Yemek Seçen Çocuk İçin Öneriler
‘DIR Bakış Açısı ile Pediatrik Yeme Bozukluklarına Bütünsel Bakış ‘yöntemi ile çocuk ve aileler ile yıllardır çalışmakta ve terapistler için düzenlediği eğitim programları ve Pediatrik Yeme Bozuklukları Çalışma Gurubu ile alanda uzmanların yetişmesine katkıda bulunmaktadır.
Yemek Seçen Çocuklara Yaklaşım Nasıl Olmalı?
Tadına baksan…
Bari bir lokma ye…
Senin için yaptım…
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaAaaah hiç yemedin ama...
Bu defa hiç olmazsa bir tanesini ye …
Bunu yemen lazım yoksa hasta olursun…
Yemiyorsun üzülüyorum…
Bu cümleler uzuyor gidiyor ama bu söylemler sonuç getirmiyor. Ne yazık ki çocuk ile yetişkinin arasında istenmeyen duyguların gelişmesi için ortam hazırlıyor.
Anneler çocuklarının yemesi için ellerinden gelen çeşitli yolları deneyerek çaba harcadıklarında ve sonuç alamadıklarında kendilerini yetersiz ve başarısız hissediyorlar. Değişik tabaklar almak, resimli, neşeli karakterleri olan bardaklar, kaşıklar ile yemeği sunmak, hatta yiyeceklerden şekiller yaparak tabağa yerleştirmek denedikleri yollar arasında. Aile sofrasında yemek seçen çocuk eleştiri konusu olarak tüm ailenin keyfini kaçırabiliyor. Yemediği için eleştirilen, ısrar edilen hatta tehdit ve azarlama ile karşılaşan çocuk ile aynı sofrada olmak çok keyifli değil.
Oğlum niye yemiyorsun...
Annen senin için uğraştı...
Bak kardeşine nasıl yiyor...
Yemezse bugün televizyon yok, annesi yarın o istediği oyuncağı da almayacağım….
Okul öncesi dönemde yemek seçiciliğinin ne zaman ortaya çıktığını sorduğumuz anneler değişik yanıtlar veriyor. Kendi yemesi gerektiği zaman seçmeye başladığını daha önce yediği şeyleri artık yemediğini söyleyen anneler olduğu gibi, kaşıkla ek gıdaya geçildiği zamandan bu yana yemek seçtiğini söyleyen anneler var. "Sebze pürelerini anlamasın diye yoğurda bulayarak veriyorum‘’ demişti bir anne.
Yemek seçen çocuk için seçilen çözüm yollarından biri de bir yiyeceği başkası ile birlikte verirken anlamasın diye çocuğu meşgul etmek. Bu durumda baş rolde tablet ve cep telefonu oluyor. Görüntü ve ses ile meşgul edilen çocuk ne yediğini anlamaya pek kafa yoramadığı için ağzına verilen kaşığın içindekini anlamadan yutabiliyor. Bu yöntem işe yarar ve günü kurtarır gibi gözükse de maalesef uzun vadede sorunu daha da güçleştiriyor. İzole yemek yemek öncelikle çocuk ve aile arasında yemek yerken sağlanması mümkün olan sohbet ortamını ortadan kaldırıyor. Anne baba ile iletişim sağlamak için ikisini de karşısında bulmak, her ikisine de erişebilir durumda hissetmek çocuk için önemli. Hafta sonu nereye gidelim ya da komşunun kedisi ne yapmış gibi konular aile sofrasında keyifli sohbet ortamları yaratarak paylaşım sağlıyor. Bu basit ve gündelik sohbetler önemsiz gibi gözükse de aile olmanın önemli bir parçası. Oysa izole yemek yiyen çocuk bu sohbet ortamının dışında kaldığı gibi çok önemli olan yiyeceklere maruz kalma kısmını kaçırıyor.
Yemek seçmek sanıldığı gibi çocukların inatçı olmaları ya da diğerini üzmek için yaptıkları bir davranış değil. Anne ve babaların bu konuyu doğru anlamaları kendi kişiliklerine ve tutumlarına tepki olarak çocuğun yaptığı bir davranış biçimi olarak görmemeleri anlatılmalı.
Yiyebilse yemez mi acaba?
Yiyemediği ve sizi üzdüğü için ne hissettiğini düşünelim mi …?
Sizi kırmak ister mi ...?
Israra rağmen yiyememesi acaba başka bir neden olduğunu düşündürür mü.?
