dedi baba. Sonra biraz büyüdüğünde parmak boyası takımı görmüş bu sefer parmak boyası için de ağlamış yine böyle kırtasiye dükkanına altını üstüne getirmiş. Bu sefer de utancımdan aldık dedi anne. Böyle giderek her istediğinde ağlayan bir çocuk ve bu çocuk karşıma oturduğunda çok şeker bir çocuk çok da zeki yaşı da 4. Dedim ki sen ne kadar güzel bir yöntem bulmuşun böyle her istediğini anlayarak aldırıyorsun. Denedim, çok iyi yürüyor bu yöntem dedi. Ama şimdi bir planım var. Yazın Ayvalık′a gideceğiz, anneannemler babaannemler herkes orada. Orada da kendime ya bisiklet ya da scooter aldıracağım dedi. Nasıl yani dedim orada çok ağlarsam o kadar çok insan dayanamaz buna. Peki ama yöntemi nasıl öğrendin, nereden keşfettin dedim. Dedi ki benim annem her akşam yemek bittikten sonra ağlardı babama “kırk yılda bir senden bir şey istediğim de almadın da” bu çok uzun sürdü dedi. Bir gün babam eve geldi biz zarfla, içi para doluydu, bıktım dedi senin şu ağlamandan dedi zarfı da yüzüne fırlattı. Bütün paralar sofranın üstünde uçuştu, ne alıyorsan al dedi. Annem ne de ertesi gün şık bir paltoyla geldi dedi. Başka çocuklar ise abimden, ablamdan, televizyondaki bebekten öğrendim, bir başkası da benim babam ağlama sesine dayanamaz diyor ya da benim annem ağladığım zaman çok üzülür diyor. Yani çocuk keşfediyor ve bir şekilde de kimin önünde ağlarsa ne elde edeceğini biliyor ve uyguluyor.
Ay ay bebek gelişim özelliklerini aşağıdaki yazılarımızla öğrenebilirsiniz:
● 5 Aylık Bebek Gelişim Özellikleri
● 6 Aylık Bebek Gelişim Özellikleri
Başarılı bir şekilde güncellendi
Başarılı bir şekilde silindi
İşleminiz gerçekleştirilirken hata oluştu.