Bu soruları yönelttiğim anneler arasında durup düşünenler ve bana soru ile gelenler oldu. Başka neden yemiyor olabilir?
Tam olarak bu noktada buluşabilirsek ilerlemek mümkün.
Aileler konuyu doğru anladıklarında çocuğu daha iyi tanımak için çaba göstermeliler. Neden yemek seçiyor sorusunun yanıtı duyusal işlemleme zorlukları olarak adlandırılan biyolojik bireysel farklılıklar ile ilgili olabilir. Peynirin kokusundan rahatsız olan çocuk bunu bize tepki olarak değil koku alma duyusu çok hassas olduğu için yapıyor ise tadına bakması için ısrar etmek bu biyolojik farklılığı ortadan kaldırmaz ama çocuğu anlamayan bir ebeveyn olarak aramızı açar. Israr ve baskı yolunun işe yaramadığını gördüğümüzde bu defa tehdit ve hatta sözlü taciz gibi daha ileriye giderek televizyon seyredemezsin, arkadaşınla oynamaya gidemezsin gibi yollara başvurabiliriz. Bunun da işe yaramadığını görmek ebeveynleri çözümsüzlüğe çaresizliğe iter.
Öncelikle yemek masasında birlikte olmak ve neyi yiyebiliyorsa onu sunmak ama barış içinde olmak önemli. Tablet ve cep telefonu olmadan masada olmak çok büyük bir adım.
Bireysel farklılıklarını öğrenmek için bir uzmandan destek almak gerekli. Pediatrik yeme bozuklukları konusunda mezuniyet sonrası eğitimlere katılarak bu konuda çalışan dil ve konuşma terapistleri, ergoterapist ve fizyoterapistlere başvurulmalı. Oral motor yapıların yetersizliği ya da duyusal hassasiyetler gibi biyolojik farklılıkları değerlendiren bu konuda çalışan terapistler bize yol gösterecektir.
Anneler barışçıl bir yemek masası kurmalı; masada ısrar, eleştiri ve tacize varan konuşmalardan uzak durulması gerektiğini bilmeliler. Çocuğun yememesi ilişkimizi bozan bir konu olmaktan çıksın istiyorsak ısrar etmeyeceğiz ve uzmana başvurarak ilerleyeceğiz. Sorunun nedenini anlamak ve ona yönelik çalışma yapmak çözüm sağlayacaktır. Böyle bir çalışma sonrasında ailelerden gelen yorumlar.
- Aslında yemek saati gelmeden daha yemek hazırlarken bile gerildiğimi fark ettim. Şimdi bir sorunumuz var ve çözüme doğru gidiyoruz bu da beni rahatlattı.
- Bunu beni üzmek için yapmadığını öğrendiğimde önce suçlu hissettim ama sonra çok rahatladım. Şimdi konuyu aramızda konuşuyoruz.
- Şekilli kurabiyeler, özel tabaklar gibi işe yaramayan çabalar yerine onu anlamış olmak aramızı düzeltti. Çünkü yemesi için ısrar etmiyorum artık.
- Ben rahatladım, eşim ikna oldu, kardeşinden farklı olduğunu anlamak bizi önce üzdü çünkü kardeşinin yedikleri ile kıyaslama yaparak, onu motive edeceğimizi sanıyor ve galiba yanlış ve gereksiz konuşuyorduk.
- Evet her şeyi yemiyor olsa da yine çok sayıda yeni yiyecek menüsüne girdi ve artık kendisi yeni şeyleri deniyor. Ama en önemlisi evde yemek saatleri keyifli oldu diyebilirim.
- Yeni alıştığı yiyecekleri benimle konuşmaya başladı.’’ Sizin yediğiniz o domatesi görünce artık midem bulanmıyor’’ demiş birisi.
Uzun bir yol ve iş birliği ile ilerlemek mümkün. Yiyecekler ile stres olmadan mutfakta geçirilen keyifli alışkanlıklar ile başlamaya ne dersiniz. Sebzeleri yıkamak, birlikte parçalamak, salata yapmak, kurabiye kek pişirmek gibi işler aranızda yiyecekler ile oluşan stresi azaltarak koku doku gibi duyusal uyaranlara kendi hızında ve kontrolünde maruz kalmasına olanak sağlar.
Sizin suçunuz olmadığını ancak çözümün en önemli parçası olduğunuzu unutmayın.
